Καλώς ήρθατε στην διαδικτυακή μας κοινότητα.
Εδώ μπορείτε να συζητήσετε και να ενημερωθείτε για θέματα που αφορούν την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
Για να συμμετέχετε και να μπορείτε να κατεβάσετε αρχεία και εικόνες που βρίσκονται στα μηνύματα πρέπει να εγγραφείτε.
Η εγγραφή είναι δωρεάν και θα σας αποσταλεί άμεσα ένα e-mail για την ενεργοποίηση της εγγραφής σας.
Εάν δεν το λάβετε σε λίγα λεπτά ελέγξετε το φάκελο ομαδικής αλληλογραφίας ή το φάκελο SPAM ή το φάκελο ανεπιθύμητης αλληλογραφίας καθώς μπορεί να βρεθεί εκεί από λάθος του λογισμικού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Εάν έχετε ξεχάσει τον κωδικό σας, μπορείτε να ζητήσετε να σας ξανασταλεί από εδώ.
28 Μαρτίου 2024, 18:00:07

Αποστολέας Θέμα: Οι λειτουργικά αναλφάβητοι, τα fake news και ο φασισμός.  (Αναγνώστηκε 5718 φορές)

0 μέλη και 1 επισκέπτης διαβάζουν αυτό το θέμα.

3 Μαρτίου 2018, 18:25:05
Αναγνώστηκε 5718 φορές
Αποσυνδεδεμένος

Δ. Κουναλάκης

Administrator
Οι λειτουργικά αναλφάβητοι, τα fake news και ο φασισμός. Ο Ουμπέρτο Έκο μας είχε προειδοποιήσει

“Τα βιβλία δεν γράφονται για να γίνονται πιστευτά, αλλά για να γίνονται αντικείμενο έρευνας. Όταν σκεφτόμαστε ένα βιβλίο, δεν πρέπει να αναρωτιόμαστε τι λέει, αλλά τι εννοεί...”
(Το όνομα του Ρόδου)

Φυσικά το παραπάνω απόφθεγμα δεν ισχύει μόνο για τα βιβλία αλλά για κάθε έκφανση της ζωής μας και της αλληλεπίδρασής μας με το κοινωνικό περιβάλλον και τη φύση. Πριν από μερικές ημέρες συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από το θάνατο του Ουμπέρτο Έκο, ενός ανθρώπου που επηρέασε όσο λίγοι το χώρο των κοινωνικών επιστημών και της επικοινωνίας και συνέβαλε στη δημιουργία της σχολής σκέψης της Μπολόνια στην Ιταλία.

Οι απόψεις του Έκο για τους λειτουργικά αναλφάβητους* και για τις “λεγεώνες των ηλιθίων” έγιναν δεκτές ως προσβλητικές από αυτούς που θεωρούσαν ότι τους αφορούν. Αλλά το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο.

    “Τα κοινωνικά δίκτυα έδωσαν δικαίωμα λόγου σε στρατιές ηλιθίων οι οποίοι προηγουμένως δεν μιλούσαν παρά σε μπαρ, μετά από ένα ποτήρι κρασί. Τότε δεν έκαναν κακό στους υπόλοιπους. Εκεί κάποιος τους έκοβε την κουβέντα ενώ τώρα έχουν το ίδιο δικαίωμα να μιλούν όσο και ένα βραβείο Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων».

O Έκο και η σχολή της Μπολόνια είχαν δει τουλάχιστον πριν από μια τριακονταετία αυτό που ζούμε σήμερα με τον λειτουργικό αναλφαβητισμό να είναι αποδεκτός ως κανονικότητα, αποδυναμώνοντας πρακτικά και εξαφανίζοντας όποιο κύρος μπορεί να έχει ο κριτικός λόγος, ακόμη και το αδιαμφισβήτητο γεγονός.

Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός είναι μια σύγχρονη μάστιγα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ του 2017 στην Ελλάδα το 27% των ανθρώπων είναι λειτουργικά αναλφάβητοι που σημαίνει ότι δεν μπορούν να καταλάβουν ένα manual για το κινητό τους τηλέφωνο ή το ψυγείο τους, πόσο μάλλον να παρακολουθήσουν μια πολιτική συζήτηση στη  Βουλή για ένα σοβαρό θέμα που αφορά τη ζωή τους, ή πόσο εύκολα μπορεί να υιοθετήσουν απόψεις και αφορισμούς του τύπου “συμμορίτες”, “κατσαπλιάδες”, “κρεμάλες”, “ψόφο” κτλ.

Ο Έκο είχε δίκιο με μια ίσως προσθήκη στη σκέψη του. Οι ηλίθιοι έχουν κάθε δικαίωμα να μιλάνε αλλά δεν θα πρέπει να περιμένουν, ούτε να απαιτούν από τους άλλους, να τους παίρνουν στα σοβαρά.

Στην εποχή των social media όμως  η είδηση σκεπάζεται κάτω από τόνους άλλων ειδήσεων αληθινών και μη, που διαμέσου εκατομμυρίων ηλιθίων και μη, ο αναγνώστης παραλαμβάνει και συνδιαμορφώνει,  διαφορετικές τελικές εκδοχές της πληροφορίας.

Πώς μπορεί να αποφύγει την παγίδα των fake news; Ο Έκο είχε την απάντηση άλλα όχι απαραίτητα  και τη λύση.

Προφανώς μπορούσε να φανταστεί όσο ήταν ακόμη εν ζωή ότι μετά το θάνατό του, η είδηση του θανάτου του θα κυκλοφορήσει στα social media μαζί με πλήθος αποφθεγμάτων τα οποία του αποδίδονταν χωρίς να είναι δικά του.

Ήξερε ότι θα πέσει κι αυτός θύμα των fakes.

 

    “Το γεγονός ότι μία είδηση είναι αληθινή, δεν σημαίνει ταυτόχρονα ότι έχει χρησιμοποιηθεί με τρόπο αληθινό....
    Ένας διευθυντής εφημερίδας μπορεί να κατασκευάσει έναν υπεύθυνο για πολιτικούς λόγους. Του φτάνει και μόνο να κάνει φανερή στην πρώτη σελίδα την ύπαρξη ενός υπεύθυνου και μιας ευθύνης για να κάνει τους αναγνώστες να ξεχάσουν άλλους υπεύθυνους και άλλες ευθύνες.”

(Τέρατα στην πρώτη σελίδα, 1972)

Όπου διευθυντής εφημερίδας μπορείτε να βάλετε σήμερα πλέον, υπεύθυνος ιστοσελίδας, ή γραφείο δημοσίων σχέσεων, ή κομματικό γραφείο, ή επαγγελματίες trolls, ή ακόμη και ένας χρήστης social media. Συμβαίνει συνέχεια και καθημερινά.

    “Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει ένας τρόπος άμυνας που είναι να διερωτάται ο αναγνώστης, ποιος ωφελείται από το ότι προβάλλεται η τάδε είδηση, ποιες άλλες ειδήσεις σκεπάζει...
    Είναι μία λύση που μπορούν να χρησιμοποιήσουν αποκλειστικά τα καλλιεργημένα άτομα. Συμπέρασμα, η αυτοάμυνα από τον τύπο παραμένει ακόμη ταξικό φαινόμενο”

(Τέρατα στην πρώτη σελίδα, 1972)

Και φτάνουμε στο περίφημο “Το μέσο είναι το μήνυμα” του Μάρσαλ Μακ Λούαν στο γνωστό βιβλίο Understanding media. O Έκο μας προειδοποιούσε από το 1967:

    “...για τους απαισιόδοξους, όταν ο δέκτης αδιαφορήσει για το περιεχόμενο των μηνυμάτων,  (όπως συμβαίνει σήμερα σε μεγάλο βαθμό και όχι μόνο από τους λειτουργικά αναλφάβητους) παίρνει απλά ένα σφαιρικό ιδεολογικά μάθημα, μια έκκληση πτώσης σε ναρκωτική παθητικότητα. Όταν θριαμβεύουν τα μαζικά μέσα ενημέρωσης, πεθαίνει ο άνθρωπος...”

(Για ένα σημειολογικό ανταρτοπόλεμο, 1967)
 Ο αιώνιος φασισμός

Ο Ουμπέρτο Έκο ήταν από τους πρώτους που μας είχαν προειδοποιήσει για τον κίνδυνο του φασισμού. Στο βιβλίο του ο “αιώνιος φασισμός” που κυκλοφόρησε τον περασμένο μήνα και που είχε πρωτοεκδοθεί το 1997 με τον τίτλο “Πέντε ηθικά κείμενα” υπογράμμιζε τη σχέση μεταξύ της μαζικής κουλτούρας και της δικτατορίας.

Τα χαρακτηριστικά από τα οποία το καταλαβαίνουμε είναι όπως έλεγε, η λατρεία της δράσης για τη δράση, η διαφωνία ως προδοσία, ο φόβος για το διαφορετικό, ή έκκληση προς τις απογοητευμένες μεσαίες τάξεις, ο λαϊκισμός, ο εθνικισμός ως σημείο αναφοράς για τους ανθρώπους που δεν έχουν ξεκάθαρη κοινωνική ταυτότητα,   η λατρεία της παράδοσης κ.α.

    “Ο αιώνιος φασισμός είναι γύρω μας, μερικές φορές με πολιτικά ρούχα. Θα μας φαινόταν πολύ φυσικό αν κάποιος εμφανιστεί στην παγκόσμια σκηνή και πει: “Θέλω να ξανανοίξω το Άουσβιτς. Θέλω τα μαύρα πουκάμισα να παρατάσσονται στις ιταλικές πλατείες.” Ο αιώνιος φασισμός μπορεί να επιστρέψει ακόμη και με τις πιο αθώες του μορφές. Το καθήκον μας είναι να το αποκαλύψουμε και να δείξουμε κάθε νέα μορφή του - κάθε μέρα, σε κάθε μέρος του κόσμου.”

(Ο αιώνιος φασισμός, 2018)

 

* Λειτουργικά αναλφάβητοι είναι οι άνθρωποι που παρά το γεγονός ότι έχουν  διδαχθεί γραφή και ανάγνωση δεν είναι σε θέση να εξασκήσουν ένα επάγγελμα που απαιτεί την εφαρμογή γνώσεων πάνω από ένα βασικό επίπεδο, ή να ασκήσουν βασικές καθημερινές λειτουργίες.


Πηγή: Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος
Eίπες ότι μια μέρα θα φύγεις, μην τολμήσεις, είσαι χαζός;
όταν έχεις τέτοιους αυλικούς και τέτοια καρέκλα, τι απερισκεψία!
Ένα ξεροκόμματο κάθε πιστός να μασουλάει, "Ναι αρχηγέ" θα λέει συνεχώς
τιμωρία αμείλικτη σ' όποιον τολμά να σ΄αμφισβητεί έργα και πρόσωπα, τι ύβρης!
Ω αρχηγέ, είσαι ο μοναδικός, και τη ζωή μας χρωστάμε σε σένα οι φτωχοί!
Από μετάφραση αραβικού κειμένου

31 Μαρτίου 2019, 22:07:29
Απάντηση #1
Αποσυνδεδεμένος

Δ. Κουναλάκης

Administrator
Πριν 50 χρόνια περίπου, πολλοί, μαζι ο WHO, χρησιμοποιούσαν τον όρο του λειτουργικού αναλφαβητισμού. Σε αντιστοιχία με τον κλασσικό αναλφαβητισμό, δήλωνε την αδυναμία επεξεργασίας και εξαγωγής συμπερασμάτων, σε καθημερινά ερεθίσματα που δέχεται ο μέσος άνθρωπος. Για παράδειγμα, πότε κάτι είναι διαφήμιση σε ένα talk-show. Και δεν σχετίζεται με το επίπεδο εκπαίδευσης, αν έχεις πτυχίο ή όχι.
Ενώ ο όρος λειτουργικός αναλφαβητισμός έγινε για να οδηγήσει το επόμενο κύμα βελτίωσης της εκπαίδευσης, στην πορεία εγκαταλείφθηκε καθώς ανακάλυψαν ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού "έπασχε" από αυτό και ίσως ήταν σε μεγάλο βαθμό γονιδιακό πρόβλημα, και όχι πρόβλημα εκπαίδευσης. Δεν ήταν και πολιτικά ορθή μια τέτοια δημοσιότητα αυτού του προβλήματος... Σήμερα, για αυτό το πρόβλημα, κατηγορείται η εκπαίδευση που ομογενοποιεί την σκέψη, και δημιουργεί όμοια σκεπτόμενα παιδιά στο ίδιο ερέθισμα.
Βιολογικά, το πρόβλημα υπάρχει αλλά μπορείς να το θεωρήσεις και εξοικονόμηση ενέργειας για τον εγκέφαλο: Μια δαπανηρή και κουραστική εγκεφαλικά ελεγχόμενη διαδικασία μπορεί σταδιακά να αντικατασταθεί από έναν αυτοματισμό, ένα εγκεφαλικό αντανακλαστικό: Έτσι μαθαίνουμε να οδηγούμε, να περπατάμε, να κάνουμε ποδήλατο. Το αντίστοιχο στη σκέψη, είναι η δημιουργία στερεότυπων, δεδομένων θέσεων που τις δεχόμαστε ως αλήθεια, ως αξίωμα χωρίς να τις επαναξιολογούμε. πχ "η αριστερά έχει ηθικό πλεονέκτημα". Ήδη υπάρχοντες "αυτοματισμοί" στερεότυπα, καθορίζουν και την δημιουργία των νέων που θα δημιουργηθούν. Η αυθεντία, η πίστη, η εμπιστοσύνη είναι μηχανισμοί που αλληλεπιδρούν. Η διαφήμιση έχει εκμεταλλευτεί πλήρως τέτοια θέματα, τοποθετώντας το διαφημιζόμενο προϊόν, δίπλα σε ένα ευαίσθητο και θετικό στερεότυπο, επιδιώκοντας την δημιουργία ενός νέου στερεότυπου που συνδυάζει το προϊόν με την θετική αποδοχή του υπάρχοντος στερεότυπου.
Το μεγάλο λοιπόν επιστημονικό ερώτημα σήμερα, έχει να κάνει με την διαφορά μεταξύ των ανθρώπων στο πόσο εύκολα (με σκέψη ή με αποδοχή) δημιουργούν αυτοματισμούς, πόσο μόνιμοι είναι, τι πλαστικότητα έχουν, πότε επαναξιολογούνται (αν γίνεται αυτό), και τι αναλογία χρήσης στερεοτύπων έναντι ενεργής σκέψης υπάρχει σε κάθε στιγμή της ζωής τους. Και ανοίγει και μια μεγάλη συζήτηση που έχει να κάνει με τη επιρροή, την διοίκηση, και την οπαδοποίηση τους σε μια ομάδα.
Ένας επιτυχημένος ηγέτης είναι αυτός που διατηρεί τους αυτοματισμούς-στερεότυπα του λαού του υπέρ της παραμονής του και αποτρέπει την ενεργοποίηση μηχανισμών που θα μπορούσαν να τα επαναξιολογήσουν.

Με αφορμή το παρακάτω κείμενο:
Δεν είναι ορατοί οι σύνδεσμοι (links). Εγγραφή ή Είσοδος
Eίπες ότι μια μέρα θα φύγεις, μην τολμήσεις, είσαι χαζός;
όταν έχεις τέτοιους αυλικούς και τέτοια καρέκλα, τι απερισκεψία!
Ένα ξεροκόμματο κάθε πιστός να μασουλάει, "Ναι αρχηγέ" θα λέει συνεχώς
τιμωρία αμείλικτη σ' όποιον τολμά να σ΄αμφισβητεί έργα και πρόσωπα, τι ύβρης!
Ω αρχηγέ, είσαι ο μοναδικός, και τη ζωή μας χρωστάμε σε σένα οι φτωχοί!
Από μετάφραση αραβικού κειμένου

Λέξεις κλειδιά:
 

Σχετικά θέματα

  Τίτλος / Ξεκίνησε από Απαντήσεις Τελευταίο μήνυμα
0 Απαντήσεις
2940 Εμφανίσεις
Τελευταίο μήνυμα 24 Απριλίου 2012, 17:16:10
από carlita
1 Απαντήσεις
5244 Εμφανίσεις
Τελευταίο μήνυμα 12 Μαρτίου 2015, 14:37:57
από Argirios Argiriou
1 Απαντήσεις
2479 Εμφανίσεις
Τελευταίο μήνυμα 17 Αυγούστου 2016, 18:06:02
από Αρχίατρος
1 Απαντήσεις
2281 Εμφανίσεις
Τελευταίο μήνυμα 2 Ιανουαρίου 2017, 22:23:58
από Argirios Argiriou
0 Απαντήσεις
4286 Εμφανίσεις
Τελευταίο μήνυμα 9 Ιανουαρίου 2017, 23:00:58
από Argirios Argiriou