Forum Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας
ΠΦΥ -Εκπαίδευση => Αποσπάσματα από τον έντυπο & ηλεκτρονικό τύπο => Μήνυμα ξεκίνησε από: Argirios Argiriou στις 20 Μαρτίου 2008, 14:08:03
-
Εδώ θα μπορούσαμε να βάζουμε άρθρα που σχετίζονται με θέματα Ιστορίας της Ιατρικής.
-
http://www.ygeianet.gr/keimeno.php?id=3707
-
http://www.ygeianet.gr/keimeno.php?id=3416
-
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_21/06/2008_274837
-
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ, 06.07.2008
Oι Σταυροφορίες ήταν μια από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις θρησκευτικής ισχύος στην παγκόσμια ιστορία, μέσω της οποίας η Ευρώπη θα προσπαθήσει να επεκταθεί στην περιοχή της Βίβλου δημιουργώντας τέσσερα κράτη, την Αντιόχεια, την Έδεσσα, την Τρίπολη και το μεγαλύτερο όλων το βασίλειο της Ιερουσαλήμ που έφτασε να φιλοξενεί πάνω από 100.000 Λατίνους. Τελικά όμως όλες θα καταρρεύσουν, ενώ ο Κόσμος του Ισλάμ θα καταλάβει και την Κωνσταντινούπολη.
Κατ’ αρχήν το ικανοποιητικό για το μεσογειακό εμπόριο, λατινικό ναυτικό ήταν ανεπαρκές για την μεταφορά και εφοδιασμό μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων στους Άγιους Τόπους. Το μεγαλύτερο μέρος του στρατού των Σταυροφόρων πήγε από την ξηρά, δοκιμαζόμενος σκληρά από ασθένειες, άσχημες καιρικές συνθήκες και τοπικές στρατιωτικές εμπλοκές, σε αφιλόξενα φυσικά και ανθρωπογενή οικοσυστήματα.
Μετά την Πρώτη Σταυροφορία όλος ο μουσουλμανικός κόσμος ενώθηκε υπό την ηγεσία του Σαλαντίν εναντίον τους, 250.000 χριστιανοί σε μια θάλασσα εκατομμυρίων εχθρών και όπως σοφά διαπίστωνε ο Σαλαντίν «Αν υπάρχει θάλασσα ανάμεσα σε αυτούς που ονομάζονται χριστιανοί, τίποτα δεν χωρίζει τους Σαρακηνούς».1 Παρά τα οικονομικά οφέλη, «Οι άποροι πλούτισαν εδώ από τον Θεό» έγραφε ένας εφημέριος, αλλά ποτέ οι Λατίνοι δεν μετανάστευσαν μαζικά και κυρίως μόνιμα. Ο θρησκευτικά ονειρικός κόσμος της Βίβλου ήταν στην πραγματικότητα ένα σκληρό οικοσύστημα για τους Λατίνους χριστιανούς, που κοντά στα άλλα με την θρησκευτική μονομανία τους, περιφρονούσαν και τους κοσμοπολίτες χριστιανούς της Ανατολής. Όταν ο επίσκοπος της Άκρας συμβούλεψε τον προσηλυτισμό των ντόπιων πληθυσμών στον καθολικισμό, συνάντησε την αντίδραση των Σταυροφόρων.
Οι Δυτικοί που έφθασαν στην περιοχή, ασχολήθηκαν με προβλήματα στρατιωτικά, διοικητικά, διπλωματικά ίσως και θεολογικά αλλά το κύριο πρόβλημα που δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν ήταν ιατρικό. Όταν έφταναν έρχονταν αντιμέτωποι με διαφορετικό κλίμα, διαφορετική τροφή, πείνα, εξάντληση αλλά κυρίως με νέα και άγνωστα μικρόβια που θα τους αποδεκατίσουν.
Το φθινόπωρο του 1098 χιλιάδες μέλη της Πρώτης Σταυροφορίας πέθαναν. Εκείνο το φθινόπωρο, έβρεχε συνεχώς και οι Σταυροφόροι δεν γνώριζαν σχεδόν τίποτα για τους κανόνες υγιεινής σε αυτό το περιβάλλον. Πιθανόν ο τυφοειδής πυρετός και κάποιο είδος δυσεντερίας να ήταν η αιτία. Αντίθετα η κύρια αιτία θανάτου κατά την διάρκεια της Έβδομης Σταυροφορίας ήταν η κακή διατροφή, με εμφανή τα συμπτώματα σκορβούτου.
Αλλά η κύρια ασθένεια που αποδεκάτισε τους Σταυροφόρους ήταν η ελονοσία, που είναι ενδημική στις χαμηλές και υγρές παράκτιες περιοχές των Άγιων Τόπων. Η δρεπανοκυτταρική αναιμία και τα γονίδια της βήτα θαλασσαιμίας που προσφέρουν αντίσταση στις βαριές προσβολές της ασθένειας ήταν και είναι μέχρι σήμερα διαδεδομένα στους αυτόχθονες πληθυσμούς, ενώ αντίθετα είναι σπάνια βόρεια των Άλπεων. Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι η ελονοσία είναι απειλή για τις έγκυες γυναίκες, καθώς συχνά οδηγεί σε αποβολή, ενώ αυξάνει την παιδική θνησιμότητα. Η δημογραφική αναβάθμιση των εποίκων πιεζόταν αφόρητα. Οι κατακτητές έμοιαζαν με ένα σβώλο ζάχαρης μέσα σε φλιτζάνι ζεστό τσάι.
Οι Σταυροφόροι δεν ήταν παρά καύσιμη ύλη στην επικράτεια της ελονοσίας. Αυτή κόντεψε να σκοτώσει τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο, τους πρώτους μήνες που έφτασε στους Άγιους Τόπους το 1191. Μετά την ανάρρωση του, ο Ριχάρδος οδήγησε τον στρατό του κατά μήκος της παραλιακής πεδινής λωρίδας, μια περιοχή ελονοσίας και μετά στράφηκε προς το εσωτερικό προς την Ιερουσαλήμ. Η προέλαση σταμάτησε οριστικά τον Ιανουάριο, μετά τις βροχές του φθινοπώρου, επειδή η αρρώστια και οι στερήσεις εξασθένισαν πολλούς σε τέτοιo βαθμό που δεν μπορούσαν ούτε να σταθούν όρθιοι. Την επόμενη χρονιά ο Ριχάρδος αρρώστησε πάλι από ένα συνδυασμό κατά πάσα πιθανότητα τριταίου πυρετού και ελονοσίας.2
Από τότε και οριστικά αργότερα, μετά και από την κατάληψη της Άκρας, οι χριστιανοί μόνον ως τουρίστες φθάνουν στους Αγίους Τόπους.
1 Joshua Prawer «The Latin Kingdom of Jerusalem. European Colonialism in The Middle Ages» 1972
2 Alfred Grosby «The biological expansion of Europe 900-1900» 1986
http://www.avgi.gr/cgi-bin/hwebpressrem.exe?-A=494640&-w=&-V=hpress_int&-P
-
Το ρεμπέτικο τραγούδι σαν έκφραση του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού είναι είδος του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού. Αναπτύσσεται πρώτα σε περιθωριακές ομάδες. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή παραλαμβάνεται και αναπτύσσεται από τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, των προσφύγων αρχικά, με την πληθώρα των προβλημάτων που τους απασχολούσαν. Τα προβλήματα αυτά αποτέλεσαν υλικό για το ρεμπέτικο.
Γ. Εμ. Δρακωνάκης
Πνευμονολογικό τμήμα, ΚΥ Νοσοκομείο Σητείας Κρήτη
Ιατρική 2004, 85(5);317-322
1. Εισαγωγή
Η φυματίωση την εποχή αυτή γνωρίζει μεγάλη έξαρση στην Ελλάδα. Οι κακές συνθήκες διαβίωσης χαμηλών εισοδηματικών στρωμάτων ευνοούν την αυξημένη επίπτωση, την κακή πρόγνωση και την αυξημένη θνησιμότητα από τη νόσο. Αποτέλεσμα αυτής της διαπίστωσης είναι στα αναφερόμενα στην προηγούμενη παράγραφο χαμηλά εισοδηματικά στρώματα με τις κακές συνθήκες διαβίωσης, που ασχολούνται με το ρεμπέτικο τραγούδι, να υπάρχει αυξημένη επίπτωση, κακή πρόγνωση και αυξημένη θνησιμότητα από τη νόσο. Η απώλεια από τη φυματίωση συγγενών, φίλων, συνεργατών είναι μείζον πρόβλημα και η νόσος αποτελεί, όπως και τα άλλα προβλήματα, ολικό για τα ρεμπέτικα τραγούδια.
Ο Koch R είχε ανακαλύψει το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης το 1882. Όμως, αν και τα ρεμπέτικα που μνημονεύουν τη νόσο γράφτηκαν πολύ αργότερα, η αιτιολογία της νόσου δεν απηχείται στα τραγούδια. Όταν αρρωστήσει κανείς από φυματίωση η αιτία είναι το «γραπτό» ή η τιμωρία. Αντίθετα τα ρεμπέτικα αναφέρονται πολύ παραστατικά τα συμπτώματα της νόσου, βήχας, αιμόπτυση, βαθμιαία απίσχναση. περιγράφονται οι χώροι όπου εξελισσόταν δράμα, ως και η κατάληξη της, ο θάνατος, που τον θεωρούσαν σίγουρο.
2. Το ρεμπέτικο τραγούδι
Το ρεμπέτικο είναι ένα είδος ελληνικού λαϊκού τραγουδιού. Όμως υπάρχει μεγάλη σύγχυση στον ακριβή ορισμό του ρεμπέτικου τραγουδιού, την προέλευση του, τον τρόπο ενοφθαλμισμού του στην ελληνική λαϊκή μουσική.
2.1. Ετυμολογία
2.1.1. Ρεμπέτικο. Αβασάνιστα μπορεί να απαντηθεί ότι η προέλευση της λέξης είναι τουρκική, αφού «ρεμπέτ» σημαίνει τον ατίθασο, τον ανυπότακτο στην κοινωνική αναγκαιότητα της ανθρώπινης συμβίωσης, τον εκτός νόμου.
2.1.2 Ρέμπελος. Λέξη της ιταλικής γλώσσας που σημαίνει εκείνο που ανήκει σε ένοπλο αντάρτικο σώμα. Αυτή η ιταλική λέξη διεισδύει και στην ελληνική γλώσσα ως «ρεμπελιό» για να αποδώσει την επανάσταση.
2.1.3 Ρεμπέτ. Λέξη που χρησιμοποιήθηκε στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς του Κόσσοβο και σημαίνει τον αντάρτη.
2.2 Η Ηλικία
Ο Γάλλος ιππότης Apper που μελέτησε περί το 1850 τις συνθήκες διαβίωσης των φυλάκων εντοπίζει το ρεμπέτικο στα κάτεργα των φυλάκων του Παλαμηδιού. Ο Έλληνας συγγραφέας Ανδρέας Καρκαβίτσας σε άρθρο του το 1891 στο περιοδικό «Εστίαι», που εκδίδει ο Γεώργιος Δροσίνης, καταγράφει ρεμπέτικα τραγούδια που άκουσε σε περιοδεία του το 1890 στη Πελοπόννησο να τραγουδιούνται στο Παλαμήδι. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στην αρχή του 20ού αιώνα δεν αγνοεί το ρεμπέτικο τραγούδι. Στο διήγημα που έγραφε το 1900, «Ο γείτονας με το λαγούτο», ο κύριος ήρωας του έργου όταν κλείνεται στο δωμάτιο του τραγουδά και ρεμπέτικα τραγούδια. Στο μεταγενέστερο διήγημα του «Κοκόμης», που έγραψε το 1907, ο ομώνυμος ήρωας του έργου τριγυρνά μεθυσμένος και τραγουδά ιδιότυπα τραγούδια, ένα είδος ρεμπέτικου της εποχής.
2.3 Προέλευση
Όλες οι ενδείξεις συμφωνούν ότι το ρεμπέτικο τραγούδι ήρθε από τα λιμάνια της Μέσης Ανατολής, διαδόθηκε στα Ελληνικά λιμάνια και από κει τρύπωσε και στις φυλακές με τους ανθρώπους του λιμανιού που είχαν δοσοληψίες με το νόμο. Μέσα στις φυλακές το ρεμπέτικο τραγούδι βρήκε κατάλληλο έδαφος για να καλλιεργηθεί και να διαδοθεί. Στην αρχή η μελωδία του ήταν καθαρά Ανατολίτικη. Αργότερα όταν ζυμώθηκε με την ιδιοσυγκρασία του Έλληνα εισήλθαν στην αρχική Ανατολίτικη μελωδία και την τροποποίησαν Βυζαντινά, Δημοτικά, Νησιώτικα, Κανταδόρικα μουσικά στοιχεία.
2.4 Διάδοση – Αναπτυξη
Η εισβολή του ρεμπέτικου τραγουδιού στην Ελλάδα γίνεται αφού το δημοτικό τραγούδι ατονεί στην ύπαιθρο και αφού στα αστικά κέντρα ο χώρος ήταν κενός και δεν μπορούσε να καλυφθεί από την καντάδα ως είδος λαϊκής μουσικής κατανάλωσης. Στην αρχή το ρεμπέτικο τραγούδι δεν είναι αποδεκτό από τις ευρείες μάζες εξ αιτίας της προέλευσης του. Μένει στο περιθώριο με την ποιότητά του να είναι ακόμη ευτελής και τους στίχους του να ανταποκρίνονται στην νοοτροπία των εκτός νόμου , τους παρίες της κοινωνίας.
Μετά τη μικρασιατική καταστροφή, πληθυσμοί με διαφορετική νοοτροπία και συνήθειες ζωής έρχονται να κατοικήσουν στην Ελλάδα και δημιουργούν τους προσφυγικούς καταυλισμούς γύρω από την Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη και τα άλλα αστικά κέντρα, που εξελίσσονται σε προσφυγικούς συνοικισμούς. Οι προσφυγικοί συνοικισμοί γεμίζουν με κέντρα διασκέδασης, που αποτελούν τους νέους μαζικούς χώρους όπου θα αναπτυχθεί και θα επεκταθεί το ρεμπέτικο τραγούδι. Αξίζει να σημειωθεί ότι παράγοντας διάδοσης του ρεμπέτικου στην ύπαιθρο είναι ο στρατιώτης που υπηρετεί τη θητεία του στα αστικά κέντρα.
Η μεταπήδηση του ρεμπέτικου από την κλειστή κοινωνία των φυλακών στα κέντρα διασκέδασης των προσφυγικών συνοικισμών, αποτελεί το πρώτο ποιοτικό άλμα του. Από τραγούδι του υπόκοσμου, τείνει να κατακτήσει τις κατώτερες εισοδηματικά μάζες του προσφυγικού συνοικισμού. Αυτή η ποιοτική μετεξέλιξη του ρεμπέτικου δεν είναι άμεσα εμφανής, γίνεται με βραδύτητα ευθέως ανάλογη με τη βραδύτητα της ανάπτυξης της οικονομίας των μεγάλων αστικών κέντρων
Τα χρόνια αμέσως πριν και κατά την κατοχή το ρεμπέτικο γνωρίζει ύφεση στην κατοχή υποστρέφει πάλι σε τραγούδι αποδιοπομπαίων. Ωστόσο το ρεμπέτικο τραγούδι εξυπηρέτησε και την Ελληνική αντίσταση, με το να τραγουδιούνται στα αντιστασιακά κέντρα ρεμπέτικα με αντιστασιακούς στίχους. Με την απελευθέρωση συνεχίζεται και πάλι η ανάπτυξη του ρεμπέτικου τραγουδιού με την εμφάνιση των αξιόλογων συνθετών του και στα επόμενα χρόνια γίνεται αποδεκτό και από τα εύρωστα εισοδηματικά στρώματα.
Θέματα στο ρεμπέτικο τραγούδι είναι κάθε τι που μπορεί να απασχολήσει σοβαρά τον κόσμο. Ανάμεσα στα θέματα που αναφέρονται στο ρεμπέτικο είναι και η φυματίωση, αφού η ασθένεια θέριζε ολόκληρες οικογένειες προπολεμικά.
3. Φυματίωση και ρεμπέτικο τραγούδι
Η φυματίωση είναι μια λοιμώδης νόσος που προσβάλλει όλα τα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Ιδιαίτερα προσβάλλει τα άτομα των χαμηλότερων εισοδηματικά στρωμάτων και αυτά με κακές συνθήκες διαβίωσης, παράγοντες που επηρεάζουν δυσμενώς και την πρόγνωση της νόσου. Η φυματίωση δεν άφησε αδιάφορους αυτούς που ανάπτυξαν το ρεμπέτικο τραγούδι, που ανάδειξαν με το τραγούδι τους αυτά ποικιλία θεμάτων και που είδαν να χάνονται συγγενείς, φίλοι, συνεργάτες. Καμιά άλλη νόσος δεν τραγουδήθηκε τόσο πολύ στο ρεμπέτικο τραγούδι, όσο η φυματίωση. Η πρώτη προσέγγιση της δισκογραφίας του ρεμπέτικου εντόπισε περίπου σαράντα τραγούδια κατά τη περίοδο 1925-1955 με θεματολογικό περιεχόμενο τη φυματίωση. Το ρεμπέτικο δεν κατονομάζει ποτέ τη φυματίωση, αφού αποφεύγει τις λέξεις που δημιουργούν έντονα δυσάρεστα συναισθήματα, υιοθετούνται οι γενικότερα χρησιμοποιούμενοι από το λαό όροι φθίση, χτικιό, μαράζι, μεράκι.
Αν και ο Koch R είχε ανακαλύψει το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης το 1882 και τα ρεμπέτικα του χτικιού γράφτηκαν πολύ αργότερα, η αιτιολογία της νόσου δεν απηχείται στα τραγούδια. Όταν αρρωστήσει κανείς από φυματίωση, η αιτία είναι το «γραπτό» ή η τιμωρία.
Στα ρεμπέτικα αναφέρονται τα συμπτώματα της φυματίωσης, βήχας, αιμόπτυση, βαθμιαία απίσχνανση, πολύ παραστατικά» Η βαθμιαία απίσχνανση και η καχεξία από τη νόσο αναφέρονται στους στίχους ως το σώμα που λειώνει σαν κερί, που μαραίνεται σαν ανθός, που φυλλορροεί σαν το μαραμένα φύλλα. Αναφέρονται επίσης « χώροι όπου εξελισσόταν το δράμα, ως και η κατάληξη της, ο θάνατος. Όλα τα τραγούδια του χτικιού αναφέρονται στο θάνατο που θα έρθει σαν αποτέλεσμα της μοίρας, στο τέλος μιας βασανιστικής πορείας. Ο θάνατος είναι αποδεκτός ως η μοναδική απαλλαγή από τη νόσο, με αποτέλεσμα να προβάλλεται μια κοινή για την εποχή αλήθεια, το ανίατο της νόσου. Η χρονική περίοδος της νόσου που αναφέρεται στα τραγούδια είναι αυτή αμέσως πριν το θάνατο του ασθενούς.
Το ρεμπέτικο τραγούδι περιγράφει την απελπισία, την αγωνία, τη μοιρολατρία, το αίσθημα αδικίας σε ένα νέο άνθρωπο που πάσχει από θανατηφόρο νόσημα. Είναι κοινή αντίληψη πως αν ο ηλικιωμένος άνθρωπος πεθαίνει άρρωστος, ο νέος κτυπιέται πάντα άδικα από μια νόσο που είναι θανατηφόρος.
Αναφαίνεται από το φθισικό ένα αίσθημα ενοχής και η κοινωνική στάση επιβάλλει την απόκρυψη του νοσήματος του. Ο στιγματισμός του φθισικού από τη νόσο ακολουθεί τον άρρωστο, έτσι που προτιμά να αρνηθεί και το θάνατο του ακόμη, χάριν μιας υγιούς κοινωνικής αποκατάστασης.
Αν και υπάρχουν τραγούδια με αναφορές στο φίλο ή στους φίλους που παραστέκουν, η συμπαράσταση φαίνεται να είναι τελικά έργο της μάνας, αφού στην Ελλάδα η μητέρα είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό άτομο, με άμεση σχέση με τη ζωή, την αρρώστια, το θάνατο. Οι αναφορές είναι ποικίλες, τρυφερές, οδυνηρές. Στο ρεμπέτικο δε ν υπάρχει αναφορά στον πατέρα.
3.1. Αμανέδες ή μανέδες
Τα πρώτα ρεμπέτικα τραγούδια με θεματολογικό περιεχόμενο τη φυματίωση εμφανίζονται σαν αμανέδες ή μονέδες, με τη μορφή δεκαπεντασύλλαβων δίστιχων, στη Μικρά Ασία και ιδιαίτερα στην περιοχή της Σμύρνης. Αναφορές στη φυματίωση ευρίσκονται στους αμανέδες (σε παρένθεση ο χρόνος ηχογράφησης σε περίπτωση που είναι γνωστός, ενώ όταν υπάρχουν περισσότεροι του ενός αμανέδες με τον ίδιο τίτλο παρατίθεται και ο συνθέτης):
- Ραστ μαχούρ αμανές - Πολλοί έχουν πόνο και πονούν (1928)
- Ραστ Νεβά - Φθισικός αμανές (1928)
- Φθισικός αμανές - Μάνα μου είμαι φθισικός του Ατραϊδη Δ (1928)
- Το γκαζέλι τον φθισικού (1928)
- Μανές Ραστ - Το φθισικό. Μάνα μου είμαι φθισικός του Καρίπη Κ (1929)
- Τα βάσανα του φθισικού (1929)
- Φθισικός αμανές - Ωσάν το νεκρικό κορμί (1929)
- Καδίφης (1930)
- Σουζινάκ αμανές - Φθίνω κι η φθίση προχωρά (1930)
- Ραστ Αμανές - Μάνα μου είμαι φθισικός του Θωμαίδη Κ (1930)
- Ραστ Νέβά Αμανές - Ο φθισικός του Σωφρονίου Ε (1930)
- Ο φθισικός της Φραντζεσκοπουλου Μ (1930)
- Το βάσανο του φθισικού (1930)
- Το φθισικό κορίτσι του Νταλγκά Α (1931)
- Ο πόνος του φθισικού (1931)
- Ο καημός του φθισικού (1931)
- Το φθισικό κορίτσι του Τομπουλη Α 0932}
- Ο φθισικός του Κασιμάτη Ζ (1933)
- Ο φθισικός αμανές: Μάνα μου ρίζωσε βαθιά (1936)
- Ραστ Αραβί Αμανές
- Φθισικός της Εσκενάζυ Ρ.
3.2. Χαρακτηριστικά δείγματα
Μαράζωσα (μανούλα μου)
Μαράζωσα μανούλα μου και σαν κεράκι λιώνω...
Μανούλα βήχω και πονώ..
... Τέτοιο μαράζι μάνα μου, που έχω αποχτήσει,
το πήρα πια απόφαση μια μέρα θα με σβήσει...
Ζεϊμπέκικο που ο χρόνος ηχογράφησης του δεν είναι γνωστός και που αναφέρεται στα συμπτώματα και στο τότε ανίατο της νόσου
Τα πεύκα της Πεντέλης
Το ζεϊμπέκικο αυτό ηχογραφήθηκε το 1934. Δεν γίνεται άμεσα μνεία για το ότι ο ήρωας του τραγουδιού πάσχει από φυματίωση, αλλά συνάγεται από τα συμπτώματα που αναφέρονται, βήχας και αιμόπτυση και την παραμονή του για θεραπεία στην πευκόφυτη Πεντέλη, στο σανατόριο. Στο ρεμπέτικο τραγούδι γενικά αναφέρονται τοπωνυμία, δεν γίνεται αναφορά στο σανατόριο, αφού και αυτό προκαλεί έντονα δυσάρεστα συναισθήματα και ισχύει για την αποφυγή αυτής της αναφοράς ότι σχολιάσθηκε προηγούμενα και για τη φυματίωση:
Η μόνη μου παρηγοριά στα πεύκα της Πεντέλης
ειν’ ο γιατρός που με κοιτά, μάνα μου μη σε μέλει.
Μάνα μου, βήχας μ’ έπιασε, αίμα βγάζει το στόμα,
πότε, Θεέ, το σώμα μου θ’ αναπαυτεί στο χώμα;...
Η φθισικιά
Ζεϊμπέκικο που ηχογραφήθηκε το 1934.
Μάνα μου για πες μου - Φθισικός
Ηχογραφήθηκε το 1936.
Εάν δεν ήσουν φθισικιά
Ηχογραφήθηκε το 1936.
Η μόνη μου παρηγοριά
Ηχογραφήθηκε το 1937.
Μες της Πεντέλης τα βουνά
Και σε αυτό το ρεμπέτικο αποφεύγεται η άμεση αναφορά στο σανατόριο, όπου ευρίσκεται για θεραπεία ο φθισικός, που για αυτόν ο θάνατος είναι αναπόφευκτος και αναφέρεται η πευκόφυτη Πεντέλη σαν τόπος διαβίωσης-θεραπείας:
Μεσ' της Πεντέλης τα βουνά, στα πεύκο τριγυρίζω,
το χάρο ψάχνω για να βρω, μα δεν τόνε γνωρίζω...
Με βλέπει και χαμογελά κι αρχίζω πια να σβήνω,
μου λέει με δυνατή φωνή, σε παίρνω δε σε αφήνω.
Αρρώστησα μανούλα μου
Ζεϊμπέκικο που ηχογραφήθηκε το 1947. Φαίνεται από τους στίχους ότι έχει γίνει κατανοητή η μολυσματικότητα της νόσου και ο φόβος για τη μετάδοση της είναι τόσο μεγάλος, ώστε ο φυματικός να απομονώνεται και από τους φίλους του:
...Από μακριά οι φίλοι μου περνάνε κι αρωτούνε,
τι κάνω και πως, βρίσκομαι και με παρηγορούνε...
...Αρρώστησα και δεν μπορώ και λιώνω απ' το μεράκι.
Του πόνου το ποτήρι
Ζεϊμπέκικο που ηχογραφήθηκε το 1949:
.Χάρε, με το δρεπάνι σου, έμπα στο φτωχικό μου,
μόνο το μνήμα το βαθύ θα γιάνει το χτικιό μου,
Πέφτουν τα φύλλα απ’ τα κλαριά
Ζεϊμπέκικο που ηχογραφήθηκε το 1952, όπου έχει διεισδύσει ο λαϊκός θρύλος πως, τάχα, οι φυματικοί πεθαίνουν το φθινόπωρο.
...και μένα το κορμάκι μου το τρώει το μαράζι...
...ετούτο το φθινόπωρο για πάντα πια με χάνεις..
Βρήκαν γιατροί το φάρμακο
Το 1943 εισήχθη στη θεραπεία της φυματίωσης το πρώτο αντιβιοτικό με αντιφυματική δράση, η στρεπτομυκίνη και ακολούθησαν τα αντιφυματικά φάρμακα παρααμινοσαλικυλικό οξύ το 1946 και ισονιαζίδη το 1951. Σε αυτό το ρεμπέτικο τραγούδι που ηχογραφήθηκε το 1952, φαίνεται κάποιος βαθμός αισιοδοξίας του φυματικού για επιβίωση.
«Τα φθισικά»
Λίγο μετά το 1930 επανηχογραφούνται στις ΗΠΑ ομάδα δεκατριών ρεμπέτικων που αναφέρονται στη φυματίωση, η πλειονότητα των οποίων είχε ηχογραφηθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μόνο τρία από αυτά (το «Μάνα μου είμαι φθισικός», το «Δως μου πίσω τα λουλούδια» και το «Χαμπάχ μανές») ηχογραφούνται για πρώτη φορά στις ΗΠΑ. Ο κόσμος για να ξεχωρίσει αυτή την ομάδα ρεμπέτικων με κοινό θέμα τη φυματίωση από άλλα τραγούδια που ηχογραφήθηκαν στις ΗΠΑ, τους προσάπτει το προσωνύμιο «Τα φθισικά»:
Ο καημός του φθισικού:
Αμανές, όπου εκφράζεται ο καημός του φθισικού.
Ραστ (Μάνα μου είμαι φθισικός): Αμανές όπου εκφράζεται ο καημός του φθισικού. Ο τραγουδιστής βήχοντας μιμείται το βήχα του φθισικού.
Μάνα μου είμαι φθισικός:
Μαντολινάτα με στοιχεία επτανησιακής διαλέκτου, που αναφέρεται και στη μολυσματικότητα της φυματίωσης με το φθισικό να προτρέπει με τρυφερότητα τη μάνα του να προσέχει τον άλλο του αδερφό για να μη μολυνθεί κι αυτός:
Μάνα μου είμαι φθισικός, έχω μεγάλη φθίση
φύλα τον άλλο αδερφό μάνα να μη κολλήσει
Μάνας σαμπάχ (τα πάθη μου θα γιατρευτούν):
Ο φθισικός εκφράζει με παράπονο σε αυτό τον αμανέ την πεποίθηση ή του ότι θα απαλλαγεί από την ταλαιπωρία της φυματίωσης με το θάνατο, μη περιμένοντας θεραπεία:
Τα πάθη μου θα γιατρευτούν στην υστερνή πνοή μου
και τότε θα αναπαυθεί για πάντα το κορμί μου.
Στα πεύκα και στα έλατα:
Αργό ζεϊμπέκικο όπου δε γίνεται και πάλι άμεσα μνεία για το ότι ο ήρωας του τραγουδιού πάσχει από φυματίωση, αλλά συνάγεται από το συνεχές αδυνάτισμα του, φυλλορροή όπως παρομοιάζεται και την παραμονή του για θεραπεία στην πευκόφυτη Πάρνηθα, σε κάποιο σανατόριο, που δεν αναφέρεται όμως, ισχύοντας ότι και στο τραγούδι «τα πεύκα της Πεντέλης»:
Τα νιάτα δεν τα χόρτασα, δεν θέλω να πέθανω,
σαν τον ανθό μαράθηκα-μανούλα μου και δεν μπορώ να γιάνω.
Αχ, βλε-πω τα φύλλα απ' τα κλαδιά να πέφτουν μαραμένα
κι όταν τα βλέπω σκέφτομαι-μανούλα μου πως μοιάζουν σαν κι εμένα.
Αχ, στα πεύκα και στα έλατα μου’ πανε πως θα γιάνω,
γι' αυτό πήγα στη Πάρνηθα-μανούλα μου το πόνο μου να γιάνω
-και στην κορφή απάνω.
Ραστ μαχούρ (Όλοι με λένε φθισικό):
Άλλος αμανές όπου εκφράζεται και πάλι ο καημός του φθισικού.
Σαν πεθάνω βρε μανούλα...(Ο φθισικός):
Ζεϊμπέκικο όπου ο τραγουδιστής ενδιάμεσα στους στίχους ξερόβηχε, μιμούμενος το βήχα των φυματικών, που ήταν πασίγνωστος. Η φυματίωση μνημονεύεται σαν νόσος του έρωτα και του ανεκπλήρωτου πόθου;
...Σαν πεθάνω βρε μανούλα,
μίλα στη γειτονοπούλα,
πες της πως γι' αυτήν πεθαίνω
αχ, και στον Άδη κατεβαίνω...
...Μάνα μου το παν οι γιατροί πως έχω φθίση,
δεν μπορεί, μανούλα μου, Ο βήχας να με αφήσει
Αρκετά από το ρεμπέτικα έχουν δανειστεί στίχους από τα δημοτικά τραγούδια. Ο δανεισμός αυτός παρατηρείται και στο ρεμπέτικα που αναφέρονται στη φυματίωση, όπως σε αυτό το ρεμπέτικο που οι στίχοι του σχεδόν ταυτίζονται με το δημοτικό τραγούδι από την περιοχή της Μακρυνίτσας «Του φυματικού νέου».
Ο χάρος πλησιάζει:
Στο ζεϊμπέκικο αυτό στη λέξη «νύχτωσε» εκφράζεται έντονα η απαισιοδοξία του φθισικού, που περιμένει το θάνατο:
Νύχτωσε. Μανούλα μου στο λέω δε μπορώ
το στήθος μου πονεί κι ο βήχας με ταράζει
μ' αφήνει η ζωή ο κι ο χάρος πλησιάζει
Δως μου πίσω τα λουλούδια:
Μια από τις σπάνιες περιπτώσεις που η φυματίωση αναφέρεται σε καρσιλαμά στο ρεμπέτικο τραγούδι.
Λειώνει το κορμί μου λιώνει:
Στο ζεϊμπέκικο αυτό εκφράζεται έντονα η ταλαιπωρία και η απαισιο¬δοξία του φθισικού:
Λειώνει η καρδιά σα το κερί και το κορμί στραγγίζει.
...μου λεν πως θα βρω γιατριά στο τάφου μου το πάτο...
...χρόνια τώρα τυραννιέμαι και πικρά ταλαιπωριέμαι
Τα κυπαρίσσια στέκονται:
Σε αυτό το αργό ζεϊμπέκικο εκφράζεται η απελπισία για τον νέο που κτυπιέται και χάνεται άδικα ,όπως προαναφέρθηκε, από μια θανατηφόρο νόσο:
....μέσα στη νιότη χάθηκε τι άδικο τι κρίμα...
...κλάψε τα νιατα που στη γη βαθειά θα ξεχαστούνε...
Μελετώντας το ρεμπέτικα τραγούδια για τη φυματίωση, διαπιστώνει κανείς ότι όταν χορεύονται, στη συντριπτική πλειοψηφία ακολουθούν ρυθμό ζεϊμπέκικου και κανένα ρυθμό χασάπικου χορού. Για το γεγονός αυτό υπάρχει εξήγηση. Ο χασάπικος είναι χορός συντροφικός, χορός ομάδας στενών φίλων, με συγκεκριμένα βήματα και τέλειο συγχρονισμό των χορευτών. Ο ζεϊμπέκικος είναι ένας μοναχικός χορός, χωρίς συγκεκριμένες φιγούρες, που αφήνει το χορευτή να αυτοσχεδιάσει, εκφράζοντας τον εαυτό του σε μια μοναχική εξομολόγηση. Μόνος του είχε μείνει και ο φυματικός, ακόμη και στα πλαίσια μιας ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας. Ακόμη και αν οι άλλοι δεν τον εγκατέλειπαν, ο ίδιος βάδιζε μόνος του τον αργό, παραπονεμένο και μοναχικό δρόμο του συνήθως επερχόμενου θανάτου του.
Ευχαριστίες
Εκφράζω τις ευχαριστίες μου στο κ. Γρηγόριο Φαληρέα για τις πληροφορίες που μου έδωσε σχετικά με την ομάδα των ρεμπέτικων τραγουδιών «τα φθισικά».
http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=5618
-
Έθνος 5/8/2007.
Του Μανόλη Κοκολάκη.
Ζωντάνεψαν οι μνήμες στη Σπιναλόγκα, το άλλοτε νησί των λεπρών, που για μισό και πλέον αιώνα αποτελούσε τόπο απομόνωσης και εξορίας των κοινωνικά στιγματισμένων Κρητικών, οι οποίοι είχαν «χτυπηθεί» από την καταραμένη νόσο του «Χάνσεν».
Εκατοντάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας από τον Αγ. Νικόλαο, τη γειτονική Ελούντα, αλλά και απ όλη την Κρήτη πήγαν πριν από λίγες ημέρες με καϊκια για ιερό προσκύνημα στον Αγιο Παντελεήμονα, στο νησί. Οι περισσότεροι ήταν συγγενείς των χανσενικών του νησιού, που δεν υπάρχουν πια.
Κεντρικό πρόσωπου του ιερού προσκυνήματος ο 85χρονος Μανώλης Φουντουλάκης, μοναδικός επιζήσας στην ευρύτερη περιοχή του Μιραμπέλλου, ο άνθρωπος που βασανίστηκε και παραμορφώθηκε στην κόλαση της αρρώστιας, αλλά σώθηκε τελικά. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που νίκησε την ασθένεια, επανήλθε πλήρως και αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία. Η παρουσία του ως προσκυνητή στο νησί ήταν σημαίνουσα, όπως ξεχωριστή ήταν και η παρουσία της Βρετανίδας Βικτόρια Χίσλοπ, που έγραψε βιβλίο για τη Σπιναλόγκα και έχει γίνει «μπεστ σέλερ» διεθνώς.
Μοιρολόγια και κραυγές.
«Οι πέτρες και οι βράχοι στα άδεια σπιτάκια κρύβουν και δεν φανερώνουν την κόλαση του χθες, τα μοιρολόγια και τις κραυγές από τους πόνους στο σώμα των εκατοντάδων αρρώστων», λένε στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Μαν. Φουντουλάκης αλλά και συγγενείς των λεπρών.
Ο ίδιος στη σκληρή περίοδο της δοκιμασίας του ζούσε στην Αθήνα και έκανε θεραπεία στον αντιλεπρικό σταθμό της Αγ. Βαρβάρας, αλλά με την ιδιότητα του γενικού γραμματέα του συλλόγου χανσενικών είχε μεταβεί στη Σπιναλόγκα, βίωσε την τραγική πραγματικότητα και ενδιαφέρθηκε για την αναβάθμιση των συνθηκών παραμονής και θεραπείας των δυστυχισμένων της Σπιναλόγκας.
ΜΕ ΠΑΝΤΡΕΥΤΗΚΕ ΑΨΗΦΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΡΡΩΣΤΙΑ.
Το Λενιώ μου μού έδωσε δύναμη και ζωή.
ο Μανώλης Φουντουλάκης δηλώνει τυχερός που βγήκε νικητής στη ζωή, που είχε τη στήριξη των δικών του ανθρώπων και που σήμερα καμαρώνει την κόρη του και τον γαμπρό του γιατρούς σε μεγάλα νοσοκομεία. Αναπολώντας το παρελθόν θυμάται τον πόνο, τις ατυχίες, τις χαρές και τις λύπες.
Γεγονότα που σφράγισαν τη ζωή του, όπως εξομολογείται στο «Εθνος της Κυριακής», ήταν ο κρυφός κατ αρχάς έρωτας με τη γυναίκα του.
Το χτύπημα της αρρώστιας το 1949 σε ηλικία 21 ετών, ενώ υπηρετούσε αστυφύλακας στον Πειραιά. Η ισχυρή θέληση του «Λενιού του» να μείνει μαζί του και να παντρευτούν αψηφώντας την αρρώστια του.
Ο γάμος τους στα 31 τους χρόνια, που του έδωσε δύναμη και ζωή να παλέψει αρρώστια και προβλήματα. Η γέννηση της κόρης του το 1955.
Η επιδείνωση επικίνδυνα της υγείας του 1973-74. Ο θάνατος από την επάρατη νόσο το 1976 της αγαπημένης του Λενιώς. Η περίοδος της ανάταξης της υγείας του αλλά και της οικογενειακής ισορροπίας.
ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΛΕΠΡΩΝ ΤΟ 1904.
Με απόφασή της η Κρητική Πολιτεία μάζεψε όλους τους λεπρούς που ζητιάνευαν εξαθλιωμένοι ζώντας σε οικισμούς έξω από τις μεγάλες πόλεις της Κρήτης, τα Μεσκίνια, και τους συγκέντρωσε στη Σπιναλόγκα. Αρχικά η ζωή τους ήταν άθλια. Η Σπιναλόγκα είναι μια απέραντη τρώγλη, ένα νεκροταφείο υπό προθεσμία, χωρίς την παραμικρή οργάνωση, χωρίς φαρμακευτική αγωγή για τους νοσούντες, χωρίς ελπίδα.
ΣΗΜΕΡΑ.
Τη Σπιναλόγκα επισκέπτονται πάνω από 300.000 άνθρωποι, αριθμός που τη φέρνει στους πέντε πρώτους βυζαντινούς - μεταβυζαντινούς αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Απαίτηση των τοπικών φορέων είναι η ένταξη της Σπιναλόγκας στα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Ουνέσκο. Μια πρόταση που κατέθεσε προ τριετίας προς το υπ. Πολιτισμού ο πολιτικός μηχανικός Κωστής Μαυρικάκης.
53 χρόνια φρίκη.
Πολλοί πέθαιναν διαμελισμένοι.
Η Σπιναλόγκα, που «άνοιξε τις πόρτες» της για τους λεπρούς το 1904 και έκλεισε το 1957, φιλοξένησε εκατοντάδες πάσχοντες συνανθρώπους μας, που «ανέπτυξαν» με τα βάσανα και τις στερήσεις τη δική τους ζωντανή κοινωνία. Οσοι μπορούσαν δούλευαν σε διάφορες εργασίες, υπήρχε καφενείο, γίνονταν εκκλησιασμοί στο εκκλησάκι της στον Αγ. Παντελεήμονα, μάθαιναν τα νέα από ψαράδες στο λιμανάκι του νησιού, ερωτεύονταν, παντρεύονταν, έκαναν υγιή παιδιά τα οποία μεταφέρονταν και μεγάλωναν σε καλύτερες συνθήκες στο βρεφονηπιακό τμήμα του Λεπροκομείου της Αγίας Βαρβάρας στην Αθήνα. Μέχρι το 1936, όπως λέει ο κ. Μαν. Φουντουλάκης, οι άρρωστοι στο νησί ήταν εγκαταλειμμένοι. Πολλοί πέθαιναν «ζωντανοί» με φρικτούς πόνους, παραμορφωμένοι και διαμελισμένοι.
Ενας φοιτητής τα άλλαξε όλα.
Η κατάσταση αυτή αρχίζει ν αλλάζει από το 1936, έτος άφιξης στη Σπιναλόγκα του ασθενούς Επαμεινώνδα Ρεμουνδάκη, τριτοετούς φοιτητή της Νομικής, ο οποίος ιδρύει την «Αδελφότητα Ασθενών Σπιναλόγκας» και αγωνίστηκε τα χρόνια που ακολούθησαν για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης των ασθενών. Ο Ρεμουνδάκης με το κλείσιμο της Σπιναλόγκας το 1957 νοσηλεύτηκε στο Λεπροκομείο της Αγ. Βαρβάρας.
«Ημασταν μαζί. Ηταν σπουδαίος άνθρωπος και η φοβερή αρρώστια τον είχε καταδικάσει σε τύφλωση και αποκοπή του χεριού...», λέει ο κ. Μαν. Φουντουλάκης, προσθέτοντας ότι δεν θα ξεχάσει ποτέ όσο ζει τα λόγια που του υπαγόρευσε και έγραψε: «Περπατώντας στον δρόμο της Σπιναλόγκας, σταμάτησε και κράτησε την αναπνοή σου. Από κάποιο χαμόσπιτο τριγύρω σου θα ακούσεις τον απόηχο από κάποιο μοιρολόγι μιας μάνας, μιας αδελφής ή τον αναστεναγμό ενός άνδρα. Αφησε δύο δάκρυα από τα μάτια σου και θα δεις να λαμπυρίζουν εκατομμύρια δάκρυα που πότισαν αυτόν τον δρόμο».
«Το βιβλίο της Βικτόρια Χίσλοπ βάζει ταφόπλακα στην απομόνωση»
Με κέντρο αναφοράς τη Σπιναλόγκα, η Βρετανίδα συγγραφέας Βικτόρια Χίσλοπ έγραψε το μυθιστόρημα «Το Νησί», με το οποίο επιχειρεί να γκρεμίσει την κοινωνική προκατάληψη, το στίγμα του αρρώστου. Το βιβλίο, που έχει μεταφραστεί σε 14 γλώσσες, κάνει «θραύση» στις πωλήσεις που «ξεπερνούν» τις 850.000.
Η Βικτόρια, που έχει κερδίσει την αναγνώριση και την αγάπη των τοπικών φορέων, αλλά και των ανθρώπων του βιβλίου στην Κρήτη, τιμήθηκε από τον Δήμο Αγ. Νικολάου. Η ιδέα, όπως είπε, για να γράψει ένα βιβλίο για τη Σπιναλόγκα ξεκίνησε απλώς από ένα ταξίδι στην Κρήτη. Ενα απόγευμα κοίταξε έναν ταξιδιωτικό οδηγό και το μάτι της σταμάτησε στη λέξη «απομόνωση» που συνόδευε την περιγραφή της Σπιναλόγκας.
«Ηταν μια πρόκληση για μένα, πήγα με τη βαρκούλα και μόλις αντίκρισα το νησί συγκινήθηκα, η εικόνα του με συγκλόνισε», αναφέρει η συγγραφέας. Αυτό που περιγράφει και αποτυπώνεται εντονότερα στο «Νησί» είναι ο αγώνας για επιβίωση που έδιναν όσοι αναγκάζονταν να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους εκεί.
«Η Βικτόρια με το βιβλίο της βάζει "ταφόπλακα" στην απομόνωση, στην κοινωνική προκατάληψη και απόρριψη», λέει ο κ. Μαν. Φουντουλάκης, ενώ η ίδια τον χαρακτηρίζει ήρωα της ζωής, που πάλεψε και νίκησε. Ο κ. Μαν. Φουντουλάκης με μάτια βουρκωμένα και πόνο ψυχής λέει στο «Εθνος της Κυριακής» ότι οι χανσενικοί δέχονταν διπλό ηθικό και σωματικό θανατηφόρο κτύπημα. Από τη μία, όπως εξηγεί, ήταν η νόσος και οι επιπτώσεις της στο ανθρώπινο σώμα και από την άλλη η σκληρή κοινωνική απόρριψη, το «στίγμα», η προκατάληψη. «Αυτό πάλεψα με κάθε τρόπο να αντικρούσω. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο έχει περιοριστεί κοινωνικά...», μας λέει.
Η παλιότερη ξένη δημοσιευμένη πηγή για το Λεπροκομείο είναι του 1928. Πρόκειται για το άρθρο «Σπιναλόγκα, Νησί των Λεπρών», στο γαλλικό περιοδικό «Ιλουστρασιόν», γραμμένο από τον Γάλλο δ/ντή του Ινστιτούτου Παστέρ της Τύνιδας Σαρλ Νικόλ, που επισκέφτηκε τη Σπιναλόγκα το 1927. Η έκθεση επιβεβαιώνει τις διασωθείσες μαρτυρίες των ασθενών της εποχής.
ΜΑΝΟΛΗΣ ΜΑΚΡΑΚΗΣ.
Σπάνια σ' ένα μνημείο μιλάει τόσο εύγλωττα η Ιστορία.
Η ιστορία και ο πολιτισμός στο νησάκι της Σπιναλόγκας έγιναν ένα με το ανθρώπινο δράμα στο πέρασμα των χρόνων. «Σπάνια σ' ένα μνημείο η Ιστορία μιλά τόσο εύγλωττα από τα βάθη των αιώνων.
Σπάνια ένα μνημείο κουβαλά στα σπλάχνα του τη σφραγίδα της αρχαίας Ελλάδας, των Σαρακηνών, των Ενετών, των Τούρκων, των Νεοελλήνων», λέει στο «Εθνος της Κυριακής» ο ερευνητής, συγγραφέας και εκπαιδευτικός Μανόλης Μακράκης, εκδότης του περιοδικού «Ελούντα» του πολιτιστικού συλλόγου της περιοχής.
Ο Μανόλης Μακράκης, που αποτέλεσε χρήσιμο συνεργάτη στο οδοιπορικό μας στην περιοχή, αναφέρει ότι «η Σπιναλόγκα είναι ακοίμητος φρουρός της αρχαίας Ολούντος, ορμητήριο Σαρακηνών πειρατών, εντυπωσιακό ενετικό φρουριακό συγκρότημα επάκτιων οχυρώσεων από το 1579, τουρκικός οικισμός μετά το 1715, τόπος κατοικίας χανσενικών (λεπρών) από το 1904 μέχρι το 1957.
Ετσι για τους παραπάνω λόγους η Σπιναλόγκα είναι κηρυγμένη ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, ως τόπος ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και ως αρχαιολογικός χώρος που προστατεύεται από την αρχαιολογική νομοθεσία».
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=124357
-
Ελευθεροτυπία 04.04.2007
Σχετικά με την μελέτη του Γεράσιμου Η. Πεντογάλου «Γιατροί και Ιατρική Κεφαλονιάς - από τα χρόνια της Ενωσης μέχρι τον Πόλεμο του 1940 (1864-1940)»
http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,id=90205012
-
http://www.sciencemuseum.org.uk/broughttolife.aspx
-
29/04/2009,
ΕΘΝΟΣ.
Θα μπορούσαμε να συγκρίνουμε τα αρχαία Ασκληπιεία με τα σανατόρια των αρχών του 19ου και του 20ού αιώνα. Οι βασικές θεραπείες ήταν πανομοιότυπες, υποστηρίζουν οι ειδικοί.
Ωστόσο, το μακρινό παρελθόν, όπως αποκαλύπτεται με την κατανόηση της λειτουργίας των αρχαίων Ασκληπιείων, μπορεί να είναι το κλειδί για το μέλλον της θεραπείας.
Επιστήμονες και αρχαιολόγοι από όλο τον κόσμο θα παρουσιάσουν τα νέα στοιχεία για τη λειτουργία των περίπου 300 ανά την Ελλάδα Ασκληπιείων (από τη Μεσσήνη έως την Πελαγονία της ΠΓΔΜ και από τη Ναύπακτο έως την Πέργαμο) στη 2η Αμφικτιονία Εταιρειών και Συλλόγων Ιστορίας Ιατρικής και Ηθικής - Δεοντολογίας, που ξεκινάει αύριο στην Κω με θέμα τα «Ασκληπιεία».
«Στα Ασκληπιεία ο ασθενής παρακολουθείτο καταρχήν για να δουν από τι πάσχει», εξηγεί ο καθηγητής και πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος Κω, Στέφανος Γερουλάνος.
«Στη συνέχεια γινόταν ο καθαρισμός του σώματος με λουτρά αλλά και της ψυχής με θυσίες στον βωμό του Ασκληπιού. Ακολουθούσε μετά η εγκοίμηση στο λεγόμενο Αβατο, όπου ο θεός Ασκληπιός εμφανιζόταν στον ύπνο των ασθενών και τους έλεγε μέσω των ονείρων, τι πρέπει να κάνουν».
Ο κ. Γερουλάνος υποστηρίζει πως «τα νέα στοιχεία αποδεικνύουν ότι τα Ασκληπιεία δεν ήταν απλώς προσκυνητήρια αλλά εκτεταμένα θεραπευτήρια χρόνιων παθήσεων».
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11386&subid=2&tag=8334&pubid=3352761
-
Oι σοβαρότερες πανδημίες γρίπης που αντιμετώπισε ο πλανήτης μας τον 20ό αιώνα είναι οι εξής:
- Ισπανική γρίπη (1918): το 20%-40% του τότε παγκόσμιου πληθυσμού είχε αρρωστήσει και πέθαναν περισσότεροι από 50.000.000 άνθρωποι.
- Ασιατική γρίπη (1957): Αν και δεν ήταν τόσο καταστροφική όσο η ισπανική, τα θύματά της ασιατικής γρίπης έφτασαν τα δύο εκατομμύρια άτομα.
- Γρίπη του Χονγκ-Κονγκ (1968): Ήταν η πιο ήπια πανδημία του 20ού αιώνα με ένα εκατομμύριο νεκρούς. Οι λόγοι που την έκαναν πιο ήπια, ήταν κυρίως ότι ο ιός ήταν μια παραλλαγή της ασιατικής γρίπης και οι εμβολιασμοί που ήδη είχαν γίνει όλα τα χρόνια λειτούργησαν ανασταλτικά, όπως και το γεγονός ότι τα αντιβιοτικά ήταν πιο ισχυρά.
http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=42096
-
Ελευθεροτυπία, 16/12/2009.
[spoiler]Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ «Η γρίπη, ισπανική ή όχι, υφίσταται πλέον και στη χώρα μας. Εις Ελβετίαν όμως κάνει θραύσιν. Αι τελευταίαι εφημερίδες είναι γεμάται από τραγικωτάτας λεπτομερείας. Εις μίαν μικράν φρουράν, αίφνης, απέθαναν εντός εβδομάδος δώδεκα άτομα, εννέα στρατιωτικοί, τρεις ιδιώται.
Αξιωματικοί, βουλευταί, γνωσταί κυρίαι του κόσμου απεβίωσαν εντός ολίγων ημερών από γρίπην βαρυτάτης μορφής. Ολόκληρα συντάγματα προσεβλήθησαν και εστρώθησαν "ψάθα" εις τα νοσοκομεία. Ωρισμένα τραμ εσταμάτησαν ελλείψει υπαλλήλων, κατακειμένων όλων! Οι κινηματογράφοι έκλεισαν διά να μη μεταδίδεται το μόλυσμα. Τα σχολεία επίσης. Αι εορταί κατηργήθησαν, αι συγκεντρώσεις εις κλειστούς χώρους απηγορεύθησαν, γίνεται δε σκέψις αναβολής και αυτών... των δημοτικών εκλογών!».
Αυτά έγραφε η εφημερίδα «Θεσσαλία» τον Ιούλιο του 1918. «Γιατί φοβόμαστε τη γρίπη;» τιτλοφορείται ο νέος συλλογικός τόμος που θα κυκλοφορήσει αύριο από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε επιμέλεια του Κ. Ι. Γουργουλιάνη, καθηγητή Πνευμονολογίας και πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Υπότιτλος του βιβλίου, «Από την εξάπλωση των λοιμώξεων στην πανδημία της γρίπης. Η ιστορία επαναλαμβάνεται», το οποίο ανατρέχει στην εξάπλωση και αντιμετώπιση των λοιμωδών νοσημάτων κατά τον 20ό αιώνα, στην κάλυψή τους από τον Τύπο, και συνοδεύεται από οπτικά ντοκουμέντα και αρχειακό υλικό.
«Η ιστορία επαναλαμβάνεται» στον υπότιτλο; «Ναι, διότι είναι πολλά τα κοινά με όσα συνέβησαν το 1918, όταν ξέσπασε η πανδημία της λεγόμενης ισπανικής γρίπης», αποκρίνεται ο Κ. Ι. Γουργουλιάνης. «Ιδια ήταν και η συμπεριφορά του κόσμου τότε, επικρατούσε φοβία, σχολεία έκλεισαν, η ασθένεια χρησιμοποιήθηκε πολιτικά, η γριποφοβία οδήγησε σε απολύσεις από εργοστάσια, από καφέ, από χώρους με μεγάλη συγκέντρωση ανθρώπων. Στο βιβλίο αναφερόμαστε ειδικά στα καπνεργοστάσια του Βόλου, όπου εργαζόταν πολύς κόσμος και γι' αυτό πολύς κόσμος έχασε τη δουλειά του τότε. Επίσης, και τότε έλεγαν ότι καλό κάνει το σκόρδο και το κρεμμύδι».
Για το χρονικό της ισπανικής γρίπης (ήταν η πιο φονική και έπληξε την υφήλιο το χρονικό διάστημα 1918-1919. Οι βιβλιογραφικές αναφορές κάνουν λόγο για τρία επιδημικά κύματα της γρίπης στην Ευρώπη -το πρώτο τον Μάρτιο του 1918, το δεύτερο, κατά το οποίο σημειώθηκαν και οι περισσότεροι θάνατοι, από τα τέλη Σεπτεμβρίου έως τον Νοέμβριο του 1918, και το τρίτο τον Μάρτιο του 1919) η Φωτεινή Καραχάλιου σημειώνει στο βιβλίο:
«Στις 19 Ιουλίου του 1918, σε άρθρο με τίτλο "Η ισπανική γρίπη", έχουμε την πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά για την εμφάνιση της γρίπης στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Πάτρα, όπου μερικές μέρες νωρίτερα εκδηλώθηκαν κρούσματα γρίπης η οποία σε κάποιες περιπτώσεις παρουσίαζε κακοήθη χαρακτήρα. Οι γιατροί της εποχής χαρακτηρίζουν τη γρίπη όμοια με αυτήν που έχει εμφανιστεί στην Ισπανία, από όπου έχει πάρει και το όνομά της, ενώ για την προέλευση της νόσου αυτής στην Πάτρα κυκλοφορεί η πληροφορία ότι είκοσι πέντε μέρες νωρίτερα στο εκεί καπνοκοπτήριο εισήχθησαν πέντε κιβώτια συσκευασμένου καπνού που προέρχονταν από τη Θεσσαλονίκη και είχαν σφραγιστεί εκεί από το δημόσιο προκειμένου να δοθούν στην κατανάλωση. Κατά την αποσφράγιση των κιβωτίων αυτών στο καπνοκοπτήριο της Πάτρας παρών ήταν ο διευθυντής Καντερές και άλλοι δεκαπέντε εργάτες. Την επόμενη μέρα από την αποσφράγιση των κιβωτίων ο διευθυντής αρρώστησε από νόσο με συμπτώματα όμοια με αυτά της ισπανικής γρίπης, και τέσσερις μέρες αργότερα απεβίωσε. Τη μεθεπομένη του θανάτου του απεβίωσε από τους εργάτες του καπνοκοπτηρίου ο Γ. Τριανταφυλλόπουλος, ενώ οι περισσότεροι εργάτες του εργοστασίου -αν όχι όλοι- αρρώστησαν με γρίπη».
Υπάρχουν πολλά ερωτηματικά για τη χώρα προέλευσης του φονικού ιού, γνωρίζουμε ότι η γρίπη δεν ξεκίνησε από την Ισπανία, αλλά πιθανότατα από την Κίνα ή από τη Γαλλία, και αίτιό της ήταν ο ιός Η1Ν1. Αγνωστος είναι και ο ακριβής αριθμός των ατόμων που νόσησαν. Πηγές όμως αναφέρουν ότι από αυτούς απεβίωσε το 20%-40%. Συγκλονιστικό είναι επίσης το γεγονός ότι τα άτομα που προσβάλλονταν είχαν ταχεία εξέλιξη και απεβίωναν σε λιγότερες από 24 ώρες, παρ' όλο που προσβλήθηκαν και άτομα νεαρής ηλικίας. Βέβαια στο σημείο αυτό πρέπει να υπενθυμίσουμε τις δραματικές συνθήκες που επικρατούσαν την εποχή εκείνη: ανεπαρκείς μονάδες νοσηλείας, έλλειψη αντιβιοτικών, ανύπαρκτες μονάδες εντατικής θεραπείας, κακές συνθήκες υγιεινής, συγχρωτισμός και διαβίωση πολλών ατόμων σε μικρούς χώρους, και όλα αυτά με φόντο τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν αναφορές για την ιστορία της γρίπης και την πορεία που διέγραψε στην Αμερική και την Ευρώπη. Λίγα πράγματα όμως είναι γνωστά για τη χώρα μας, και ειδικότερα για την περιφέρεια.
Η «Θεσσαλία», με βάση τις οδηγίες των ελβετικών εφημερίδων, γράφει: «Η ασθένεια μεταδίδεται διά των πτυέλων και εν γένει των σταγονιδίων σιέλου όταν ο άρρωστος βήχη. Μεταδίδεται επίσης από τας ακαθαρσίας της ρινός». Κατά συνέπεια απαγορεύεται η επικοινωνία με τους ασθενείς, ενώ τα μαντίλια πρέπει να βράζονται πριν χρησιμοποιηθούν ξανά. Συστήνεται απόλυτη προφύλαξη σε όσους πάσχουν από νοσήματα των βρόγχων και των πνευμόνων και όσους αναρρώνουν από πρόσφατο κρυολόγημα. Επίσης συστήνεται προφύλαξη μέχρι την πλήρη ανάρρωση, διότι οι επιπλοκές της πλευρίτιδας και της πνευμονίας που παρουσιάζει η γρίπη αυτή, και οι οποίες προκαλούν τους περισσότερους θανάτους στην Ελβετία, οφείλονται στην πρόωρη έγερση των ασθενών.
«Στο φύλλο της 7ης Οκτωβρίου» σημειώνει η κ. Καραχάλιου, «καταγράφεται ότι οι αρχές του Βόλου άρχισαν από χθες να λαμβάνουν δραστικά μέτρα για τον κίνδυνο μετάδοσης της γρίπης και στην πόλη τους. Μία μέρα αργότερα το υπουργείο Εσωτερικών αποστέλλει προς τις αρχές του κράτους τηλεγραφική εγκύκλιο με λεπτομερείς οδηγίες για την προφύλαξη του κοινού από τη γρίπη, που πλέον χαρακτηρίζεται ως πανδημία. Σύμφωνα με αυτές, γνωστοποιείται στο κοινό ότι τα μικρόβια της νόσου εισέρχονται στον οργανισμό από το στόμα, και γενικά από το αναπνευστικό σύστημα, και ότι οι γαργαρισμοί κυρίως με οξυγονούχο ύδωρ και οι αντισηπτικές εισπνοές μπορούν να έχουν κάποια προληπτική δράση. Επίσης η νόσος μεταδίδεται με τον βήχα και με τα εκπεμπόμενα από το στόμα σταγονίδια. Συστήνεται λοιπόν η αποφυγή των ψύξεων και της υπερκόπωσης, καθώς και των συγκεντρώσεων κάθε είδους, η διακοπή των μαθημάτων στα σχολεία και η σχολαστική διατήρηση της καθαριότητας των εσωρούχων και των χεριών. Προπαντός συστήνεται η αποφυγή συγχρωτισμού με κάθε άνθρωπο που εμφανίζει έστω και ελάχιστα συμπτώματα γρίπης».
Σε άλλο άρθρο της η εφημερίδα τονίζει τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της γριποφοβίας. «Δεν πρόκειται μόνο για την αδικαιολόγητη καταστροφή πέντε-δέκα καφενείων, ούτε των 300 καλλιτεχνών του θεάτρου που είναι καταδικασμένοι να στερηθούν τον επιούσιο. Κλονίζεται η οικονομική ζωή ολόκληρης της πόλης. Πριν απ' όλους αυτοί που διατρέχουν κίνδυνο να πέσουν θύματα της γριποφοβίας είναι οι υπάλληλοι των καφενείων. Ακολουθούν οι εργατικές τάξεις, που είναι και αυτές καταδικασμένες να υποστούν τις συνέπειες του πανικού. Γιατί, σύμφωνα με τη λογική των αστυνομικών διατάξεων, οι καπναποθήκες, τα καπνεργοστάσια και γενικά όλα τα εργοστάσια όπου ο εργάτης κερδίζει το ψωμί του είναι εστίες θανάτου, αφού τα καφενεία και τα θέατρα, με τις μέτριες συγκεντρώσεις, τα πούλια του ταβλιού και τα χαρτιά της κολτσίνας, είναι όλα επικίνδυνα. Πώς θα ξεκινήσουν οι χειμερινές εργασίες στις καπναποθήκες, με τη δαμόκλειο σπάθη του αδικαιολόγητου αυτού πανικού; Δεν καταδικάζονται λοιπόν χιλιάδες εργάτες, στα καλά καθούμενα, σε δυσπραγία; Και η οικονομική δυσπραγία δεν είναι η καλύτερη αρωγός της νόσου;». [/spoiler]
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=112849 (http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=112849)
-
http://www.bmj.com/cgi/content/extract/339/dec15_1/b4965 (http://www.bmj.com/cgi/content/extract/339/dec15_1/b4965)
-
28/06/2010, ΑΠΕ.
[spoiler]Μόλις 36 χρόνια ήταν η μέση διάρκεια ζωής στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα (ΑΠΕ)
Στα 36 έτη ανέρχονταν η μέση διάρκεια ζωής των Ελλήνων τον 19ο αιώνα, η οποία άρχισε να αυξάνεται, βαθμιαία, από τα τέλη του συγκεκριμένου αιώνα. Μάλιστα, σε διάστημα μόλις 35 χρόνων, το προσδόκιμο επιβίωσης παρατάθηκε κατά είκοσι χρόνια. Τα παραπάνω στοιχεία περιλαμβάνονται σε ειδική έκδοση του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βύρωνα Κοτζαμάνη.
Ειδικότερα, μέσα σε περίπου μία τριαντακοπενταετία, το προσδόκιμο επιβίωσης παρατάθηκε, με την εξής κλιμάκωση: τη χρονική περίοδο 1920-1924, 45 έτη και τη χρονική περίοδο 1955-1959, 65 έτη. Αντίστοιχη πτωτική πορεία ακολούθησε και ο αδρός δείκτης θνησιμότητας, στο βαθμό που, στην ίδια περίοδο, συρρικνώνεται ταχύτατα και η βρεφική θνησιμότητα. Τις τελευταίες δεκαετίες, η θνησιμότητα της χώρας μειώθηκε περαιτέρω και η μείωση αυτή αποδίδεται, σε μια πρώτη περίοδο, στην υποχώρηση της θνησιμότητας από λοιμώδη νοσήματα, νοσήματα που έπληξαν κυρίως το νεανικό πληθυσμό και ήταν ταχείας κατάληξης.
Αντίθετα, διαχρονικά διαπιστώνεται αύξηση της θνησιμότητας από χρόνιες παθήσεις (κακοήθη νεοπλάσματα και νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος), που χαρακτηρίζουν τον ηλικιωμένο πληθυσμό.
Οι σημαντικές αυτές μεταβολές, κυρίως η υποχώρηση των μολυσματικών ασθενειών, είχαν ευεργετική επίδραση κυρίως στη βρεφική θνησιμότητα, που μειώθηκε συνταρακτικά.
Στο βαθμό που ο μέσος όρος ζωής μας αυξάνεται, η σταθερά ανοδική πορεία του αδρού δείκτη θανάτων μεταπολεμικά είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά της προοδευτικής γήρανσης του πληθυσμού μας. Κατ'' επέκταση, αν απομονώσουμε τον παράγοντα "πληθυσμιακές δομές υπολογίζοντας τον προτυποποιημένο δείκτη θανάτων, θα διαπιστώσουμε ότι ο νέος προτυποποιημένος δείκτης διαχρονικά υποχωρεί σταθερά.
Όσον αφορά τη βρεφική θνησιμότητα, στην αρχή της εξεταζόμενης περιόδου (1956) βρίσκεται ακόμη σε υψηλά επίπεδα (39 θάνατοι βρεφών σε 1000 γεννήσει ζώντων). Η συρρίκνωσή της, όμως, δεν είναι γραμμική στο βαθμό, που οι ρυθμοί πτώσης της είναι σαφώς ταχύτεροι στην πρώτη μεταπολεμική περίοδο (μέχρι το 1980).
Με βάση τα στοιχεία του 2006, η βρεφική θνησιμότητα στη χώρα μας (3,7%) είναι χαμηλή, ελαφρά δε χαμηλότερη του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15 κρατών-μελών (3,9%).
Εξετάζοντας, τέλος, τoυς ειδικούς- κατά ηλικία- δείκτες θνησιμότητας, διαπιστώνεται ότι, στην εξεταζόμενη περίοδο, η θνησιμότητα μειώνεται σε όλες τις ηλικίες ανεξαρτήτως φύλου.
Εξαίρεση αποτελούν οι ηλικίες 20-30 ετών, για τις οποίες, από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, καταγράφεται αύξηση, κυρίως λόγω των οδικών ατυχημάτων.
Αντιστοίχως, η μέση προσδοκώμενη ζωή αυξήθηκε και για τα δύο φύλα (1950: άνδρες 63,4 έτη και γυναίκες 70,1 έτη -1999:75,5 έτη και 80,6 έτη αντιστοίχως).
Το κέρδος είναι εξαιρετικά σημαντικό, σημειώνουν οι ερευνητές, ενώ η διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών μειώθηκε κατά 1,6 έτη, λόγω ταχύτερης βελτίωσης της θέσης των ανδρών.
Σύμφωνα με τους παραπάνω ερευνητές, οι κυριότεροι από τους δημογραφικούς παράγοντες, που επηρεάζουν τη θνησιμότητα είναι η κατά ηλικία δομή ενός πληθυσμού και το φύλο.
Η υψηλότερη θνησιμότητα παρατηρείται στα βρέφη κάτω του ενός έτους και στους ηλικιωμένους και η θνησιμότητα των ανδρών είναι ελαφρώς υψηλότερη των γυναικών (η δε βελτίωση των συνθηκών υγιεινής ευνόησε περισσότερο τις γυναίκες, με αποτέλεσμα την περαιτέρω αύξηση της διαφοράς μεταξύ των δύο φύλων).
Όσον αφορά τη θνησιμότητα κατά οικογενειακή κατάσταση, η διαθέσιμη πληροφόρηση προέρχεται από επιμέρους ερευνητικά δεδομένα ανεπτυγμένων χωρών.
Στην περίπτωση των χωρών αυτών διαπιστώνεται αξιόλογη διαφορά μεταξύ των εγγάμων και των αγάμων, στο βαθμό που οι έγγαμοι χαρακτηρίζονται από χαμηλότερα επίπεδα θνησιμότητας.
Το επίπεδο γονιμότητας είναι ένας άλλος παράγοντας, που επιδρά έμμεσα στη θνησιμότητα: η υψηλή γονιμότητα, στο βαθμό που προϋποθέτει συχνές εγκυμοσύνες -και επομένως υψηλότερη συχνότητα έκθεσης στους κινδύνους της εγκυμοσύνης- οδηγεί αναμφισβήτητα και στην αυξημένη θνησιμότητα των γυναικών, στους πληθυσμούς που δεν ελέγχουν τη γονιμότητα τους.
Στους πολιτισμικούς παράγοντες εντάσσονται οι συνήθειες που αφορούν στην προσωπική υγιεινή και επηρεάζουν αντιστοίχως την υγεία των ατόμων. Οι παράγοντες αυτοί εξαρτώνται- κατ'' αρχήν- από το βιοτικό επίπεδο και τη μόρφωση.
Εξαιρετικά σημαντικός είναι, επίσης, ο ρόλος που διαδραματίζει η κοινωνική-οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων στις μεσοπρόθεσμες -και κυρίως - στις μακροπρόθεσμες εξελίξεις της θνησιμότητας.[/spoiler]
-
Έθνος 12/07/2010.
[spoiler]Μια έκθεση με κορνίζα τη φρίκη του χθες...
Μοντέρνα εκθέματα διάσπαρτα στους χώρους του νοσοκομείου αποτυπώνουν τη δυστυχία και τον πόνο των χιλιάδων ασθενών που «νοσηλεύτηκαν» στα παραπήγματα της ντροπής από την ίδρυσή του (1902) μέχρι και τα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου.
Στη μάντρα του ακούγεται ακόμη ο πυροβολισμός που έριχνε νεκρό τον Μπελογιάννη. Στα πατώματά του τα χνάρια του Ρίτσου και της Πολυδούρη, εκατοντάδων γνωστών και χιλιάδων ανώνυμων κολασμένων που στεγάστηκαν εκεί πνιγμένοι στο αίμα και τα δάκρυα.
Οι απάνθρωπες συνθήκες στις οποίες διέμεναν χιλιάδες φθισικοί, με άθλια παραπήγματα να κατακλύζουν τις αυλές του «Σωτηρία», οδήγησαν σε μαχητικές κινητοποιήσεις των ασθενών Απόκληροι της ελληνικής κοινωνίας. Μικρασιάτες, ανάπηροι των πρώτων πολέμων, φθισικοί, κομμουνιστές, όλοι όσους το κράτος θεώρησε κατά καιρούς «σε κατάσταση κρίσης» εγκλείστηκαν στο νοσοκομείο «Σωτηρία».
Και άφησαν το αποτύπωμά τους στον χώρο. Κάθε πλακάκι του κτιρίου κρύβει μια ιστορία, κάθε πέτρα του αποτελεί κειμήλιο.
Ενα από τα εκθέματα, μία κρεμάστρα με κοστούμια εποχής σε ένα δωματιάκι με σκουριασμένο καθρέφτη. Παραπέμπει στο κοστούμι που δινόταν από το νοσοκομείο σε όσους έπαιρναν εξιτήριο, στην αρχή της νέας ζωής... Σε αυτό τον φορτισμένο ιστορικά τόπο, σε ένα κτίριο-σκηνικό του 1917, λαμβάνει σήμερα χώρα μια πρωτόγνωρη έκθεση. Μια εικαστική έκθεση σε ένα νοσοκομείο. Θέμα της η ιστορία του «Σωτηρία», η μνήμη και η ασθένεια.
Μοντέρνα εκθέματα στις αυλές και στο εσωτερικό «παντρεύουν» γόνιμα τα βιώματα του παρελθόντος με το παρόν και αποπνέουν μήνυμα αισιοδοξίας για εκείνους που διεκδικούν τη ζωή.
Ανάμεσα στα εκθέματα θα δει κανείς στοιβαγμένα στρώματα -μια ξεθωριασμένη εικόνα του «Σωτηρία»- που συμβολίζουν το πέρασμα από τη ζωή στον θάνατο, ιστορίες νοσηλευομένων δοσμένες με εικαστικό τρόπο, παλιές βαλίτσες στοιβαγμένες η μία πάνω στην άλλη.
Κάποιες ξέμειναν σε ένα άδειο κρεβάτι, όταν ο ιδιοκτήτης τους παραδόθηκε στην αρρώστια, άλλες κάηκαν για να φύγει το μίασμα, μερικές λεηλατήθηκαν από τροφίμους που είχαν ανάγκη το περιεχόμενό τους, για να συνεχίσουν τον δικό τους αγώνα.
«Σύντροφος η βαλίτσα»
«Η βαλίτσα που είχαν μαζί τους ήταν ο σύντροφος που κρατούσαν απ’ το χέρι», εξηγεί με σημείωμά του ο Βαγγέλης Λιουδάκης, δημιουργός του έργου. «Εκεί μέσα είχαν βάλει αντικείμενα αναγκαία αλλά και αγαπημένα, μια φωτογραφία, ένα βιβλίο, ένα ζεστό ρούχο, δεύτερα παπούτσια, ένα καθαρό ποτήρι. Πράγματα που τους έδιναν κουράγιο. Σαν να τους βλέπω να τα τοποθετούν μέσα στη βαλίτσα με μια εικόνα σαν ελπίδα στο μυαλό τους να πράξουν κάποτε την αντίστροφη διαδικασία, να τα βγάλουν δηλαδή ένα ένα από τη βαλίτσα και να τα τοποθετούν στη θέση απ’ όπου τα πήραν».
Παραδίπλα, μια κρεμάστρα με δέκα ανδρικά κοστούμια ραμμένα με το ύφασμα και το πατρόν της εποχής, σε κάποιο μικρό δωμάτιο με έναν μισοσκουριασμένο καθρέφτη στον τοίχο. Είναι το κοστούμι που δινόταν από το νοσοκομείο σε όποιον έφευγε, για να έχει κάτι να φορέσει έξω... Ενα ντοκιμαντέρ με πρωταγωνιστή κάποιον που έμεινε για χρόνια στο «Σωτηρία», αποκόμματα εφημερίδων του ‘30 και του ‘40 που μιλούν για τις διώξεις των αριστερών.
Διαβάζει κανείς σε ένα κομματάκι χαρτί -που περιλαμβάνεται στα εκθέματα- το τελευταίο γράμμα ενός κρατούμενου που εκτελέστηκε λίγες μέρες μετά: «Αγαπητή μου μάνα, γεια σου. Εφτασα εδώ στις 3 του μηνός. Με συγχωρείς που άργησα να σου γράψω. Είμαι καλά. Πιστεύω να συμβαίνει το ίδιο με σας. Αν μπορέσεις, να μου στείλεις κανένα δεματάκι, με κονσέρβες κυρίως. Να μου γράψεις αν ο Σωκράτης και η Ζαχαρούλα είναι καλά. Σου γράφω λίγα πράγματα και να κάνεις και συ το ίδιο. Πες στον Σάββα, Πάτρα, Γέρο κ.λπ. θερμά χαιρετίσματα. Καμιά κούτα τσιγάρα «ΕΘΝΟΣ». Γεια σας, Ιάκωβος, 10/4/1948».
Οπως εξηγεί η Μιχαέλα Θεοδωρακάκου, μία εκ των καλλιτεχνών που έλαβαν μέρος στην έκθεση, «στον χώρο υπήρχε μια ατμόσφαιρα θανατίλας. Επρόκειτο για ένα κτίριο παντελώς εγκαταλελειμμένο, που στη συνέχεια μεταμορφώθηκε. Ο ανθρώπινος πόνος αποτέλεσε το κυρίαρχο στοιχείο, με το μήνυμα της ελπίδας να επικρατεί. Πρόκειται για ένα μήνυμα που ταρακούνησε τόσο τους επισκέπτες όσο και το προσωπικό του νοσοκομείου».
Οπως επισημαίνει ο κ. Ξενοφών Θειακός, πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής της έκθεσης, μια τέτοια διοργάνωση ευαισθητοποιεί τους εργαζομένους, καθώς υπενθυμίζει ότι η καθημερινή ρουτίνα, η διαχείριση της αρρώστιας, αποτελεί ταυτόχρονα για κάποιους έναν τεράστιο αγώνα για επιβίωση. «Παλιά μπορεί να μην υπήρχαν θεραπείες και υποδομές, όμως η προϊσταμένη γνώριζε προσωπικά τον κάθε ασθενή, στεκόταν στο κρεβάτι του και του απευθυνόταν ιδιαιτέρως. Αυτό αποτελούσε πραγματικά το 50% της θεραπείας. Σήμερα ο κάθε ασθενής είναι ένας ΑΜΚΑ», λέει.
Την έκθεση, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τον Οκτώβριο, διοργανώνουν η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και ο Σύλλογος Φίλων Περιθαλπομένων στο «Σωτηρία», οι οποίοι με ευαισθησία προσέγγισαν τη διαχρονική σύνδεση του Σωτηρία με τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις της Ελλάδας και τις προσωπικές ιστορίες που διαδραματίστηκαν στο ίδρυμα...
Η ιστορία του «Σωτηρία»
Οι εξεγέρσεις των φυματικών πνίγηκαν στο αίμα...
Αστικό σανατόριο για τους «Αθλιους των Αθηνών», τόπος μαρτυρίου για τους φθισικούς, καρπός της φιλανθρωπικής αντίληψης του 19ου αιώνα, σημείο εκτέλεσης κομμουνιστών, εστία αντίστασης τα πέτρινα χρόνια. Αυτό είναι με λίγα λόγια το «Σωτηρία».
Από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής του οι λαϊκές συνοικίες, τα ανήλιαγα εργαστήρια, οι φάμπρικες και οι προσφυγικές παράγκες συνδέονται μαζί του. Τροφοδοτούν με νεανικά κορμιά το σανατόριο που στεγάζει τον απέραντο ανθρώπινο πόνο.
Δίπλα στους επισήμως καταγεγραμμένους χιλιάδες άλλοι παλεύουν με την αρρώστια στοιβαγμένοι σε άθλια παραπήγματα της αυλής. Χιλιάδες δανείζουν το κρεβάτι τους σε κάποιον που ψυχομαχεί, για να πεθάνει.
Μισοζώντανοι άνθρωποι, με φαγωμένα πνευμόνια. Τις βροχερές ημέρες η στρωματσάδα φράζει τις πόρτες, όσοι λυτρώνονται από τον θάνατο θεωρούνται οι πιο τυχεροί: «Εγινε καλά», λένε οι υπόλοιποι. Οι πεινασμένοι άρρωστοι βουτούν στο φαγητό με τις χούφτες τους και καθαρίζουν τα δάχτυλα με τη γλώσσα. Και πάλι πεινούν. Δεν υπάρχει απολύμανση, σαπουνάδα, ζεστό νερό, τα ματωμένα σεντόνια πλένονται στο χέρι για ένα κομμάτι ψωμί κι έπειτα μοιράζονται ανακατεμένα. Το κράτος δίνει 5.000 δραχμές για τη συντήρησή του «Σωτηρία», όταν για τον Εθνικό Κήπο την ίδια εποχή δαπανά 20.000...
Οι φυματικοί δεν αργούν να οργανωθούν, ζητώντας καλύτερες συνθήκες. Η πρώτη εξέγερση εκδηλώνεται το 1921. Ακολουθούν άλλες το 1925, το ‘29, το ‘31, με την Αστυνομία να χτυπά τους αρρώστους. Στην οδό Μεσογείων γίνονται οι μεγαλύτερες μάχες, με τους αστυνομικούς να χτυπούν άγρια τους αρρώστους που ήθελαν να διαμαρτυρηθούν στο υπουργείο. Κάποιοι καταλήγουν από τις αιμοπτύσεις και τον πυρετό, άλλοι συλλαμβάνονται, άλλοι διώχνονται από το νοσοκομείο.
Στην Κατοχή γίνεται βάση οργάνωσης του αγώνα. Επειτα τόπος εκτελέσεων, φυλακή για τους αριστερούς. Στα Δεκεμβριανά σφαίρες σκοτώνουν αρρώστους, ενώ οκτώ χρόνια μετά, τον Μάρτη του ‘52, ένα ξημέρωμα ο Νίκος Μπελογιάννης εκτελείται μαζί με άλλους τρεις αγωνιστές στη μάντρα του «Σωτηρία»...
Πώς περιγράφει τις ταραγμένες ημέρες του 1943 ο Σπ. Διλιντζάς, που επέζησε ύστερα από εκτέλεση με 5 σφαίρες
Το σχέδιο απόδρασης των 56 κομμουνιστών από τις κλινικές-κάτεργα
Το «Σωτηρία» κατά τη διάρκεια της Κατοχής μετατρέπεται σε κέντρο αντίστασης. Οι οργανώσεις του ΕΑΜ αναπτύσσουν αγωνιστική δράση υπό δύσκολες συνθήκες, δημιουργώντας εστίες ελεύθερης Ελλάδας εντός των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Τις ταραγμένες ημέρες του 1943, όταν απέδρασαν με θεαματικό τρόπο από τις φυλακές του «Σωτηρία» οι 56 Ακροναυπλιώτες κομμουνιστές, περιγράφει στο «Εθνος» το στέλεχος της Εθνικής Αντίστασης, ο 90χρονος σήμερα Σπύρος Διλιντζάς:
«Την απόδραση των 56 την πληροφορήθηκα οργανωτικά, αφού κατά τη διάρκεια της Κατοχής βρισκόμουν ως φυματικός φυλακισμένος στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Μονής Πετράκη. Εκεί ήμουν γραμματέας της νοσοκομειακής επιτροπής. Η είδηση για την απελευθέρωση των 56 έγινε δεκτή με κύματα ενθουσιασμού και αγωνιστικής ανάτασης», λέει. «Επρόκειτο για μία από τις σπουδαιότερες επιχειρήσεις στην ιστορία του ΕΛΑΣ.
Μία τολμηρή επιχείρηση, με τους Ελασίτες να έχουν ντυθεί χωροφύλακες και να λένε στην πύλη ότι είχαν εντολή να μεταφέρουν τους 56». Σε πέντε λεπτά είχαν τελειώσει όλα. Οι 56 έφυγαν από τον υπόνομο του «Σωτηρία», ενώ οι δυνάμεις Κατοχής και οι συνεργάτες τους ενημερώθηκαν για την απόδραση 5 ώρες μετά, αφού ο ΕΛΑΣ είχε κόψει και τα τηλεφωνικά καλώδια.
Επιχείρηση
«Βέβαια η επιχείρηση οργανωνόταν με κάθε λεπτομέρεια για σχεδόν τέσσερις μήνες - πριν ακόμη οι 56 φτάσουν στο «Σωτηρία»», συνεχίζει ο κ. Διλιντζάς, ο οποίος στην πορεία της ζωής του φυλακίστηκε, βασανίστηκε αλλά και επέζησε ύστερα από... εκτέλεση με πέντε σφαίρες. «Επρόκειτο για πολιτικούς κρατουμένους από τη δικτατορία του Μεταξά, οι οποίοι στη συνέχεια, το 1940-1941, δόθηκαν στις δυνάμεις Κατοχής.
Το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής είχε αναθέσει στην ΚΕ του ΕΛΑΣ την επιχείρηση», εξηγεί. «Τα περισσότερα νοσοκομεία χρησιμοποιούνταν για συνεδριάσεις της ΟΠΛΑ και της Λαϊκής Πολιτοφυλακής, εκεί μέσα οι αγωνιστές έκαναν εράνους με κουπόνια, διακινούσαν τον παράνομο Τύπο, ενώ στην πράξη είχαν πάρει στα χέρια τους τη διαχείριση των τροφίμων και των φαρμάκων από τους αξιωματικούς, οι οποίοι τα διοχέτευαν στη μαύρη αγορά. Το ίδιο συνέβαινε και στο «Σωτηρία»».
Δεν ήταν τυχαίο. Οι περισσότεροι φυματικοί ήταν τέκνα της εργατικής τάξης, χτυπημένα από την αρρώστια εξαιτίας του υποσιτισμού και των κακουχιών...
Κατερίνα Ροββά
Φωτό: Κ. Πολύβιος - Β. Ζησόπουλος[/spoiler]
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=20160948
-
Καθημερινή, 17/12/2010.
[spoiler]Προπύργιο στη μάχη κατά των αφροδισίων
Αναμνηστικό λεύκωμα για τα εκατό χρόνια του νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός»
Της Ολγας Σελλα
Παναγιωτης Σταυροπουλος
100 χρόνια νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός»
σελ. 156
Στις 4 Ιανουαρίου 1910, «εκ του παλαιού νοσοκομείου εν Πειραιεί και εν αξιοθρηνήτω καταστάσει» μεταφέρθηκαν οι 20 πρώτες εκδιδόμενες γυναίκες που έπασχαν από αφροδίσια νοσήματα στο νεόκτιστο νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», στην περιοχή των Ιλισίων, που δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου με το ποσόν που διέθεσε ο ευεργέτης Ανδρέας Συγγρός. Σκοπός του, η δωρεάν νοσηλεία και θεραπεία γυναικών και ανδρών που έπασχαν από αφροδίσια νοσήματα, αλλά και η εκπαίδευση φοιτητών των ιατρικών σχολών στο γνωστικό αντικείμενο της Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας. Μοναδικός όρος του ευεργέτη, το νοσοκομείο να φέρει το όνομά του.
Εκατό χρόνια ζωής μετρούν ήδη τα χαμηλά κεραμοσκεπή κτίρια που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Ε. Μεταξάς. Διατηρούν, δίπλα στα πολυώροφα και πολυτελή ξενοδοχεία της περιοχής, την αισθητική και την αύρα των πρώτων χρόνων του 20ού αιώνα. Και την ίδια στιγμή, κλείνουν μέσα τους ένα σημαντικό κομμάτι από την ιστορία της πόλης, αλλά και από την ιστορία της δημόσιας υγείας.
Eξάπλωση της σύφιλης
Είναι η εποχή που το «αφροδίσιον πάθος» δεσπόζει· που οι γιατροί «σπάνια καταδέχονται» να αναφέρουν στα δελτία της ιατρικής της ταυτότητας την ειδικότητά τους σωστά και αντί για «δερματολόγος-αφροδισιολόγος» γράφουν απλώς «συφιλιδολόγος». Είναι η εποχή που η «αγυρτεία» ακμάζει, και ταυτόχρονα είναι τα χρόνια που η επίπτωση των αφροδισίων νοσημάτων στον γενικό πληθυσμό είναι εντυπωσιακά μεγάλη. Κι όταν άνοιξε το νοσοκομείο «Α. Συγγρός», το 1910, έπασχε από σύφιλη το 49,2% των ασθενών, για να αυξηθεί δύο χρόνια αργότερα και να φτάσει το 51,5%.
Ολη αυτή την άγνωστη, αλλά ενδιαφέρουσα και γοητευτική ιστορία, μας αποκαλύπτει ο γιατρός δερματολόγος του νοσοκομείου «Α. Συγγρός», Παναγιώτης Σταυρόπουλος, ο οποίος ανέλαβε την ευθύνη της έρευνας αλλά και της συγγραφής των κειμένων ενός αναμνηστικού λευκώματος με αφορμή τα 100 χρόνια ύπαρξης του νοσοκομείου. Μια έκδοση που δεν θα γινόταν πραγματικότητα, χωρίς τη διορατική στήριξη του διευθυντή του νοσοκομείου, καθηγητή Ανδρέα Κατσάμπα. Ενα λεύκωμα που κυκλοφόρησε σε 2.000 αντίτυπα, διανέμεται δωρεάν και πάει για ανατύπωση!
Για μία ακόμη φορά ένα νοσηλευτικό ίδρυμα αποφασίζει να αφηγηθεί την ιστορία του και κάποιοι γιατροί, παράλληλα με τις ιατρικές τους υποχρεώσεις, ανοίγουν αρχεία, εντοπίζουν τεκμήρια από την ιστορία και τη λειτουργία του ιδρύματος, και αφηγούνται την ιστορία όχι ενός νοσηλευτικού ιδρύματος μόνο, αλλά πολύ περισσότερες. Ετσι, στις σελίδες του λευκώματος για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός» υπάρχει ένα μέρος από την ιστορία των εθνικών ευεργετών, της Αθήνας, των κοινωνικοοικονομικών εξελίξεων στα 100 χρόνια που πέρασαν, και της δημόσιας υγείας και των διαδρομών της στα χρόνια που το νεότερο ελληνικό κράτος προσπαθούσε να εγκαθιδρύσει θεσμούς και κράτος πρόνοιας.
Ο γιατρός Παναγιώτης Σταυρόπουλος έγραψε μέσα σ’ έναν μήνα τα κείμενα του λευκώματος. «Ηταν μια προσέγγιση μέσω των εποχών που σημάδεψαν το νοσοκομείο και των καθηγητών που το διηύθυναν», λέει στην «Κ». Και πιστεύει ότι σήμερα υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον του κοινού για την ιστορία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Κι επειδή «το δημόσιο νοσοκομείο θα είναι σε λίγο δέκτης μεγαλύτερου πληθυσμού», θεωρεί ότι είναι καλό να γνωρίζουμε πώς έδρασαν στην ιατρική ιστορία αυτού του τόπου.
Δύσκολες μάχες
Στις σελίδες του λευκώματος, που δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα από καλαίσθητες επαγγελματικές εκδόσεις, συνυπάρχουν οι πρώτοι ασθενείς, οι πρώτοι γιατροί, τα πρώτα μηχανήματα. Και στα κείμενα διαβάζουμε τα δύσκολα βήματα, τις δύσκολες μάχες των επιστημόνων να ανατρέψουν φοβίες και ιδεοληψίες:
«Η συμβολή όμως του Γ. Θ. Φωτεινού (σ. σ.: του πρώτου διευθυντή του νοσοκομείου) υπήρξε καθοριστική στη σταυροφορία ενημέρωσης του ελληνικού πληθυσμού για τα αφροδίσια νοσήματα. Με προπύργιο το νοσοκομείο “Α. Συγγρός”, το οποίο λειτουργούσε σαν πανελλήνιο Κέντρο Αναφοράς, οργάνωσε έναν έντονο και συνεχή αντιαφροδισιακό αγώνα. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας εξέδωσε το εγχειρίδιο με τίτλο “Σωθείτε από τα αφροδίσια πάθη. Συμβουλές για υγιείς και αρρώστους”, στο οποίο με απλή, καθημερινή και κατανοητή γλώσσα παρέθετε την κλινική εικόνα, τη θεραπευτική αγωγή και κυρίως τα μέτρα προφύλαξης από τα αφροδίσια νοσήματα», διαβάζουμε στο λεύκωμα. Κι επειδή η εξέλιξη της επιστήμης ήταν γοργή τον περασμένο αιώνα, ο Παν. Σταυρόπουλος μάς δίνει την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη των μεθόδων, των φαρμάκων, των αντιλήψεων και των πολιτικών στη δημόσια υγεία. Αλλά και τη διαρκή επαγρύπνηση των ερευνητών και των γιατρών, αφού οι «εχθροί» του ανθρώπινου σώματος δεν σταματούν. Απλώς αλλάζουν πρόσωπο και όνομα.[/spoiler]
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_17/12/2010_425988
-
Καθημερινή, 18-06-2011
Της Πεννυς Μπουλουτζα.
[spoiler]Aπό απλά σιρόπια, κολλύρια, αλοιφές, σταγόνες, χάπια έως και κολπικά υπόθετα που συνδύαζαν δεκάδες ουσίες, η φαρμακευτική αποτέλεσε από την αρχαιότητα μία ιδιαίτερα λεπτομερή επιστήμη για την αντιμετώπιση σχεδόν όλων των γνωστών ασθενειών. Τα γραπτά του Ιπποκράτη αναφέρουν περίπου 250 φαρμακευτικά φυτά. Ο Γαληνός, που χαρακτηρίζεται ως ο δεύτερος σπουδαιότερος γιατρός της Αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη, στις γραφές του περιέγραψε τα περίφημα «Γαληνικά Φάρμακα», μερικά εκ των οποίων περιείχαν έως και 100 διαφορετικές ουσίες έκαστο. Ο Νικόλαος Μυρεψός (το 1.300 μ.Χ.) συνέταξε συνταγολόγιο με περισσότερα από 2.200 φάρμακα, πολλά εκ των οποίων αφορούσαν μείγματα 3 - 5 διαφορετικών υλικών. Η αρχαία αυτή γνώση κρατάει έως και σήμερα μέσα από γραπτά, τα οποία σημαντικοί εξειδικευμένοι επιστήμονες ερευνούν και ανακαλύπτουν συνεχώς νέες θεραπευτικές ιδιότητες. Στα αρχαία φάρμακα εστίασαν επιστήμονες κατά τη διάρκεια της 3ης Αμφικτυονίας Εταιρειών και Συλλόγων Ιστορίας και Ηθικής - Δεοντολογίας που διοργανώθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο από το Διεθνές Ιπποκράτειο Ιδρυμα στην Κω.
Οπως ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος του ιδρύματος καθηγητής Χειρουργικής κ. Στέφανος Γερουλάνος, για την παρασκευή των φαρμάκων χρησιμοποιούνταν επί το πλείστον βότανα και φυτά, καθώς και ορυκτά και ζωικά υλικά, όπως π. χ. ελαφαντοστούν, δόντι λιονταριού ή ακόμα και κόπρανα ζώων.
Μεταξύ των πλέον γνωστών αρχαίων φαρμακευτικών ορυκτών ήταν η «λήμνια γη» (εξαγώγιμο φάρμακο), που εθεωρείτο ότι βοηθούσε στην επούλωση πληγών. Η «λήμνια γη» εξορυσσόταν σε τοποθεσία περίπου στο κέντρο της Λήμνου και αναμειγνυόταν με το αίμα ζώων που θυσιάζονταν. Επλαθαν το «μείγμα» σε μικρό σχήμα και το σφράγιζαν με ειδική σφραγίδα, για την προστασία του από οποιαδήποτε νοθεία. Το προϊόν είτε χρησιμοποιούνταν με νερό για την αντιμετώπιση τραυμάτων είτε το έδιναν μαζί με το φαγητό. Λόγω της αιμοσφαιρίνης περιείχε σίδηρο, ενώ ακριβώς επειδή είχε χώμα ήταν και καθαρτικό. Σε πολλές περιπτώσεις πάντως, τα «αρχαία φάρμακα» ήταν καθαρά θέμα αυθυποβολής. Αυτό ισχύει για τον χρυσό που έως και πρόσφατα εικαζόταν ότι ήταν δυνατό θεραπευτικό για τους ρευματισμούς, ενδεχόμενο που δεν έχει επιβεβαιωθεί. Η σκόνη χρυσού χρησιμοποιούνταν ως ουσία σε φαγητά. Οπως αναφέρει ο κ. Γερουλάνος, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του βιεννέζικου σνίτσελ, το οποίο αποτελεί εφεύρεση και μυστικό της κουζίνας των Παλαιολόγων του Βυζαντίου. Η συνταγή μαθεύτηκε μέσω «προξενιού» στη Σαραγόσα της Ισπανίας και μετά στη Βιέννη. Η αρχική συνταγή αφορούσε τη χρήση σκόνης χρυσού πάνω στο κρέας, στην οποία όφειλε το «ξανθό» του χρώμα. Αργότερα, το ξανθό χρώμα αντιγράφεται με μουστάρδα στο «πανέ».
Πάντως, οι φυτικές ουσίες είναι οι πλέον χρησιμοποιούμενες στην αρχαία φαρμακευτική και «κρατούν» καλά ακόμα και σήμερα. Οι κουμαρίνες είναι γνωστά αντιπηκτικά, περιέχονται ως ουσίες στα κούμαρα, και τα χρησιμοποιούσε ο Ιπποκράτης για τη θρομβοφλεβίτιδα. Από τον ταξό (κωνοφόρο αειθαλές δένδρο, πολύ διαδεδομένο ως φράχτης σε κήπους) μπορεί να παραχθεί από την ταμοξιφαίνη που αποτελεί σήμερα θεραπεία επιλογής για τον καρκίνο του μαστού. Το λουλούδι βίνκα περιέχει βινκριστίνη που είναι αντικαρκινική ουσία (χημειοθεραπεία). Το αψέντι (αρτεμισία το αψίνθιον) χρησιμοποιείται σήμερα ξανά ως ισχυρό αντιελονοσιακό. Και φυσικά η ασπιρίνη των 110 ετών έχει ως βασικό στοιχείο το σαλικυλικό οξύ. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε φλούδα ιτιάς (salix alba) ως αναλγητικό.
Συνταγές από την αρχαιότητα
«Το καλύτερο φάρμακο για τον πονόλαιμο είναι το χαμομήλι με μέλι και λεμόνι.
Η πολύ διαδεδομένη αυτή γνώση έρχεται από την αρχαιότητα, όταν οι Ελληνες θεραπευτές έφτιαχναν σιρόπια με βάση το μέλι», επισημαίνει στην «Κ» ο πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος, καθηγητής κ. Στέφανος Γερουλάνος.
Οπως αναφέρει ο κ. Γερουλάνος, χρησιμοποιούσαν σαν βάση το μέλι αραιωμένο είτε με νερό είτε με ξίδι στο οποίο προσέθεταν τις φαρμακευτικές ουσίες από τα διάφορα φυτικά εκχυλίσματα.
Οι ουσίες εξάγονταν από τα φυτά είτε με βρασμό, είτε με τον εμποτισμό τους για μεγάλο χρονικό διάστημα σε κρασί ή λάδι.
Αλλη μία συνταγή που «κρατάει» από την αρχαιότητα και χρησιμοποιείται και σήμερα από πολλούς φαρμακοποιούς είναι η αλοιφή για την αντιμετώπιση των πανάδων στα χέρια.
Σύμφωνα με τον κ. Γερουλάνο, η συνταγή είναι πολύ απλή και έχει ως συστατικά το λάδι (θα πρέπει να ζεσταθεί για λίγο), το κερί μέλισσας και τη μαστίχα.
«Εάν προστεθούν αυτά τα συστατικά γίνεται μία άσπρη αλοιφή που βοηθά πολύ στο “σβήσιμο” των πανάδων στα χέρια», σημειώνει ο καθηγητής.
Και φυσικά η μαλακτική ιδιότητα της αλόης, που χρησιμοποιείται κατά κόρον σε κρέμες και αλοιφές για το δέρμα, είναι γνωστή από τους αρχαίους χρόνους.[/spoiler]
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100022_18/06/2011_446206
-
Από πρόσφατο μήνυμα του συναδέλφου Παναγιώτη Λουμάκη:
"Ελληνική Ιατρική στην αρχαιότητα και στο Βυζάντιο".
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3253.msg23230.html#msg23230
-
Από πρόσφατο μήνυμα του συναδέλφου Βασίλη Παπαδόπουλου.
Ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο για την Ιατρική στο Βυζάντιο γραμμένο από τη μεριά ενός μη ιατρού:
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3253.msg23248.html#msg23248
-
Από πρόσφατο μήνυμα του medicus.
Η γέννηση του Νοσοκομείου στο Βυζάντιο
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3253.msg23250.html#msg23250
-
Από πρόσφατο μήνυμα της Carlita, σε άλλο σημείο του φόρουμ:
http://www.doctorswithoutborders.org/news/articlefull.cfm?id=5842&cat=field-news
-
Θα με ενδιέφερε αν έχει κάποιος ιστορικά στοιχεία για τα λυσσιατρεία στην Ελλάδα.
-
Καθημερινή, 12/05/2013.
Της Ολγας Σελλα.
Καρκίνος, ασθένεια από το 2625 π.Χ.
Συναρπαστικό χρονικό για τη διάγνωση και τη θεραπεία της νόσου.
«Λυπάμαι, κυρία Ρόουζεναο, οι Times δεν μπορούν να δημοσιεύσουν ούτε τη λέξη στήθος ούτε τη λέξη καρκίνος στις σελίδες τους», απαντούσαν, στις αρχές της δεκαετίας του ’50, οι New York Times στη Φάνι Ρόουζεναο που είχε θεραπευτεί από καρκίνο του στήθους και ήθελε να δημοσιεύσει μία καταχώρηση με θέμα μια ομάδα στήριξης γυναικών με καρκίνο του στήθους. Πράγματι, λίγα μόλις χρόνια πριν, όχι μόνο στον Τύπο, αλλά και στις μεταξύ μας συζητήσεις ο καρκίνος δεν λεγόταν ποτέ με το όνομά του. Οι άνθρωποι ξόρκιζαν την ασθένεια με το να μην αναφέρονται ευθέως σε αυτήν. Ηδη όμως υπήρχαν μοναχικοί αλλά ταγμένοι επιστήμονες, που έκαναν μόνοι τους συνεχή πειράματα, αφιέρωναν τη ζωή τους πάνω από τα μικροσκόπια, προσπαθώντας να κατανοήσουν τι δημιουργεί, πώς εξαπλώνεται και, κυρίως, πώς μπορεί να θεραπευτεί, η ασθένεια που αφορά πλέον πάρα πολλούς ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Ηρθαν αντιμέτωποι με καχυποψίες, με απογοητεύσεις, με ήττες, αλλά και σημαντικές νίκες στη διαδρομή αυτή.
Ο ογκολόγος στο νοσοκομείο του πανεπιστημίου Κολούμπια, ο ινδικής καταγωγής Σιντάρτα Μούκερτζι, άντλησε το τελικό του ερέθισμα από την ερώτηση που του έκανε μία ασθενής του, που ακολουθούσε θεραπεία για τον καρκίνο: «Είμαι πρόθυμη να συνεχίσω, αλλά πρέπει να μάθω τι είναι αυτό που πολεμάω», του είπε. Και ο Σιντάρτα Μούκερτζι αποφάσισε να γράψει τη βιογραφία αυτής της ασθένειας. Το πότε πρωτοεμφανίστηκε, πότε αναφέρθηκε με αυτό το όνομα για πρώτη φορά, τι πίστευαν οι αρχαίοι πολιτισμοί για τον καρκίνο. Το αποτέλεσμα είναι ένα ογκώδες βιβλίο, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με τον τίτλο «Η μεγάλη ασθένεια – Βιογραφία του καρκίνου» (μετάφραση Στέλλα Τσιλεδάκη, Νέλλη Φασουλή, επιστημονική επιμέλεια Νώντας Σιαμαντάς). Το βιβλίο απέσπασε το βραβείο Pulitzer στην κατηγορία non fiction, ενώ οι New York Times το κατέταξαν στα δέκα πιο ενδιαφέροντα βιβλία της χρονιάς που κυκλοφόρησε (2010). Τον Δεκέμβριο του 2011 βραβεύτηκε από την εφημερίδα Guardian, και για να πάρει αυτό το βραβείο «νίκησε» τέσσερα μυθιστορήματα.
Και είναι πράγματι συγκλονιστικό το αφήγημα του Μούκερτζι. Γιατί χωρίς να εξωραΐζει τίποτα, αφηγείται τα στάδια των πρώτων μαχών με την άγνωστη ασθένεια, εντάσσει σε αυτήν την αφήγηση περιστατικά ασθενών και διαδρομές μεγάλων επιστημόνων, επιχειρεί να κατανοήσει πολιτισμικά και κοινωνικά τη «μεγάλη ασθένεια». «Σε αυτήν τη διαδρομή συναντάμε νίκες και ήττες, εκστρατείες επί εκστρατειών, ήρωες και ασεβείς, επιβίωση και ανθεκτικότητα και, αναπόφευκτα, τους προσβεβλημένους, τους τραυματισμένους, τους καταδικασμένους, τους λησμονημένους, τους νεκρούς. (...) Θα είναι η ιστορία της επινοητικότητας, της ευελιξίας και της επιμονής στη μάχη εναντίον αυτού που ένας συγγραφέας αποκάλεσε “πιο αμείλικτο και δόλιο εχθρό” ανάμεσα στις ανθρώπινες ασθένειες. Θα είναι επίσης μια ιστορία ύβρεως, αλαζονείας, πατερναλισμού, παρανοήσεων, φρούδων ελπίδων και υπερβολικού θορύβου – όλα αυτά αναφορικά με μια ασθένεια για την οποία μόλις πριν από λίγες δεκαετίες διατρανωνόταν η πεποίθηση ότι θα ήταν σύντομα ιάσιμη».
Η πρώτη αναφορά
Η πιο παλιά εμφάνιση της περιγραφής του καρκίνου βρέθηκε τυχαία το 1862, όταν ένας αυτοδίδακτος αιγυπτιολόγος, ο Εντουιν Σμιθ, βρήκε σ’ ένα παλαιοπωλείο στο Λούξορ της Αιγύπτου έναν πάπυρο μήκους 4,5 μέτρων. Ηταν το σύνολο των διδασκαλιών του μεγάλου Αιγύπτιου γιατρού Ιμχοτέπ, ο οποίος έζησε γύρω στο 2625 π.Χ. Εκεί, στο περιστατικό με τον αριθμό 45, περιγράφεται για πρώτη φορά ο καρκίνος του μαστού, «...μια διογκωμένη μάζα στον μαστό... είναι σαν να αγγίζεις μια μπάλα από χαρτί», έγραφε. Ομως στην ενότητα θεραπεία, ο Ιμχοτέπ γράφει: «Δεν υπάρχει». Πέρασαν δύο χιλιετίες μέχρις ότου ξαναγίνει λόγος γι’ αυτήν την ασθένεια, και μάλιστα στο έργο «Ιστορίαι» του Ηρόδοτου, περίπου το 440 π.Χ. Εκεί ο Ηρόδοτος «καταγράφει την περίπτωση της Ατοσσας, βασίλισσας των Περσών, η οποία ξαφνικά χτυπήθηκε από μια σπάνια ασθένεια. (...) Μεσούσης της βασιλείας της, η Ατοσσα παρατήρησε ένα εξόγκωμα που αιμορραγούσε στον μαστό της...». Μερικούς αιώνες αργότερα, περίπου το 160 μ.Χ., ο Ελληνας γιατρός Κλαύδιος Γαληνός υποστηρίζει ότι «ο καρκίνος είναι “παγιδευμένη” μέλαινα χολή – στατική χολή, η οποία δεν μπορεί να αποδράσει από ένα σημείο και έτσι πήζει και γίνεται συμπαγής μάζα».
Ομως, οι βεβαιωμένες παρουσίες της ασθένειας βρέθηκαν σε μούμιες: σ’ ένα νεκροταφείο χιλίων ετών σε μια απoμακρυσμένη αμμώδη πεδιάδα στο νότιο Περού. Ο τρόπος ταφής και το έδαφος επέτρεψαν τη μουμιοποίηση και το 1990, ο παθολογοανατόμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, Αρθρουρ Αουφντερχάιντ, να εντοπίσει τους κακοήθεις όγκους. «Εντοπίστηκαν και άλλοι καρκίνοι σε μούμιες, όπου ο κακοήθης ιστός διατηρήθηκε. Ο παλαιότερος από αυτούς είναι ένας καρκίνος του πεπτικού συστήματος από την Ντάχλα της Αιγύπτου, περίπου από το 400 π.Χ.», έλεγε μετά ο καθηγητής από τη Μινεσότα.
Η χημειοθεραπεία και ο πόλεμος
Το βιβλίο του Σιντάρτα Μούκερτζι κινείται διαρκώς ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Γιατί από τις ενδείξεις και τις αποδείξεις του παρελθόντος οι σύγχρονοι επιστήμονες εντόπιζαν, βήμα βήμα, τις θεραπείες.
Ή τυχαία, όπως στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, «όταν εκατοντάδες τόνοι αερίου μουστάρδας απελευθερώθηκαν στο λιμάνι του Μπάρι στην Ιταλία, κατά τη διάρκεια μιας από αέρος επιδρομής.
Το αέριο αποδεκάτισε τα φυσιολογικά λευκοκύτταρα του σώματος, ωθώντας τους ειδικούς στη φαρμακολογία να φανταστούν τη χρήση ενός παρόμοιου χημικού προκειμένου να σκοτώσουν τον καρκίνο των λευκοκυττάρων. Τη χημειοθεραπεία, τον χημικό πόλεμο εναντίον των καρκινικών κυττάρων, την εμπνεύστηκαν, κυριολεκτικά, από τον πόλεμο».
Ο Σιντάρτα Μούκερτζι δεν μένει μόνο στις επιστημονικές ανακαλύψεις. Συνομιλεί με την ιστορία, τη λογοτεχνία, τις μαρτυρίες επωνύμων με καρκίνο. Και παρότι περιγράφει πολλές περιπτώσεις ασθενών και πολλές φάσεις της ασθένειας πολύ δυσκολότερες από τη σημερινή, δίνει την ευκαιρία σε όλους –και σε όσους έχουν «συστηθεί» άμεσα ή έμμεσα με τον καρκίνο και σε όσους είναι υγιείς– να γνωρίσουν τη διαδρομή της ανά τους αιώνες.
Εκτός από τους γιατρούς και τους ερευνητές που βρήκαν θεραπείες και φάρμακα, καθοριστικό ρόλο στη μάχη κατά του καρκίνου διαδραμάτισε η επιχειρηματίας και κοσμική Μέρι Λάσκερ, που συνέβαλε στην εξαπόλυση μιας εθνικής επίθεσης κατά του καρκίνου. Η Λάσκερ θα γινόταν η «νεράιδα» της έρευνας στο πεδίο του καρκίνου. Θα χρησιμοποιούσε την πειθώ και κάθε άλλο μέσον προκειμένου οι ΗΠΑ να ξεκινήσουν τον πόλεμο κατά του καρκίνου. Γιατί ήξερε καλά ότι «κατά κάποιον τρόπο, μια αρρώστια δεν υφίσταται έως ότου συμφωνήσουμε ότι υφίσταται – με το να την αντιληφθούμε, να την ονομάσουμε, να αντιδράσουμε».
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_12/05/2013_519937
-
Η ιστοσελίδα του Παιδίατρου κ. Δημήτρη Καραμπερόπουλου, ο οποίος έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την Ιστορία της Ιατρικής.
Στην ιστοσελίδα αυτή μπορεί να βρεί κανείς αρκετά κείμενα σχετιζόμενα με την Ιστορία της Ιατρικής.
www.karaberopoulos.gr
-
Οι Βικογιατροί ή Κομπογιαννίτες.
[spoiler]Γράφει ο Μάρκος Νικητάκης
Μια κινέζικη παροιμία λέει:
Ο γιατρός πού γράφει την συνταγή πρέπει να είναι με ένα μάτι, ο φαρμακοποιός πού την εκτελεί πρέπει να έχει δύο μάτια και ο άρρωστος πού πίνει το γιατρικό πρέπει να είναι στραβός.
Μετά την διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, την υποδούλωση της χώρας και την φυγή πολλών Ελλήνων λογίων στη Δύση, ή ιατροφαρμακευτική των τελευταίων χρόνων του Βυζαντίου αντικαταστάθηκε από την αμάθεια και την αγυρτία. Την υποδουλωμένη Ελλάδα λυμαίνονταν αγύρτες και εμπειρικοί γιατροί πού εκμεταλλεύονταν την λαϊκή πίστη και δεισιδαιμονία. Τη γνώση τους την
αντλούσαν από τα γιατροσόφια και τις οικογενειακές παραδόσεις.
Ονομασία
«Καλός γιατρός πουλώ ζωή, ποιος θέλει να πάρει, ποιος θα πάρει. Ήρθε ο γιατρός, ήρθε ο εξοχότατος, ο μέγας χειρούργος».
Με αυτό το πάνδημο και πανηγυρικό καλωσόρισμα, μέσα σε χαλασμό από τυμπανοκρουσίες, ζουρνάδες και χλιμιντρίσματα, έμπαιναν στα χωριά οι Βικογιατροί (από τον Βίκο), ή αλλιώς ματσουκάδες ή σακουλαραίοι ή - στην πιο διάσημη ονομασία τους - κομπογιαννίτες.
Ή επικρατούσα άποψη για το «παρατσούκλι» Κομπογιαννίτης έχει χλευαστική σημασία, διότι προέρχεται από το πρώτο συνθετικό κομπώνω = απατώ και το δεύτερο Ίωαννίτης με καταγωγή τα Γιάννινα, ήτοι Γιαννιώτης (Ηπειρώτης) γιατρός απατεών.
Υπάρχει όμως και μία άλλη μη χλευαστική έννοια για τους Κομπογιαννίτες, ότι οι πρακτικοί αυτοί γιατροί θεράπευαν με κόμπους – ρίζες φυτών, ή διότι είχαν τα βότανα δεμένα σε κόμβους μαντηλιών (κόμπος και γιάνω).
Ματσουκάδες τους έλεγαν γιατί κρατούσαν μια ράβδο με κόμπους και σακουλαρέους γιατί τα βοτάνια τους τα κουβαλούσαν σε σακούλια.
Ιστορικά
Τους Βικογιατρούς ή κομπογιαννίτες του Ζαγορίου εντοπίζει στις περιηγήσεις του ο Πουκεβίλ, στα τέλη του 18ου αιώνα. Τον εντυπωσιάζουν οι ικανότητες τους, καθώς και ο τρόπος που μπολιάζουν την τέχνη τους από γενιά σε γενιά: «Οι πατέρες μεταβιβάζουν στα παιδιά τους ή και σε μαθητές που προσκολλώνται σε αυτούς ως υπηρέτες, την πρακτική μερικών χειρουργικών εργασιών (...) με τέτοια επιτυχία και επιδεξιότητα, ώστε μπορούν να εκπλήξουν και τους πιο ικανούς χειρουργούς. Διακρίνονται προ πάντων στις περιεσφιγμένες κήλες ή στις κήλες που έγιναν ενοχλητικές εξαιτίας του βάρους των. Άλλοι ξέρουν να χειρουργούν τον καταρράκτη διά πιέσεως και οι πιο ικανοί χρησιμοποιούν λιθοτομία. Αναφέρω πράγματα που είδα. Οι αμαθείς χειρουργοί του Ζαγορίου δεν δημιουργούν περισσότερα θύματα από όσα πολλοί σημερινοί πτυχιούχοι επιστήμονες».
Εξίσου τολμηρός, ο Γάλλος αρχαιολόγος Αλμπέρ Ντιμόν, αρκετά χρόνια αργότερα, καταγράφει με ισχυρή δόση συμπάθειας τους βικογιατρούς. Στο Βιβλίο του «Οι Βούλγαροι» (1881) αναφέρει: «Μεταξύ των Ελλήνων της Ηπείρου, οι καλοί ιατροί είναι άξιοι ιδιαιτέρας μνείας. Άπαντες ανήκουν στο διαμέρισμα του Ζαγορίου. Η Βαθεία κοιλάς αύτη, αφανιζομένη εις τους απότομους της Πίνδου κρημνούς, διέφυγε τας εισβολάς. Εκεί ζει, διεσπαρμένη εις είκοσι περίπου χωρία, κοινότης αμιγής λίαν, αξιούσα ότι διατηρεί από μακρών αιώνων την γνώσιν ιατρικών βοτάνων. Οι δόκτορες ούτοι αποτελούσι είδος τι αδελφότητος(...) εις ήν ο υιός διαδέχεται τον πατέρα. Όλη αυτών η επιστήμη μεταβιβάζεται διά ζώσης φωνής. Διέρχονται την Τουρκία, ένθα λίαν τιμώνται και συλλέγουσιν εκεί ικανός χρημάτων ποσότητας. Πάντοτε ως αίσιον συμβάν εκλαμβάνεται όταν εις τι χωρίον ακούεται κατά την πρωίαν εν ταις οδοίς, ξένη φωνή αναφωνούσα: «Προσέλθετε πάντες οι νοσούντες, ιδού έχετε μεταξύ σας τον περίφημον ιατρόν του Ζαγορίου»». Σε υποσημείωση του Βιβλίου του προχωρεί μάλιστα και στην εξής σύσταση: «Οι ιστορικοί της ιατρικής των Ελλήνων θα εποίουν καλώς σπουδάζοντες τας συνταγάς των εμπειρικών»!
Εμφάνιση
Οι κομπογιαννίτες της εποχής φορούσαν «μέλαιναν μαλλιαράν σεγγούνα, περιέδεναν δε με πράσινη ταινία την εις δασείς πλοκάμους κυμαίνουσαν χαίτην των επί της οποίας έθετον σαμουροκάλπακο και επί του βραχίωνος έθετον οζώδην ράβδον εξ ου και απεκλείθησαν ματσουκάδες». Σύμφωνα με άλλες πηγές (Κωσταλέξης) στους Βικογιατρούς «επετρέπετο να φορούν ποικιλόχρωμα φορέματα να φέρουν αλεξιβρόχιον και να σοβώσι καβαλλαραίοι»!
Τα βότανα που μάζευαν τα κουβαλούσαν μέσα σε σάκους. Με αυτούς περιεφέροντο στα χωριά, σ' αυτούς τους σάκους επίσης, πάλι κατά τον Πουκεβίλ, κρατούσαν έπειτα την... κήλη που αφαιρούσαν από κάποιον ασθενή. Φούσκωναν κατόπιν τους σάκους και τους ανέμιζαν κρεμασμένους σε ένα καλάμι για επίδειξη. «Να ο μεγάλος γιατρός, ο μεγάλος κηλοθεραπευτής, ο εξοχότατος σπασογιατρός (σ.σ. ορθοπαιδικός) που έχει τόσους σάκους από κήλες, περίφημα χειρουργημένες», αναφωνούσαν κατόπιν αυτοδιαφημιζόμενοι.
Γράφει ο ιστορικός Κωνσταντίνος Σάθας σε άρθρο του (1883) τιτλοφορούμενο «Η ιατρική εν Ελλάδι»: «Οι αρειμάνιοι ούτοι αγύρται [είναι] ως επί το πλείστον Ιταλοί ή Επτανήσιοι». Ο Σάθας περιγράφει πως φορούν
(α) επωμίδες, οι οποίες «ανεμιζόμεναι κροταλίζουν επί των δίκην παρασήμων επικείμενων μεταλλικών κομβίων», (
β) μικρά υποδήματα «περισφιγγόμενα διά θεατρικών κροσσιών και στενών παντελονιών πεποικιλμένων διά σειριτίων» έτσι που ομοιάζουν «προς Ισπανούς ταυρομάχους»!
Αλλά το χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός καλογιατρού ήταν «το αριστοτεχνικούς ξυρισμένον αυτού πρόσωπον, το οποίον κωμικώς μορφάζον ανεδύετο εντός περιλαιμίου ως κεφαλή χελώνος εξερχόμενης και εισερχόμενης εν των οστράκω αυτής».
Θαυμασμός
Τα «κατορθώματα» των κομπογιαννιτών πέρασαν γρήγορα στη λογοτεχνία και το ιστορικό διήγημα: Σε ένα τέτοιο (Αρ. Κουρτίδης, «Ο πυρπολητής», περιοδ. «Εστία» 1885) αναφέρεται η περίπτωση ήρωα της Επανάστασης που τραυματίζεται στην προσπάθεια του να ανατινάξει μια τουρκική φρεγάτα στη Μεθώνη. Ο παθών εμφανίζεται κατόπιν να ζητεί απεγνωσμένα τον «Γιαννιώτη του», (δηλαδή τον κομπογιαννίτη του) και να απορρίπτει κάθε άλλη ιατρική φροντίδα.
Διηγείται ο τραυματίας πυρπολητής:
«Ο καπετάν Κριεζής είπε και με άλειψαν με σπίρτο. Την άλλη μέρα το ποδάρι μου νταβούλι. Κάναμε πανιά για την Ύδρα, με έβγαλαν έξω σε ένα σπίτι, με ρίξαν στο κρεβάτι. Την ίδια μέρα ένας Εγγλέζος ήρθε και είδε το ποδάρι μου. Σε λίγο τον Βλέπω και έρχεται με μια κασετίνα και μέσα ένα πριόνι.
-Βρε σκυλί αθεόφοβο, να μου κόψης το ποδάρι μου ήρθες; Και παίρνω κάτω από το προσκέφαλο μου δυο πιστόλες πού 'χα και τον σημαδεύω τον Εγγλέζο, (...) άφηκε κασετίνες και πριόνια και φευγιό!...
-Βρε Στρατή, θα πεθάνεις βρε, σαν δεν αφήσης να σου κόψουν το ποδάρι.
-Κάλλιο να πεθάνω, καπετάνιο μου, παρά να ζω μισός πριονισμένος, ανοΰφελος. Για ολάκερος, για καθόλου. Δεν τον θέλω τον Εγγλέζο. Ένας Γιαννιώτης είν εδώ, μακάρι ας πεθάνω στα χέρια του, αυτόν θέλω.
Ήρθε, Χριστάκη τον έλεγαν, έτσι σαν αυτό το κρασί να χυθεί το αίμα μου και μου λέγει:
-Σε 17 μέρες θα σε σηκώσω. Μ' έβανε κάτι αλοιφές κάτι πράγματα.
Στις 17 είπε, στις 18 σηκώθηκα και κατέβηκα με τα δεκανίκια ως κάτω στην πόρτα!».
Η πίστη στις ικανότητες του κομπογιαννίτη θα επιβιώσει έως και τη μεταπολεμική Ελλάδα. Αλιεύουμε από άρθρο του Ευάγγελου Μπόγκα στην «Καθημερινή» του 1947. «Προ 30 ετών ο ανεψιός ενός πολιτευτού των Ιωαννίνων έπασχεν από χρονίαν πάθησιν των νεφρών και επί χρόνια πολλά εταλαιπωρείτο από την επιστήμην της εποχής χωρίς αποτέλεσμα, έως ότου κατέφυγεν εις μίαν γιάτρισσαν από τα Ζαγόρια της Ηπείρου. Η γιάτρισσα λοιπόν, η οποία ήτο απόγονος οικογενείας εμπειρικών ιατρών, με μακράν παράδοσιν, συνεβούλευσε τον άρρωστο να πάει να βρει βορεινόν τοίχο, που να μην τον βλέπει ο ήλιος καθόλου και νά ξύσει με τον σουγιά την πράσινη μούχλα την οποίαν να διάλυση έπειτα σε νερό και να πίνει τρεις φορές την ημέρα επί 4-5 ημέρας και θα γίνει καλά».
Χλεύη
Από τον θαυμασμό των πρώτων περιηγητών για τις ικανότητες τους, οι κομπογιαννίτες και οι πρακτικές τους άρχισαν σταδιακά να περιέρχονται στη λαϊκή χλεύη.
Η σατιρική ποίηση παρέλαβε με το παραπάνω τους κομπογιαννίτες. Πρώτος ο Ζακυνθινός Σαβόγιας Ρούσμελης, το 1745 με την «Κωμωδία των Ψευτογιατρών».
«Εν πρώτοις θα μαζώξωμε λάδια πολλών λογιώνε,
κρινόλαδα, δαφνόλαδα, λάδια των μυγδαλιώνε,
ροδόλαδο, ατζίφόλαδο, σκινόλαδο
και άλλα χορτάρια
να βράσουν με το γάλα».
Ό Ηπειρώτης Ιωάννης Βηλαράς (1771-1823), Ιατροφιλόσοφος, ποιητής σατιρίζει καυστικά τους πρακτικούς γιατρούς στο ποίημα του, «Ο Ματσούκας ή ο αυτοδίδακτος γιατρός», με τους εξής στίχους:
Τα παχιά κορμιά αχαμναίνει
Τα αχαμνά σου τα παχαίνει
Δίνει μάτια των στραβών
Τους κοντούς κι΄ αυτούς ψηλώνει
Βάνει γλώσσα των βουβών
Όθεν όλους τους γιατρεύει πάσα νόσο θεραπεύει
Και με χάρη χωριστή....
Ο Α. Σούτσος(1803-1863) σατιρίζει και αυτός καυστικότατα τους Ζαγοριανούς γιατρούς με τους στίχους:
Δεν είμαι εγώ Ζαγοριανός να περπατώ στο δρόμο
Με αλοιφές, με έμπλαστρα, με βότανα στον ώμο
Και να φωνάζω από το κουτσό και ψόφιο μου μουλάρι
Καλός γιατρός, πουλεί ζωή! Ποιος θέλει! Ποιος θα πάρη!
Επίλογος
Οι Βικογιατροί - Κομπογιαννίτες συκοφαντήθηκαν άδικα. Δεν είναι άξιοι διασυρμού, αλλά μάλλον πρέπει να τους τιμούμε, γιατί, ανεξάρτητα από τις ανόητες θεραπευτικές οδηγίες, ανεξάρτητα από τα «κόλπα» τους, πολλοί από αυτούς ήσαν ευσυνείδητοι και ικανοί. Με την εμπειρία των εξυπηρετούσαν όσους έπασχαν, ήταν η ελπίδα των αρρώστων της εποχής, μιας εποχής στην οποία η ιατρική βρίσκονταν σε νηπιακή κατάσταση.
Για πολλούς άλλωστε Βικογιατρούς υπάρχουν μαρτυρίες από πολλές πηγές για τις επιτυχίες τους. Το ότι σώζονται γιατροσόφια και βοτάνια σήμερα εν πολλοίς το οφείλουμε σε αυτούς. Άλλωστε οι νεώτερες επιστημονικές έρευνες για τις ιδιότητες των βοτάνων τους δικαιώνουν.
Πηγές:
Περιοδικό «Explore Nature no7»
Κ. Γκανιάτσας Καθηγητής Βοτανικής Π. Θεσσαλονίκης
[/spoiler]
http://www.mylefkada.gr/monimes-stiles/kata-markon/kompogiannites-13222.html
-
Κείμενο του Καρδιολόγου Θανάση Δρίτσα από το 2008, στο οποίο γίνεται και μια μικρή ιστορική ανασκόπηση του θεσμού του εφημερεύοντος Νοσοκομειακού Ιατρού.
Η Καθημερινή. 04.11.2008
του Θαναση Δριτσα*
Οι εφημερίες των ιατρών
H πρόσφατη κοινοτική (ΕU) οδηγία η οποία περιορίζει το ωράριο των γιατρών σε 48-56 ώρες την εβδομάδα μοιάζει ανακουφιστική για όσους βρίσκονται στα χαρακώματα της μάχιμης ιατρικής, αλλά και προβληματίζει γιατρούς και κράτος.
Η αντίληψη ότι ο νοσοκομειακός γιατρός πρέπει να βρίσκεται συνέχεια στο νοσοκομείο είναι παλαιότατη και η επαγγελματική ιατρική του ικανότητα ήταν άμεσα συνυφασμένη με τη συνεχή παρουσία του στο νοσοκομείο, έτσι έχει προκύψει και ο αγγλοσαξονικός όρος resident που στα Ελληνικά μέχρι πρότινος είχε αποδοθεί ως «εσωτερικός βοηθός». Αυτό πρακτικά έδειχνε ότι οι νεαροί εσωτερικοί βοηθοί είχαν στην ουσία παντρευτεί το νοσοκομείο για άγνωστο διάστημα. Ετσι, ανάλογα με την υποκειμενική άποψη και το βαθμό της εύνοιας του ανωτάτου άρχοντος, κάποιος μπορούσε να παραμείνει παντοτινά «εσωτερικός» ή να προαχθεί στη βαθμίδα του «επιμελητού». Για ιστορικούς λόγους θα αναφέρω ότι στην Αυστρία το 1880 o Johann von Mikulitz-Radecki, σπουδαστής και βοηθός του διάσημου χειρουργού Christian Billroth, ενός από τους πατέρες της σύγχρονης χειρουργικής, έκανε τότε το λάθος να... παντρευτεί! Οι αυστριακοί νόμοι απαγόρευαν τότε τον γάμο των βοηθών ιατρών - επειδή υποτίθεται ότι είχαν παντρευτεί αποκλειστικά το νοσοκομείο. Ετσι, για να παραμείνει ο βοηθός Mikulitz-Radecki στο νοσοκομείο και μόνο για ένα ακόμη έτος, μέχρι το 1881, έπρεπε να παρέμβει στο τότε αυστριακό υπουργείο ο ίδιος ο μέγας Billroth με το κύρος της προσωπικότητάς του. Αυτό το γεγονός θεωρήθηκε επαναστατικό για την εποχή εκείνη, αφού οι γιατροί στα πρώτα στάδια της εκπαίδευσής τους εθεωρούντο υποτακτικοί των ανωτέρων τους και των νοσηλευτικών ιδρυμάτων, κάτι ανάλογο με τους ιεροδιακόνους και τους δόκιμους μοναχούς.
Τις δεκαετίες του '50 και του '60, στις ΗΠΑ, οι εσωτερικοί βοηθοί (residents) παρέμεναν μια ημέρα μέσα στο νοσοκομείο και την επομένη εκτός νοσοκομείου με την προϋπόθεση ότι έπρεπε να έχουν διεκπεραιώσει όλες τις υποθέσεις που αφορούσαν τους ασθενείς που είχαν κάνει εισαγωγή στο νοσοκομείο κατά τη διάρκεια της εφημερίας τους. Αυτή βέβαια η διεκπεραίωση απαιτούσε τις περισσότερες φορές 36-48 ώρες, με αποτέλεσμα να χάνονται ουσιαστικά οι μέρες τις οποίες οι γιατροί όφειλαν να βρίσκονται εκτός νοσοκομείου. Ακόμη πολλά προγράμματα εκπαίδευσης εσωτερικών βοηθών στις ΗΠΑ τη δεκαετία 1950-1960 απαγόρευαν τον γάμο στους γιατρούς. Στην Ελλάδα μέχρι και τη δεκαετία του '70 οι εσωτερικοί βοηθοί απετέλεσαν τους «στρατιώτες» των διευθυντών και μάλιστα κατά τη διάρκεια των χρόνων της εξειδίκευσής τους υπήρξαν άμισθοι, εξασφαλίζοντας τα προς το ζην είτε από τις πατρικές οικογένειες είτε κάνοντας παράλληλα άλλες εργασίες. Οι άμισθοι εσωτερικοί βοηθοί απέκτησαν αξιοπρέπεια και έγιναν προοδευτικά διά νόμου έμμισθοι «ειδικευόμενοι» με επιπλέον αμοιβή για τις εφημερίες.
Στον τόπο μας, η πραγματικότητα παραμένει μεσαιωνική διότι σε αντίθεση με τα περισσότερα νοσοκομεία Ευρώπης και ΗΠΑ όπου οι εφημερεύοντες είναι νεαροί γιατροί στη βαθμίδα του εσωτερικού βοηθού (resident) ή του ειδικευόμενου (fellow), στην Ελλάδα διανυκτερεύουν και έμπειροι ειδικοί στο βαθμό συχνά του επιμελητού Α΄ ή και του αναπληρωτή διευθυντή. Βέβαια, στις περισσότερες χώρες της Ε. Ε. και των ΗΠΑ ήδη κατά τη φάση της εκπαίδευσής τους στη γενική ιατρική όλοι οι γιατροί έχουν εκπαιδευθεί υπεύθυνα και σοβαρά στην επείγουσα ιατρική και στην προχωρημένη καρδιοαναπνευστική ανάνηψη έτσι ώστε να αντιμετωπίζουν με επάρκεια τα περιστατικά τους. Από τους νέους ειδικευόμενους θα πρέπει να αντιμετωπισθεί το επείγον περιστατικό και ο έμπειρος ειδικός θα φθάσει συνήθως σε σύντομο χρονικό διάστημα από το σπίτι του προκειμένου να παράσχει την εξειδικευμένη παρέμβαση (π. χ. το επείγον χειρουργείο ή την επείγουσα αγγειοπλαστική στο έμφραγμα).
Στην ελληνική πραγματικότητα παρατηρείται το φαινόμενο ανάληψης πλήρους ευθύνης και αυτόνομης διαχείρισης των περιστατικών πολύ μετά τη λήψη ειδικότητας. Κι αυτό συμβαίνει γιατί η «πελατειακή νοοτροπία» υπαγορεύει σε 50ρηδες επιμελητές να κρατούν ακόμη τα «άγκιστρα» των 65ρηδων διευθυντών τους οι οποίοι διαχειρίζονται τον ασθενή ως πελάτη. Στη διαιώνιση του φαινομένου αυτού συμβάλλει και η νοοτροπία του Ελληνα ασθενούς, ο οποίος απαιτεί π. χ. να εξετασθεί από τον ίδιο τον καθηγητή Ορθοπεδικής για ένα μικρό διάστρεμμα. Η νέα κοινοτική οδηγία που καθορίζει το ανώτατο όριο ωρών εργασίας σε 48-56 ώρες την εβδομάδα δεν έγινε τυχαία αλλά βασίσθηκε σε ερευνητικά δεδομένα τα οποία δείχνουν ότι οι κουρασμένοι γιατροί, συνέπεια των εξοντωτικών ωρών εργασίας, εκτός από τον εαυτό τους μπορούν εύκολα να σκοτώσουν και τους ασθενείς τους. Κανείς ασθενής δεν επιθυμεί να εξετάζεται από απρόθυμους και καταπονημένους γιατρούς. Πρέπει να εμπιστευθούμε τους νέους γιατρούς αφού πρώτα τους εκπαιδεύσουμε αυστηρά και υπεύθυνα.
* Ο κ. Θανάσης Δρίτσας είναι καρδιολόγος στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Νοσοκομείο.
http://www.kathimerini.gr/711615/opinion/epikairothta/arxeio-monimes-sthles/oi-efhmeries-twn-iatrwn
-
Έλλάδα: Έτος 2008
H πρόσφατη κοινοτική (ΕU) οδηγία η οποία περιορίζει το ωράριο των γιατρών σε 48-56 ώρες την εβδομάδα μοιάζει ανακουφιστική για όσους βρίσκονται στα χαρακώματα της μάχιμης ιατρικής, αλλά και προβληματίζει γιατρούς και κράτος.
Ελλάδα: Έτος 2014
Η παλαιά κοινοτική οδηγία που ακόμη συζητάμε πώς θα εφαρμοστεί!
-
http://www.invitromagazine.gr/2015/04/06/aspromavres-fotografies-apo-asthenofora-mias-allis-epochis-stin-ellada-foto/
-
Την τελευταία φορά που κατέβηκα Αθήνα επισκέφθηκα την έκθεση ΙΑΣΙΣ του μουσείου Κυκλαδικης Τέχνης. Ειναι πολύ ενδιαφέρουσα και σας συνιστώ να μην την χάσετε (θα ειναι ανοικτή μέχρι τέλος Μαϊου). Παραθέτω το ενημερωτικό φυλλάδιο της έκθεσης. Αλλες πληροφορίες θα βρείτε στην ιστοσελίδα του μουσείου http://iasis.cycladic.gr/ (http://iasis.cycladic.gr/)
https://www.dropbox.com/s/ouagez0qn7mvrr8/%CE%AD%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20%CE%99%CE%91%CE%A3%CE%99%CE%A3%20%28%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%85%CF%80%CE%BF%29.pdf?dl=0 (https://www.dropbox.com/s/ouagez0qn7mvrr8/%CE%AD%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20%CE%99%CE%91%CE%A3%CE%99%CE%A3%20%28%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%85%CF%80%CE%BF%29.pdf?dl=0)
Επι τη ευκαιρία, ανεβάζω φωτογραφίες δύο εκθεμάτων. Ενός ειδωλίου που απεικονίζει ασθενή, πιθανώς φυματικό (μιας και τότε δεν κάπνιζαν για να σκεφθούμε και τη ΧΑΠ) σε κατάσταση ασφυξίας και μιας βεντούζας ("σικύας"), που ηταν το κύριο όργανο εξάσκησης της ιατρικής τέχνης στην αρχαιότητα για θεραπεία μέσω αποκατάστασης της ισορροπίας των "χυμών" του σώματος και ήταν το αντικείμενο που συμβόλιζε την ιατρική τέχνη (όπως πχ το στηθοσκόπιο σήμερα). Ειναι εκπληκτικό εάν σκεφθεί κανείς ότι χρησιμοποιείται θεραπευτικά ακόμα και σήμερα, ασχέτως εάν η χρήση της έχει πλέον παραχωρηθεί στη λαϊκή ιατρική.
(http://s26.postimg.org/3oyhdfneh/image.jpg) (http://s26.postimg.org/z9yggxveh/image.jpg)
-
http://www.docmed.gr/o-giatros-pou-aftoegchiristike/
-
22/09/2015
http://www.ivfforums.gr/ivf-journey/birth-stories/item/858-gynaikologiki-karekla
-
Το ότι υπάρχουν ασφαλιστικά Ταμεία δεν είναι κάτι το αυτονόητο.
Πριν από 60 χρόνια οι πλειοψηφία των Ελλήνων ήταν ανασφάλιστοι.
Πρέπει από την πλευρά μας, ως επαγγελματίες υγείας, να προστατεύουμε τα οικονομικά τους, με τον τρόπο μας, αλλιώς θα διαλυθούν.
Σχετικά με την ιστορία του ΟΓΑ.
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,6665.msg58293.html#msg58293
-
07/06/2015
http://diavasinet.gr/%CE%BD%CE%BF%CF%83%CE%BF%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CF%83%CF%89%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84/?utm_campaign=shareaholic&utm_medium=facebook&utm_source=socialnetwork
-
10/12/2015
http://www.freepen.gr/2015/12/blog-post_650.html?m=1
-
Η εξέλιξη της Ιατρικής κι δη της Χειρουργικής υπήρξε ραγδαία. Ρωτήστε κάποιον για τα ποσοστά mortality που είχαν την δεκαετία του 70s σε χειρουργικές επεμβάσεις.
Διαφυγές σε αναστομώσεις, μη τήρηση των κανόνων αποστείρωσης πέθαινε κόσμος, αλλά υπήρχε το ακαταδίωκτο. ;D
-
Η εξέλιξη της Ιατρικής κι δη της Χειρουργικής υπήρξε ραγδαία. Ρωτήστε κάποιον για τα ποσοστά mortality που είχαν την δεκαετία του 70s σε χειρουργικές επεμβάσεις.
Διαφυγές σε αναστομώσεις, μη τήρηση των κανόνων αποστείρωσης πέθαινε κόσμος, αλλά υπήρχε το ακαταδίωκτο. ;D
Και, επί της ουσίας, ακόμη υπάρχει το ακαταδίωκτο στην Ελλάδα, αν συγκρίνεις με άλλες Δυτικές χώρες (αν θεωρηθεί βέβαια ότι είμαστε και εμείς Δυτική χώρα).
-
http://www.docmed.gr/efage-porta-stin-anatomia-alla-egine-i-proti-giatrina/
-
http://www.pi.ac.cy/pi/files/epimorfosi/isotita_fylou/dimgymn/arxeia/epistimi/EpistimonikaArthra/Marketos_ProtiGynaikaEpistimi.pdf (http://www.pi.ac.cy/pi/files/epimorfosi/isotita_fylou/dimgymn/arxeia/epistimi/EpistimonikaArthra/Marketos_ProtiGynaikaEpistimi.pdf)
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΥ (1878-1954)
Η ΠΡΩΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ
-
Μια ιδέα, του πως ήταν ένας θάλαμος Νοσοκομείου στη Νότια Γαλλία ( στην πόλη Arles ) το 1889.
Πίνακας του Van Gogh:
(https://scontent-fra3-1.xx.fbcdn.net/hphotos-xpf1/v/t1.0-0/q83/s526x395/12998744_1095071120558696_3256265479142931406_n.jpg?oh=902c52fa82d4c8127e0a4d01cc6177d2&oe=57C04B8C)
-
Φοβάμαι πως σε λίγο καιρό έτσι θα είναι τα κέντρα υγείας αλλά και τα νοσοκομεία στην Ελλάδα. Θα φέρνουμε όλοι οι υπάλληλοι αλλά και οι ασθενείς από ένα ξύλο για τη σόμπα. Όπως παλιά πήγαινε ο κάθε μαθητής ένα ξύλο στο σχολείο για να ζεσταίνεται η τάξη!
-
Οι Watson και Crick πήραν Nobel το 1962 όταν, με ένα άρθρο (http://www.exploratorium.edu/origins/coldspring/printit.html) που χωρούσε σε λιγότερο από τρείς Α4 σελίδες, εξήγησαν την δομή του DNA.
Λίγα λόγια και σταράτα.
Ο ίδιος αυτός Watson σε μια συνέντευξη που έδωσε 63 χρόνια μετά:
https://www.statnews.com/2016/07/20/james-watson-cancer/
-
Σε μία σελίδα η περιγραφή του σωστού μοντέλου DNA από τους Watson και Crick, σε 14 σελίδες η περιγραφή από τον Linus Pauling του δικού του λανθασμένου μοντέλου λίγους μήνες νωρίτερα.
Εντύπωση προκαλεί ο λιτός τίτλος και πρόλογος (χαρακτηριστική περίπτωση understatement) για την μεγαλύτερη ανακάλυψη στις βιολογικές επιστήμες:
A Structure for Deoxyribose Nucleic Acid
We wish to suggest a structure for the salt of deoxyribose nucleic acid (D.N.A.). This structure has novel features which are of considerable biological interest.
Και σε ένα άλλο σημείο:
It has not escaped our notice that the specific pairing we have postulated immediately suggests a possible copying mechanism for the genetic material.
Μία πρόταση προς πρόταση ανάλυση του άρθρου των Watson και Crick: http://sandwalk.blogspot.gr/2007/07/watson-crick-nature-paper-1953.html
-
(https://scontent.fath3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/14590516_984917028303522_5654929152799421320_n.jpg?oh=b8c60d69cf156d6a272c052571e20008&oe=5862CFE5)
-
http://www.mixanitouxronou.gr/amalia-flemingk-i-konstantinoupolitissa-pou-spoudase-giatros-meta-tin-leilasia-tis-klinikis-tou-patera-tis-apo-tous-tourkous-stin-katochi-ekrive-patriotes-ke-otan-pire-ipotrofia-sto-exoteriko-gnori/ (http://www.mixanitouxronou.gr/amalia-flemingk-i-konstantinoupolitissa-pou-spoudase-giatros-meta-tin-leilasia-tis-klinikis-tou-patera-tis-apo-tous-tourkous-stin-katochi-ekrive-patriotes-ke-otan-pire-ipotrofia-sto-exoteriko-gnori/)
-
Όταν ο Ιατρός γράφει μια συνταγή κατά την διάρκεια μιας επίσκεψης κατ' οίκον ( 1665)
του Ολλανδού baroque ζωγράφου Jan Steen (1626 - 1679).
(https://uploads3.wikiart.org/images/jan-steen/doctor-s-visit.jpg)
-
"Επίσκεψη κατ' οίκον" ( läkarbesöket). Έργο της δεκαετίας του 1880.
Του Σουηδού Ζωγράφου Karl Aspelin ( 1857 - 1932 ).
(http://emp-web-22.zetcom.ch/eMuseumPlus?service=DynamicAsset&sp=SU5mxm4Yx%2FVbg9LVP7MZLDqo6z5lhONBxez%2FYx5EhVSCZjU0bcvvsnPxkoLiFJnF9QzRY98OZwV1b%0AfnOjhdzPJCrGy%2BOIZxfXys9Yi8S8yOKFeF5TSDKuqZqlPqbqrNmy&sp=Simage%2Fjpeg)
-
25/11/2016
http://www.docmed.gr/makavria-istoria-tou-thrilikou-nosokomiou-bellevue-tis-neas-iorkis/ (http://www.docmed.gr/makavria-istoria-tou-thrilikou-nosokomiou-bellevue-tis-neas-iorkis/)
-
25/11/2016
http://www.docmed.gr/makavria-istoria-tou-thrilikou-nosokomiou-bellevue-tis-neas-iorkis/ (http://www.docmed.gr/makavria-istoria-tou-thrilikou-nosokomiou-bellevue-tis-neas-iorkis/)
Να που τα ράντσα δεν είναι Ελληνική πατέντα. Κρατάει χρόνια αυτή η ....συνήθεια.
(http://www.newsbeast.gr/files/1/2016/11/beasdkaosd4.jpg)
-
http://www.docmed.gr/maria-kalapothaki-i-proti-ellinida-iatros/ (http://www.docmed.gr/maria-kalapothaki-i-proti-ellinida-iatros/)
-
08/01/2017
Dr. Donald Henderson. Ένας ασήμαντος θάνατος και 74 εκατομμύρια ζωές.
Η χρονιά-δρεπάνι 2016 ήταν ίσως η χρονιά που περισσότερο από κάθε άλλη είδε τα social media να γεμίζουν από κλαψουρίσματα και νοσταλγίες για μια σειρά από διάσημα ονόματα που «έφυγαν».
Και φυσικά δεν υπάρχει τίποτα το κακό σε αυτό. Δεν υπάρχει τίποτα το κακό στο να αναπολείς τα τραγούδια του George Michael ή του Prince αλλά είναι απολύτως προβληματικό και ενδεικτικό των αξιών μας το ότι η κλάψα περιορίζεται σε ανθρώπους της εμπορικής λαϊκής διασκέδασης (ξέρω ότι δε θα αρέσει αυτός ο χαρακτηρισμός) και ούτε καν σε καλλιτέχνες, πολύ δε περισσότερο δε θα περιλάβει εκείνους που προσέφεραν πραγματικά στην ανθρωπότητα.
Το όνομά του ήταν Donald Henderson και γεννήθηκε το 1928 στο Λέικγουντ, στο Οχάιο. Πέθανε στις 19 Αυγούστου 2016 σε ηλικία 87 ετών στη Βαλτιμόρη. Προφανώς κανείς δεν τον έχει ακούσει, δεν ξέρει καν για το έργο του και φυσικά ούτε συζήτηση για το θάνατό του.
Στη δεκαετία 1967-77 ήταν επικεφαλής μιας μικρής ομάδας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας με την ονομασία Μονάδα Εκρίζωσης της Ευλογιάς (Smallpox Eradication Unit) και τη χρηματοδότηση της USAID.
Την εποχή εκείνη περίπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαιναν κάθε χρόνο από τη νόσο αυτή, κυρίως στη Βραζιλία και σε χώρες της Αφρικής. Ο ΠΟΥ βρέθηκε στην ευτυχή θέση να ανακοινώσει ότι από το 1979 δε σημειωνόταν πλέον κανένας θάνατος παγκοσμίως και η ευλογιά είχε εξαφανιστεί από προσώπου γης.
Αυτό είχε συμβεί λόγω της επιτυχημένης στρατηγικής της ομάδας αυτής. Είχε αποδειχτεί ότι ένα επιτυχημένο πρόγραμμα εμβολιασμών δεν ήταν αρκετό για να κερδηθεί η μάχη. Η επιτυχία ήρθε με την εγκατάσταση μηχανισμών «Παρακολούθησης και περιορισμού» (surveillance-containment) χάρη στους οποίους καταγραφόταν ταχύτατα όλα τα νέα κρούσματα και εμβολιαζόταν τάχιστα όλοι οι συγγενείς και κοντινοί κάτοικοι στη γύρω περιοχή. Η προσπάθεια ήταν γιγάντια, πήραν μέρος 73 χώρες και το τελευταίο κρούσμα αναφέρθηκε στη Σομαλία στις 26 Οκτωβρίου 1977.
Η ευλογιά ήταν η πρώτη νόσος από εκείνες που ταλαιπωρούν το ανθρώπινο είδος επί αιώνες η οποία εξαλείφθηκε. Η επιτυχία αυτή οδήγησε στην εκπόνηση παρόμοιων προγραμμάτων που έχουν φέρει στο όριο της εξάλειψης την πολιομυελίτιδα και άλλες ασθένειες, και σε μεγάλο βαθμό η επιτυχία αυτή οφείλεται στον Henderson.
Τιμήθηκε με πολλά διεθνή βραβεία και ακαδημαϊκές θέσεις συμπεριλαμβανομένου του Albert Schweitzer International Prize for Medicine, Health for All Medal of the World Health Organization και του US Presidential Medal of Freedom.
Κανένα Nobel δε δόθηκε γι’ αυτό το επίτευγμα, τα Nobel πήγαν σε τρεις προέδρους των ΗΠΑ, κανένα δάκρυ δε χύθηκε, όλη η κλάψα πήγε στον Johan Cruyff και τον David Bowie. Τυχαίο που σε όλους τους απολογισμούς των σημαντικών θανάτων για το 2016 έχει μόνο τραγουδιστές, ηθοποιούς και δευτεροκλασάτους συγγραφείς;
Ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού δυσκολεύεται να βρει την Αγγλία και τη Γαλλία στο χάρτη και αμφιβάλω αν ξέρει με ποιους πολέμησε ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες. Ξέρει όμως πολύ καλά τα latest hits. Είναι δυνατόν να έχει κανείς την απαίτηση να ξέρει τι είναι ο ΠΟΥ, τι η ευλογιά και από τι αιτίες θανάτου έχουμε γλυτώσει την τελευταία δεκαετία;
Από το 1979 που αναφέρθηκε ο τελευταίος θάνατος από ευλογιά, έχουν περάσει 37 χρόνια και έχουν σωθεί 74 εκατομμύρια ζωές. Τόσοι πέθαναν και στους δυο παγκόσμιους πολέμους μαζί.
Δε χρειάζονται δάκρυα για τον Henderson. Δεν τα έχει ανάγκη, σε αντίθεση με τα δημοφιλή λαϊκά είδωλα.
Του Κωνσταντίνου Ν. Φουντουλάκη αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής ΑΠΘ
πηγή. http://www.anoixtoparathyro.gr
http://www.docmed.gr/dr-donald-henderson-enas-asimantos-thanatos-ke-74-ekatommiria-zoes/
-
Εξαιρετικό άρθρο.
Και στον αντίποδα έχουμε την εμβολιοφοβία και την εμβολιοπολεμική να στοιχίζουν ανυπολόγιστα.
-
Ένα σπάνιο ιστορικό ντοκουμέντο από το μακρινό 1935... " Το νησί των λεπρών"....Σπιναλόγκα!!!
-
09/05/2017
http://www.docmed.gr/ferdinand-monoyer-pios-itan-o-diasimos-giatros-pou-tima-doodle-google/ (http://www.docmed.gr/ferdinand-monoyer-pios-itan-o-diasimos-giatros-pou-tima-doodle-google/)
-
Στην Τραπεζούντα, το 1911, υπήρχε οδοντοϊατρός που κατασκεύαζε "βιδωτούς οδόντας"....... :), όπως πληροφορούμαστε από καταχώρηση στο ΦΑΡΟ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ.
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/13179318_786869824781182_7046366771050461700_n.jpg?oh=ba8cce5d12c80e3f6acfec041b019379&oe=59AB3D74)
-
Οι πρώτες παράγκες στο Δημόσιο Ψυχιατρείο (Δαφνί), οι οποίες κατασκευάστηκαν το 1928
(http://s.kathimerini.gr/resources/2017-11/fullsizeren1--2-thumb-large.jpg)
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΥΦΑΝΤΗΣ
Τοξικομανία δι’ ηρωίνης
Η χρήση ουσιών στην Ελλάδα
του Μεσοπολέμου
εκδ. Αγρα, σελ. 293
Στη χώρα μας, όπως και στο εξωτερικό, επανέρχεται με διάφορες αφορμές στην επικαιρότητα το ζήτημα των ναρκωτικών. Κυβερνητικές αποφάσεις, νέοι νόμοι περί χρήσης και εμπορίας ή εγκλήματα όπως αυτό που συντάραξε την κοινωνία πριν από μερικές εβδομάδες, αποτελούν αφορμές για διάλογο και διαφωνία πάνω στο θέμα, το οποίο ωστόσο μάλλον λίγοι γνωρίζουν αληθινά και επί της ουσίας. Ενας από αυτούς είναι σίγουρα ο Δημήτρης Υφαντής, ο οποίος εργάζεται στον τομέα της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων τα τελευταία τριάντα χρόνια και υπογράφει το βιβλίο «Τοξικομανία δι’ ηρωίνης – Η χρήση ουσιών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου».
Η μελέτη του, η οποία βασίζεται σε εξονυχιστική έρευνα των πρωτογενών πηγών αλλά και της μετέπειτα αποκτημένης γνώσης, δεν αποτελεί απλώς παράθεση στοιχείων· αντιθέτως οργανώνεται θεματικά, προσφέροντας μια συνολική θεώρηση του ζητήματος της χρήσης ουσιών στην Ελλάδα επικεντρώνοντας στην κομβικής σημασίας περίοδο του Μεσοπολέμου. Πρόκειται για τα χρόνια όπου στη χώρα καταγράφεται για πρώτη φορά σοβαρός αριθμός εξαρτημένων από τα λεγόμενα «σκληρά» ναρκωτικά (ηρωίνη, κοκαΐνη, μορφίνη κ.τ.λ.), ενώ κατακόρυφη άνοδο σημειώνει και η γνωστή από παλαιότερα χρήση του χασίς, την οποία μάλιστα οι πηγές αποδίδουν στην έλευση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Ενδιαφέρον, επίσης, έχει ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας, αναζητώντας τις ρίζες της εξάρτησης, συνδέει τη νέα σχέση ατόμου-αντικειμένου/αγαθού στη βιομηχανική κοινωνία της ελεύθερης αγοράς, με εκείνη εξαρτημένου και ουσίας. Γενικότερα, το (εκάστοτε) κοινωνικό πλαίσιο αναλύεται εδώ διεξοδικά, υπογραμμίζοντας για παράδειγμα το ταξικό αποτύπωμα της κάθε ουσίας –χασίς και ηρωίνη για τα κατώτερα, κοκαΐνη και μορφίνη για τα ανώτερα στρώματα– όπως αυτό είχε επικρατήσει εκείνη την εποχή.
Τα πιο «ζουμερά» και συγκλονιστικά κομμάτια του βιβλίου είναι βέβαια αυτά που μεταφέρουν αυτούσιες μαρτυρίες εκείνης της περιόδου: «Φτάνουμε στη Νιο και με πάνε γραμμή για τη Χωροφυλακή του νησιού κι από εκεί στο χωριό. Εκεί μου δίνουνε βιβλιαράκι να πηγαίνω στο μπακάλη να ψωνίζω, για να τρώω. [...] πέθαιναν γυμνοί στη Νιο οι πρεζάκηδες, σαν τα σκυλιά στο δρόμο. Πέθαιναν από την πείνα. Αφού πουλάγανε το φαΐ για την ένεση... Την πείνα που είδανε όλοι στην Κατοχή, να πεθαίνει στους δρόμους ο κόσμος πρησμένος από την ασιτία, την είδα εγώ πιο μπροστά, το 1938 στην εξορία εκεί. [...] Αυτός ο μάγερας πούλαγε πρέζα. Επαιρνε από τους εξόριστους ρούχα, λεφτά, ρολόγια, δαχτυλίδια, ό,τι είχανε κι ερχόταν στην Αθήνα και τα πούλαγε. Κι έφερνε στη Νιο, πρέζα. Αυτά ήταν σε γνώση της Χωροφυλακής. Την πρέζα που είδα εγώ να κυκλοφορεί στην εξορία, δεν την είχε όλη η Αθήνα», λέει ένας από τους επιζήσαντες, τον οποίο η δικτατορία του Μεταξά έστειλε προς... απεξάρτηση στην Ιο.
Μια άλλη αποκαλυπτική πτυχή της ιστορίας είναι αυτή που έχει να κάνει με τη χιλιοτραγουδισμένη (κυριολεκτικά) κάνναβη. Οπως για παράδειγμα, το γεγονός πως η Ελλάδα ήταν η πρώτη (!) ευρωπαϊκή χώρα η οποία απαγόρευσε την χρήση της, το 1891.
Λόγω ανταγωνισμού
Φυσικά δεν πρόκειται για πρωτοβουλία... εκσυγχρονισμού. Απλώς η Βρετανία, η οποία ήλεγχε τις εξαγωγές χασίς της Ινδίας, ήθελε να εξαλείψει τον ανταγωνισμό προς τη μεγάλη αγορά της Αιγύπτου, την οποία η Ελλάδα προμήθευε με μεγάλες ποσότητες ώς τότε. Ετσι σταδιακά μέχρι και το 1920, και πάντα «προς χάριν της δημόσιας υγείας», η χρήση του χασίς όχι μόνο είχε απαγορευθεί, αλλά πλέον θεωρούνταν πιο επικίνδυνη και αξιόποινη από εκείνη κάθε άλλης ναρκωτικής ουσίας.
Τέλος, ένα καταληκτικό αλλά αρκετά εκτενές κομμάτι του βιβλίου, αφιερώνεται στις υπηρεσίες υγείας και στα πρώτα βήματα που έγιναν προς την κατεύθυνση της θεραπείας των εξαρτήσεων στη χώρα μας. Κι εδώ βέβαια πολλές από τις παρατηρήσεις θα φάνταζαν σχεδόν κωμικές αν δεν είχαν υπάρξει, κατά κανόνα, τόσο τραγικές για τους πάσχοντες. Ο Υφαντής συμπεραίνει πως τα στοιχεία που μας παρέχουν οι πηγές της εποχής, μπορούν να συμβάλουν στην αποσαφήνιση σύγχρονων ερωτημάτων που απασχολούν την επιστήμη και τον κοινωνικό διάλογο.
http://www.kathimerini.gr./935089/article/politismos/vivlio/pe8ainan--gymnoi-sth-nio-oi-prezakhdes (http://www.kathimerini.gr./935089/article/politismos/vivlio/pe8ainan--gymnoi-sth-nio-oi-prezakhdes)
-
Για τους συναδέλφους στη Θεσσαλονίκη...
24 Νοεμβρίου 2017, 19:00
Γ.Ν.Θ. "Γ. Γεννηματάς-Αγ. Δημήτριος"
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/23518861_10155958216880929_3881128490692626526_n.jpg?oh=c554c6f48bfb2490b21109b6f1f1ed87&oe=5AA7362E)
-
http://meaplalogia.gr/index.php/temata-menu/108-fakelos-igias (http://meaplalogia.gr/index.php/temata-menu/108-fakelos-igias)
-
BMJ 2017; 359 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.j5713 (Published 14 December 2017)
Stephen Gillam delves into the history of a man sometimes revered as the father of general practice.
http://www.bmj.com/content/359/bmj.j5713 (http://www.bmj.com/content/359/bmj.j5713)
-
Από επιστολή του Γενικού Ιατρού Μερκούρη Μποδοσάκη προς το Υπουργείο Υγείας με ημερομηνία 02/02/2018 :
Ο θεσμός του Αγροτικού γιατρού δεν καθιερώθηκε βέβαια το 1968 όπως διαβάζω στο Λεύκωμα αλλά το 1955 με το Β.Δ. 3487/55 και η θητεία δεν ήταν 6μηνη αλλά διετής αρχικά και στην συνέχεια – όπως και μέχρι σήμερα ισχύει – μονοετής. Ο κ. Γιαννόπουλος νομίζω ότι μπορεί να σας το βεβαιώσει.
https://elegeia.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1/ (https://elegeia.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1/)
-
Από επιστολή του Γενικού Ιατρού Μερκούρη Μποδοσάκη προς το Υπουργείο Υγείας με ημερομηνία 02/02/2018 :
Ο θεσμός του Αγροτικού γιατρού δεν καθιερώθηκε βέβαια το 1968 όπως διαβάζω στο Λεύκωμα αλλά το 1955 με το Β.Δ. 3487/55 και η θητεία δεν ήταν 6μηνη αλλά διετής αρχικά και στην συνέχεια – όπως και μέχρι σήμερα ισχύει – μονοετής. Ο κ. Γιαννόπουλος νομίζω ότι μπορεί να σας το βεβαιώσει.
https://elegeia.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1/ (https://elegeia.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1/)
Να επισημάνουμε ότι μερικοί, ακόμη επικαλούνται το Βασιλικό Διάταγμα του 1955 για να "αποδείξουν" την "υποχρέωση" σε 17ωρη πέραν του πρωινού ωραρίου (απλήρωτη) ετοιμότητα!
-
Αντιγράφω δημοσίευση συναδέλφου στις 10/02/2018 στην ομάδα ΙΑΤΡΟΙ ΑΘΗΝΑΣ:
Σε απόσταση 12 χλμ από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα, έξω από την Αδριανούπολη (στα Τούρκικα Edirne), βρίσκεται ένα μοναδικό μουσείο Υγείας, πρώην σανατόριο, ιδρυτής ο Σουλτάνος Μπεγιαζίτ, 40 αίθουσες που εξηγούν με λεπτομέρεια ιατρικές μεθόδους και εργαλεία σε επιτοίχιες γκραβούρες, εντυπωσιακά πάνω από 50 κέρινα ομοιώματα που αναπαριστούν δασκάλους και φοιτητές στις αίθουσες παραδόσεων και γιατρούς με τους ασθενείς τους σε χωριστές για κάθε ειδικότητα αίθουσες (γυναικολογικά, ορθοπεδικά, χειρουργικά, ψυχιατρικά περιστατικά κλπ) με τον πόνο και την ψυχική ένταση να αποδίδονται με πειστικότητα! Στην θεραπεία χρησιμοποιούσαν εκτός από τον ήχο των νερών και τη μουσική, 3 φορές την εβδομάδα, ομάδα 10 μουσικών, ο καθένας με το όργανό του, πρόσφεραν μουσική «αγωγή» ειδική για κάθε είδους αρρώστια, η θεραπεία και τα φάρμακα ήταν δωρεάν.
Περιδιαβαίνοντας τις αίθουσες σε συνοδεύει σε χαμηλή ένταση, ο ήχος των νερών - από το σιντριβάνι που βρίσκεται στο κέντρο - που σμίγει με ανατολίτικους ήχους που σε μεταφέρουν στο μακρινό Βυζαντινό και Οθωμανικό παρελθόν. Το 2004 βραβεύτηκε ως το καλύτερο Ευρωπαϊκό Μουσείο ανάμεσα σε 60 υποψηφιότητες 48 χωρών, όχι τυχαία, στην ωραία Αδριανούπολη γιατρεύτηκε και ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Αδριανός από βαριά αρρώστια, δίνοντας τιμητικά στην πόλη το όνομά του! Να πάτε, ωραία εμπειρία!
Πληροφορίες για το μουσείο, στα Αγγλικά, και εδώ: http://turkisharchaeonews.net/museum/health-museum-edirne (http://turkisharchaeonews.net/museum/health-museum-edirne)
(http://turkisharchaeonews.net/sites/tan/files/styles/standard/public/pictures/museums/health-museum-edirne/chief_doctor_room.jpg?itok=THDw0xxA)
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/27657353_1793315637406832_6211451326764838258_n.jpg?oh=a0e14d595a5b2a1242abb93bbbe31f9d&oe=5B0DFBAA)
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/27750488_1793315864073476_4675062354153828133_n.jpg?oh=3912de0f7b06ac355b82a35d6ed89120&oe=5B16A5EF)
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/27657940_1793316277406768_960615324614812487_n.jpg?oh=96f7396f692360c82908cc3802c6e3df&oe=5B1522BF)
-
www.historyofvaccines.org (http://www.historyofvaccines.org)
-
Καθημερινή 09/03/2018
Πεννυ Μπουλουτζα.
Με ευκολία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «πόλη των γιατρών». Με μία αναλογία 9 γιατρών ανά 1.000 κατοίκους η Αθήνα σήμερα διεκδικεί μαζί με την Ουάσιγκτον τον τίτλο της πόλης με το πιο πυκνό δίκτυο γιατρών μεταξύ των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ. Διαχρονική αξία. Ηδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, η Αθήνα έχει αναλογία 2,9 γιατρών ανά 1.000 κατοίκους, όταν το Παρίσι είχε 1,2 γιατρούς ανά 1.000 κατοίκους. Ο μεγάλος αριθμός γιατρών στα τέλη του 19ου αιώνα δεν συνοδεύεται με καλύτερους δείκτες θνησιμότητας του πληθυσμού. Καταδεικνύει όμως την επιθυμία της ελληνικής οικογένειας να διαθέτει απογόνους υψηλής ειδίκευσης για την ανέλιξή τους σε μία διαρκώς ανανεούμενη ελληνική ελίτ.
«Το ιατρικό σώμα της Αθήνας, η θέση του στον αστικό ιστό και την αθηναϊκή κοινωνία 1870-1960», είναι ο τίτλος μελέτης της αναπληρώτριας καθηγήτριας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ευγενίας Μπουρνόβα, που παρουσιάστηκε προχθές το απόγευμα στο Ινστιτούτο Παστέρ, σε εκδήλωση που διοργάνωσαν ο Ομιλος Φίλων του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ και η Ομάδα Παραγωγής Δημόσιας Ιστορίας historistai. Η μελέτη καταδεικνύει τη «διαχρονικότητα» του υπερπληθωρισμού γιατρών στην Αθήνα, ενώ επιβεβαιώνει τη γενική παρατήρηση ότι ο μεγάλος αριθμός γιατρών είναι σημαντικός δείκτης για το επίπεδο εκπαίδευσης ενός πληθυσμού αλλά όχι με το επίπεδο υγείας του.
Σύμφωνα με τη μελέτη, στην Αθήνα του 1870 υπάρχουν 200 γιατροί, οι οποίοι έφθασαν τους 510 το 1910 και τους 1.050 τo 1930. Το 1879 αντιστοιχεί ένας γιατρός σε 330 κατοίκους στην Αθήνα, αναλογία η οποία βελτιώθηκε περαιτέρω φθάνοντας το 1960 να υπάρχει ένας γιατρός ανά 220 κατοίκους. Παρά τον μεγάλο αριθμό γιατρών, η θνησιμότητα του πληθυσμού στην πόλη των Αθηνών είναι πολύ υψηλή και κυμαίνεται τις δεκαετίες 1870 έως 1930 μεταξύ 29,5 τις χιλίοις και 22,5 τις χιλίοις. Αλλωστε, το 1920 το κόστος μίας απλής ιατρικής εξέτασης ισοδυναμούσε με τουλάχιστον τέσσερις ημέρες εργασίας στην υφαντουργία.
Οπως ανέφερε η κ. Μπουρνόβα, «το ερώτημα που τίθεται είναι πώς είναι δυνατόν μία πόλη με χιλιάδες γιατρών να έχει υψηλούς δείκτες θνησιμότητας, ενώ άλλες πόλεις με μικρότερη αναλογία γιατρών προς κατοίκους να έχουν καλύτερους δείκτες». Η απάντηση φαίνεται να σχετίζεται με την προσπάθεια που έγινε από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 σε επίπεδο υποδομών με τη δημιουργία νοσοκομείων και κλινικών. Ετσι, η θνησιμότητα στην πρωτεύουσα το 1939 μειώνεται στο 15 τις χιλίοις και στο 10-11 τις χιλίοις στις αρχές της δεκαετίας του 1960.
«Μπορούμε να δούμε ότι όσο οι δομές δημόσιας υγείας και το επίπεδο της ιατρικής γνώσης προοδεύουν, οι γιατροί παίζουν τον ρόλο του ενδιάμεσου μεταξύ αυτών και των ασθενών. Οσο οι δομές και η γνώση παρέμειναν ανεπαρκείς, οι γιατροί εξουδετερώθηκαν και παρέμειναν ανίκανοι να συμβάλουν στη βελτίωση της υγείας των κατοίκων της πόλης», τόνισε η κ. Μπουρνόβα και προσέθεσε ότι «η εξαιρετική αναλογία των ιατρών και των δικηγόρων από τον 19ο αιώνα, στις οποίες πρέπει να προστεθούν οι Ελληνες μηχανικοί από τις αρχές του 20ού αιώνα, αντικατοπτρίζει την επιθυμία της ελληνικής οικογένειας να διαθέτει απογόνους υψηλής ειδίκευσης για την επίτευξη κοινωνικής ανέλιξης. Αυτή η στρατηγική είναι ίσως η βάση της έλλειψης διαμόρφωσης μιας κλειστής ελίτ. Αντίθετα, η ελληνική ελίτ φαίνεται να ανανεώνεται συνεχώς κυρίως από τα πιο λαμπρά μέλη των τριών αυτών επαγγελματικών σωμάτων, τα οποία συχνά ολοκληρώνουν την κοινωνικοοικονομική τους επιτυχία με θητεία στο δημαρχείο ή στη Βουλή ή επικεφαλής σε κάποιο υπουργείο».
http://www.kathimerini.gr/952834/article/epikairothta/ellada/h-a8hna-polh-twn-giatrwn-apo-to-1870 (http://www.kathimerini.gr/952834/article/epikairothta/ellada/h-a8hna-polh-twn-giatrwn-apo-to-1870)
(http://s.kathimerini.gr/resources/toolip/img/2018/03/09/s7_090318_iatroi.jpg)
-
Αντιγράφω μια ανάρτηση μαζί με την φωτογραφία από την ομάδα ΓΕΝΙΚΟΙ / ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ ΕΛΛΑΔΑΣ στο facebook στις 10/03/2018 καθώς και την συζήτηση που επακολούθησε διότι φωτίζει ένα μέρος της ιστορίας των εμβολιασμών στην Ελλάδα, που κοντεύει να ξεχαστεί:
- Σε κατ οίκον σήμερα! Σα να ταξίδευα με μηχανή του χρόνου!
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/29025939_1868955129789739_4824378571361353728_n.jpg?_nc_eui2=v1%3AAeHgVHCGyoS4NEIbLbQmWgtwgyuSov-3VY0jqgVyNWy0naVhNubWD5HNuBHuP4AD7ezrusAMjHsr4qVrSqpVjQWRaOXWNi8yJbLNMATf62TtAg&oh=97d95f8f000b2a68fe3ec77a65e8c4f6&oe=5B3B4FB7)
- Η μηχανή του χρόνου πήγαινε για το "δαμαλισμος" χαχα
- Δαμαλισμός: ο εμβολιασμός για την καταπολέμηση της ευλογιάς.
https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%B4%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 (https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%B4%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82)
- δαμαλισμός (Ιατρ.). Εμβολιασμός με τον ζωντανό ιό της ευλογιάς της αγελάδας, που παρέχει στον ανθρώπινο οργανισμό ανοσία κατά της ασθένειας. Βλ. λ. ευλογιά.
http://www.ygeiaonline.gr/component/k2/item/14413-damalismos (http://www.ygeiaonline.gr/component/k2/item/14413-damalismos)
- Δαμάλα: αγελάδα νεαρής ηλικίας που δεν έχει γεννήσει ακόμα.
https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%B4%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CE%BB%CE%B1 (https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%B4%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CE%BB%CE%B1)
- Αν και υποψιάζομαι, είμαι λίγο αβέβαιος και δεν μπόρεσα να το βρω στο google. Τι εννοούσαν με Διπλούν και τι με Τριπλούν εμβόλιο; Ξέρει κανείς με σιγουριά;
- Νομίζω διπλούν :τετανος -διφθερίτιδα και τριπλούν : τετανος - διφθερίτιδα - κοκκύτης
- σωστά!
- Έτσι όπως τα λέτε είναι μάλλον. Διότι το MMR (που το είχα στο μυαλό μου ως το επόμενο υποψήφιο να λέγεται Τριπλούν) κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 1971, οπότε σαν λίγο απίθανο να το είχαμε στην Ελλάδα την δεκαετία του 70. (τότε είχαμε Δραχμή και ότι πουλιόταν σε Δολλάρια ήταν απλησίαστο)
https://en.wikipedia.org/wiki/MMR_vaccine (https://en.wikipedia.org/wiki/MMR_vaccine)
- Από την στιγμή όμως που υπήρχε Τριπλούν (DTP) γιατί στο βιβλιάριο των εμβολίων είχε και την επιλογή Διπλούν ( DT); Υπήρχαν κάποιοι που το προτιμούσαν το DT λόγω κόστους, πχ ;
- Μπααα δεν νομίζω να υπήρχε ζήτημα κόστους οφέλους την τότε εποχή στην Ελλάδα
- Ίσως να ήταν θέμα παρενεργειών. Τότε είχαν το DTwP (w=whole cell) και όχι το DTaP (a= acellular) και πρέπει να είχε αρκετές παρενέργειες
https://en.wikipedia.org/wiki/DPT_vaccine (https://en.wikipedia.org/wiki/DPT_vaccine)
- Αυτός ήταν ο λόγος Αργύρη
- Τι κρίμα να μην έχουμε κανένα συνταξιούχο Παιδίατρο στην ομάδα μας...
- Έχω ασθενή συνταξιούχο παιδίατρο που την παρακολουθώ στο ιατρείο. Θα την πάρω αύριο τηλέφωνο
- μήπως βρήκες την συνταξιούχο Παιδίατρο, να μας πει για πιο λόγο κάποιοι κάναν το Διπλούν και όχι το Τριπλούν;
- Καλημέρα Αργύρη, ναι μίλησα με την παιδίατρο, όντως διπλούν και τριπλούν αναφέρεται σε αυτά που είπαμε(διφθερίτιδα+τέτανος, διφθερίτιδα+τέτανος+κοκυτης)
Οι περισσότεροι παιδίατροι κάνανε το διπλό γιατί τα εμβόλια τότε ήταν ολοκυτταρικα και προκαλούσαν πολλές παρενέργειες, ειδικώς αυτό του κοκυτη, κυρίως εγκεφαλίτιδα)
Αυτά!
- Για όσους έχουν ερωτήσεις σχετικά με Διπλό/Τριπλό... Ναι, δεν πρέπει να κυκλοφορούσε ακόμα το D.P.T. στην Ελλάδα. "Λίγο αργότερα", εγώ το είχα. (και επόμενη σελίδα ιλαρά και M.M.R.)
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-0/29062825_1028110370672348_1282547075048800256_o.jpg?_nc_eui2=v1%3AAeE2oUWg7bjMzFHq97CFw__a1M8-slXHO3raNfVW5RG5cSxZORcoSmP9PcvfpBhNQGx5-7NkZ7eYoYQwrOKy0nEOE7ZmBL-A9gxq3Rgk4e-uQA&oh=afc0893b3cd8dba886d9cdb255fc043c&oe=5B4A4033)
- Δηλαδή, στην επόμενη σελίδα του βιβλιαρίου σου υπήρχε η σκέτη επιλογή Εμβόλιο Ιλαράς αλλά και η επιλογή MMR;
- Ναι. Επιλογή του μικτού ή τα 3 χώρια. ( Δεν μπορώ να θυμηθώ τι έκανα το '95. Είχα αλλάξει βιβλιάριο και δεν το έχω μαζί μου. Όπως βλέπεις και στις δυο σελίδες, η Ελλάδα βρισκόταν σε μεταβατικό στάδιο όσον αφορά τους τύπους εμβολιασμού. Για να είναι σίγουροι, τα έβαζαν όλα μέσα. ) Ορίστε:
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-0/29179058_1029361830547202_2678222910069407744_o.jpg?_nc_eui2=v1%3AAeEhJhDTnvmssJhWNxIUpJmA9pfFJ04vCEtm6xe5Uhtslf_vekRg56h3t_MKmT1n-XAiq63cZSq1gAQeRtrXofGOZjYmDKBnAAnkRQRNTZl1fw&oh=017ca88968c3b3c514a01c71f3972ba4&oe=5B0123C8)
- Το εμβόλιο Sabin ήταν κατά της Πολυομυελίτιδας.
http://www.care.gr/post/524/emvolio-poliomyelitidas-me-eksasthenimenous-ious-sabin (http://www.care.gr/post/524/emvolio-poliomyelitidas-me-eksasthenimenous-ious-sabin)
- Βατσίνα: το κυκλικό σημάδι που αφήνει στο χέρι (ή στο πόδι) το εμβόλιο της ευλογιάς.
https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%B2%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%AF%CE%BD%CE%B1 (https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%B2%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%AF%CE%BD%CE%B1)
- Sabin, και γαμώ τα εμβόλια.... Εξαφάνισε την polio. Το σημερινό IPV ή salk είναι πιο ασφαλές αλλά από ανοσία χάλι μπροστά στο sabin. Πρόλαβα και έκανα την 2η δόση στην κόρη μου με παραγγελία του.... Στα επόμενα δεν το βρήκα με τίποτα. Για όσους ήταν λίγο πιο ψαγμένοι έκανες πρώτη δόση το IPV και 2η δόση κοντά σχετικά το sabin και συνέχιζες με sabin ή IPV. To μεγάλο προβλημα του sabin ήταν εάν είχες έγκυες και μικρότερα ανεμβολίαστα παιδιά.
- πωπωπωωω!!!!
Τι μου θυμιζεις τώρα...!!!!
-
- Η μηχανή του χρόνου πήγαινε για το "δαμαλισμος" χαχα
- Αν και υποψιάζομαι, είμαι λίγο αβέβαιος και δεν μπόρεσα να το βρω στο google. Τι εννοούσαν με Διπλούν και τι με Τριπλούν εμβόλιο; Ξέρει κανείς με σιγουριά;
- Νομίζω διπλούν :τετανος -διφθερίτιδα και τριπλούν : τετανος - διφθερίτιδα - κοκκύτης
- Έτσι όπως τα λέτε είναι μάλλον. Διότι το MMR (που το είχα στο μυαλό μου ως το επόμενο υποψήφιο να λέγεται Τριπλούν) κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 1971, οπότε σαν λίγο απίθανο να το είχαμε στην Ελλάδα την δεκαετία του 70.
- Από την στιγμή όμως που υπήρχε Τριπλούν (DTP) γιατί στο βιβλιάριο των εμβολίων είχε και την επιλογή Διπλούν ( DT);
- Ίσως να ήταν θέμα παρενεργειών. Τότε είχαν το DTwP (w=whole cell) και όχι το DTaP (a= acellular) και πρέπει να είχε αρκετές παρενέργειες
- Το εμβόλιο Sabin ήταν κατά της Πολυομυελίτιδας.
Διαβάζοντας τα παραπάνω που τα θεωρούσα αυτονόητη γνώση για γιατρό, αισθάνθηκα πολύ γερασμένος.... Να αναρωτιέται κάποιος τι είναι το τριπλούν (εμβόλιο). Και γιατί υπάρχει και το διπλούν (που υπάρχει για τον ίδιο λόγο ακόμα και σήμερα...). Και δεν πλησιάζω (ούτε καν) στη σύνταξη ακόμα...
-
15/03/2017 Καθημερινή.
http://www.kathimerini.gr/953892/article/epikairothta/ellada/h-nea-zwh-toy-palaioy-401 (http://www.kathimerini.gr/953892/article/epikairothta/ellada/h-nea-zwh-toy-palaioy-401)
-
25-03-2018
Οι συνεχείς προσπάθειες και πρωτοβουλίες στήριξης της επανάστασης με τη δημιουργία οργανωτικών δομών και την εξασφάλιση πόρων και εφοδίων δεν περιελάμβαναν ιδιαίτερη μέριμνα για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των μαχητών και την ιατροκοινωνική προστασία των αμάχων.
Κατά τα τελευταία χρόνια της προεπαναστατικής περιόδου ο αριθμός των ιατρών, που εξυπηρετούσε τις ανάγκες 1.000.000 περίπου κατοίκων, δεν υπερέβαινε τους 90. Μετά την επανάσταση και με την άφιξη στην Ελλάδα Ελλήνων και φιλελλήνων ιατρών από το εξωτερικό ο συνολικός αριθμός τους ουδέποτε υπερέβη τους 500, ενώ οι υπάρχουσες ανάγκες λόγω του πλήθους των τραυματιών από τις πολεμικές διενέξεις και των ασθενών από την εκδήλωση επιδημιών υπήρξαν τεράστιες. Τα δεδομένα αυτά, τα οποία είναι άξια κριτικής προσέγγισης και ανάλυσης, αναδεικνύουν τις τραγικές συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξήχθη ο απελευθερωτικός αγώνας του 1821 και αποδεικνύουν το μεγαλείο της ψυχής και την πίστη στην ελευθερία του σκλαβωμένου έθνους.
Οι συνθήκες υγιεινής διαβίωσης, ένδυσης και διατροφής, της συντριπτικής πλειοψηφίας των υπόδουλων Ελλήνων, θα μπορούσαν να αξιολογηθούν ως υποβαθμισμένες και να χαρακτηριστούν ως άθλιες την περίοδο της διεξαγωγής του αγώνα για την ελευθερία.
Οι παράγοντες, που συνεισέφεραν στη συνεχή υποβάθμιση της δημόσιας υγείας στα χρόνια της εθνικής παλιγγενεσίας αφορούσαν στις απρογραμμάτιστες και αλλεπάλληλες μετακινήσεις των αγωνιστών, στον αναγκαστικό συνωστισμό πληθυσμιακών ομάδων σε αστικά κέντρα, στις συχνές πολιορκίες πόλεων και οχυρών και στις συνεχείς πολεμικές αντιπαραθέσεις, που συνεπάγονταν αφενός ταλαιπωρίες, σε βαθμό ψυχοσωματικής εξόντωσης και αφετέρου έλλειψη πόσιμου νερού, τροφίμων, φαρμάκων και άλλων εφοδίων. Επιπρόσθετα, σε ορισμένες περιοχές της χώρας το υγρό κλίμα και το γεωφυσικό περιβάλλον ευνοούσαν την εκδήλωση επιδημιών, που επιβάρυναν ακόμη περισσότερο την ήδη δυσμενή κατάσταση των αγωνιστών και των οικογενειών τους. Η διατροφή των αγωνιζομένων Ελλήνων περιλάμβανε κυρίως ψωμί, παξιμάδια, βρασμένο καλαμπόκι και σπανιότερα κρέας και ψάρια. Περιελάμβανε, επίσης, κρασί και ρακή, ενώ το λάδι, φαίνεται, ότι ήταν το μόνο προϊόν διατροφής, που υπήρχε σε επάρκεια καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα.
Η ακατάλληλη διατροφή προκαλούσε δυσεντερία, που εξαντλούσε ακόμη περισσότερο τους αποδυναμωμένους οργανισμούς των αγωνιστών του 1821, ενώ έκδηλα ήταν τα συμπτώματα αβιταμινώσεων, κυρίως από την έλλειψη της βιταμίνης C, που προκαλούσε σκορβούτο.
Η πρόσβαση σε αποθέματα υγιεινού πόσιμου νερού ήταν συχνά προβληματική, είτε γιατί δεν επαρκούσαν οι διαθέσιμες ποσότητες για τις υφιστάμενες ανάγκες, είτε γιατί ο εχθρός κυρίευε τις πηγές υδροδοσίας και ανέκοπτε την ύδρευση πόλεων και περιοχών, που τελούσαν υπό τον έλεγχο των Ελλήνων.
Τα νερά των πηγαδιών μολύνονταν είτε προσχεδιασμένα από τους μαχητές της ελευθερίας, για να μη χρησιμοποιούνται από τους Τούρκους, είτε με τα χάλκινα σκεύη, τα οποία έρριπταν οι Έλληνες στα πηγάδια για να τα κρύψουν, ιδιαίτερα την περίοδο της εκστρατείας του Δράμαλη. Συχνά, τα διάφορα λάφυρα και ιδιαίτερα τα ενδύματα που έπαιρναν οι ρακένδυτοι αγωνιστές από τους νεκρούς αντιπάλους τους αποτελούσαν αιτίες σοβαρών λοιμώξεων που εξελισσόταν σε θανατηφόρες.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αρκετοί νέοι από διάφορες περιοχές της υπόδουλης Ελλάδος, προερχόμενοι σχεδόν αποκλειστικά από εύπορες αστικές οικογένειες, έσπευδαν σε πανεπιστήμια ευρωπαϊκών πόλεων για να σπουδάσουν, κατά προτίμηση Ιατρική, διότι κατά τον Κοραή «…θηριώδες έθνος εις μόνους τους ιατρούς αναγκάζεται να υποκρίνεται κάποιαν ημερότητα».
Τα πανεπιστήμια επιλογής των Ελλήνων για ιατρικές σπουδές ήταν κυρίως της Πάδοβας, της Παβίας, της Πίζας και της Βιέννης. Οι πρακτικοί ή εμπειρικοί ιατροί ασκούσαν τη λεγόμενη «Δημώδη Ιατρική», κυρίως, στις ορεινές περιοχές της χώρας. Ήταν ιδιαίτερα επιδέξιοι στην ανάταξη εξαρθρημάτων και καταγμάτων, στην περιποίηση τραυμάτων και στην πραγματοποίηση μικροεπεμβάσεων, με συνέπεια να καλούνται και «ιατροχειρουργοί». Τους αποκαλούσαν, επίσης, «ιατρο- φαρμακοποιούς», γιατί, εκτός των ιατρικών πράξεων που επιτελούσαν, παρασκεύαζαν φάρμακα και συνέλεγαν βότανα, τα οποία χορηγούσαν, κατά περίπτωση, σε ασθενείς και τραυματίες.
Παράλληλα με τους επιστήμονες και τους πρακτικούς ιατρούς ασκούσαν ιατρικές πράξεις και χορηγούσαν φαρμακευτικά παρασκευάσματα, κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα, κομπογιαννίτες και τσαρλατάνοι.
Οι κομπογιαννίτες και οι τσαρλατάνοι ήταν ψευτογιατροί με ενδιαφέρον αποκλειστικά επικεντρωμένο στο οικονομικό όφελος και με τάση να περιαυτολογούν για τις θεραπευτικές τους επιτυχίες σε βαθμό τερατολογίας. Έφεραν ειδική ένδυση και κάλυπταν το κεφάλι τους με σαμαροκάλπακο στο οποίο τοποθετούσαν, εμφανώς, φάρμακα πρώτης ανάγκης.
Η παρεχόμενη υγειονομική φροντίδα και περίθαλψη, κατά την περίοδο της εθνικής παλιγγενεσίας, ήταν ανάλογη με το υφιστάμενο επίπεδο των ιατρικών γνώσεων της εποχής. Ιατρικές πράξεις και διαδικασίες, όπως είναι η χορήγηση αναισθησίας, η μετάγγιση αίματος, η ασηψία, η αντισηψία και άλλες, ήταν παντελώς άγνωστες και η συνεισφορά του υγειονομικού προσωπικού στην περίθαλψη των τραυματιών και των ασθενών υποτυπώδης.
Στα πεδία των μαχών οι ελαφρά τραυματισμένοι ετύγχαναν φροντίδας, επί τόπου, από τους συμπολεμιστές τους, ενώ οι φέροντες βαριά τραύματα διακομίζονταν προς νοσηλεία σε μοναστήρια και αργότερα σε υποτυπώδη νοσοκομεία, τα οποία εν τω μεταξύ είχαν αρχίσει να συγκροτούνται.
Η φροντίδα των τραυμάτων περιλάμβανε καθαρισμό της εξωτερικής τους επιφάνειας με ρακή και εισαγωγή στο εσωτερικό τους αλοιφής παρασκευασμένης από λεύκωμα αυγού αναμεμιγμένου με κοινό λάδι και ρακή. Στη συνέχεια ετίθετο επί του τραύματος αλοιφή παρασκευασμένη από σαπούνι και ρακή και ακολουθούσε, κατά διαλείμματα η επίβρεξή του με ρακή, που φαίνεται ότι ήταν θεραπευτικό μέσο συνεχούς χρήσης. Η επίδεση του τραύματος, ανεξάρτητα του βαθμού της σοβαρότητάς του, πραγματοποιείτο με ταινίες υφάσματος και μικρά καλάμια ή νάρθηκες κατασκευασμένους από ξύλο ή ναστόχαρτο.
Για την αιμόσταση των μεγάλων αγγείων χρησιμοποιείτο πυρακτωμένο σίδερο, για την αιμόσταση των τριχοειδών οινόπνευμα, ενώ για τον έλεγχο των αιμοπτύσεων λόγω τραυμάτων του θώρακα χορηγείτο ζεσταμένο κρασί αναμεμιγμένο με κοινό βούτυρο.
Τα φάρμακα, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι επιστήμονες ιατροί και πολλοί από τους εμπειρικούς, ήταν κυρίως δρόγες (αλόη, θεριακή, κάρδαμο, κίνα, πιπερόριζα, σαμπούκο, σαρκοτρόφι, σίλφιο κ.ά.), η χρήση των οποίων ανάγεται στην εποχή του Διοσκουρίδη και η εντόπισή τους είναι εύκολη στη χλωρίδα της ελληνικής υπαίθρου. Ήταν, επίσης, ορισμένες φαρμακευτικές και χημικές ουσίες (άλας αψινθίας, βόραξ, γόμμα Αραβική, εμετική τρυξ, μίνιον, νίτριον, οξύμελι κ.ά.) και διάφορα σκευάσματα (balsamo di Tolu, elixir propriepatis, laudano di Barbaro κ.ά.), τα οποία προμηθεύονταν, όταν είχαν τη δυνατότητα, από την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τα Επτάνησα και την Τεργέστη.
Ολα τα παραπάνω αναδεικνύουν τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά την περίοδο της επανάστασης του 1821 στο πεδίο της υγειονομικής περίθαλψης και φροντίδας των αγωνιστών της ελευθερίας. Για το λόγο αυτό η ευχή «Καλό βόλι» εξέφραζε, συν τοις άλλοις, και την επιθυμία για ένα γρήγορο, ανώδυνο και ηρωικό θάνατο.
Χ. Βυζάντιος, Ιστορία των κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν εκστρατείαν και μαχών, ων συμμετέσχεν ο τακτικός στρατός από του 1821 μέχρι του 1833, Αθήνα 1956.
Α. Αθανασόπουλος, Πελοποννήσιοι ιατροί κατά τον Ιερόν Αγώνα του 1821, Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά (1965).
Ε. Εμμανουήλ, Ιατροσόφια και Τσαρλατάνοι, Αρχεία Φαρμακευτικής (1938).
[Του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D, medlabnews.gr]
http://www.docmed.gr/afti-itan-iatrofarmakeftiki-perithalpsi-kata-tin-epanastasi-tou-1821/ (http://www.docmed.gr/afti-itan-iatrofarmakeftiki-perithalpsi-kata-tin-epanastasi-tou-1821/)
-
http://www.docmed.gr/o-giatros-pou-aftoegchiristike/ (http://www.docmed.gr/o-giatros-pou-aftoegchiristike/)
-
Van Gogh, Ward in the Hospital in Arles, April 1889.
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t31.0-8/13002541_1095071120558696_3256265479142931406_o.jpg?_nc_cat=0&oh=d96146c09fcde46640a1f6c40e6f4e68&oe=5B651210)
-
Van Gogh, Ward in the Hospital in Arles, April 1889.
.....
Ξυλόσομπα και καπνίζοντες αρειμανίως (ή μακαρίως; ). Να υποθέσουμε τμήμα νοσημάτων θώρακος; :)
-
Του Σπύρου Σεραφείμ.
Ο οραματιστής του το είχε πει ξεκάθαρα: «Ναι, μπορούμε. Μπορεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας να ανταποκριθεί, αλλά με την προϋπόθεση ότι είναι πραγματικά εθνικό, ότι είναι σύστημα και ότι είναι υγείας». Τρεις δεκαετίες μετά τι έχει απομείνει από όλα αυτά;
Ηταν 16 Δεκεμβρίου, το 1983, όταν ψηφίστηκε από τη Βουλή ο πρώτος νόμος για το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ). Πρόκειται για μία από τις πιο ιστορικές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον χώρο της Υγείας. Θα φέρει για πάντα ανεξίτηλη τη σφραγίδα τού ΠΑΣΟΚ τού Ανδρέα Παπανδρέου και, βέβαια, του Γεώργιου Γεννηματά, ο οποίος υπήρξε εμπνευστής τού συστήματος, «πατέρας» του. Φυσικά, υπήρξαν κι άλλοι που συνέβαλαν στη θεσμοθέτησή του με τον νόμο 1397/83, όπως ο Παρασκευάς Αυγερινός. Αυτό το Εθνικό Σύστημα Υγείας, στο πλαίσιο μεταρρύθμισης και αναβάθμισης της δημόσιας Υγείας και της λειτουργικής ενοποίησης των δημόσιων υποδομών περίθαλψης, απέβλεπε στην ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική κάλυψη των αναγκών του ελληνικού πληθυσμού: μέσω της παροχής δωρεάν υπηρεσιών, με νέα νοσοκομεία, περιφερειακά και νομαρχιακά -δημιουργία υποδομών και εξοπλισμό τους- ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε αυτά, Κέντρα Υγείας και τη δημιουργία του ΕΚΑΒ. Αυτή είναι, συνοπτικά, η ιστορία τού συστήματος που είχε ως στόχο να επιφέρει τομή στη δημόσια Υγεία της Ελλάδας… Το χρονολόγιο των προσπαθειών ίασης ενός συστήματος Περίπου πενήντα χρόνια πριν από τη θεσμοθέτηση του ΕΣΥ, θα μπορούσαμε να πούμε πως η πρώτη αντίστοιχη προσπάθεια έλαβε χώρα από την κυβέρνηση Ελευθέριου Βενιζέλου, 1928-1932. Ομως δεν προχώρησε, λόγω οικονομικής δυσπραγίας του κράτους. Ας μην παραβλέψουμε και την εχθρότητα που επέδειξαν οι ιατρικοί σύλλογοι της εποχής, όπως και η πανεπιστημιακή ιατρική κοινότητα. Το νομοθετικό διάταγμα 2592 του 1953, «περί οργανώσεως της ιατρικής αντιλήψεως», είχε ως βασικό στόχο τη δημιουργία μονάδων πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην Περιφέρεια. Εκεί, για πρώτη φορά, γίνεται λόγος περί Ενιαίου Λογαριασμού Υγείας – αντίστοιχου του πολύφερνου Εθνικού Φορέα Υγείας, λέγε με ΕΦΥ. Ο νόμος 3487/1955, «περί κοινωνικής ασφαλίσεως των αγροτών», προέβλεπε την ίδρυση δικτύου «κοινοτικών και αγροτικών ιατρείων» σε όλη τη χώρα. Το 1960 ακολούθησε η προσπάθεια καθιέρωσης θεσμού οικογενειακού γιατρού από το ΙΚΑ, στα πρότυπα του ιδεώδους βρετανικού συστήματος. Η επόμενη σοβαρή προσπάθεια πραγματοποιήθηκε στο τέλος της δεκαετίας του ’70 από τον τότε υπουργό Σπύρο Δοξιάδη. Ηταν γιατρός και πολιτικός, με ένα αξιοζήλευτο βιογραφικό: ιδρυτής του κέντρου Βρεφών «Μητέρα», πρωτοπόρος της κοινωνικής παιδιατρικής στην Ελλάδα. Χρημάτισε βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία, από το 1977 ως το 1981. Ως υπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών κατάργησε το προγαμιαίο πιστοποιητικό και το αντικατέστησε με τα Κέντρα Ενημέρωσης. Εγραψε πολλά επιστημονικά έργα και ως υπουργός ξεκίνησε, το 1978, την πρώτη εκστρατεία κατά του καπνίσματος στη χώρα μας και ίδρυσε την Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας, όπως επίσης και την Ελληνική Αντικαπνιστική Εταιρεία. Το 1976, η ιδέα για το ΕΣΥ είχε ήδη «ωριμάσει» από μια ομάδα πρωτοπόρων γιατρών (Παρασκευάς Αυγερινός, Φραγκλίνος Παπαδέλης, Αρης Σισσούρας και άλλων) αλλά και συνδικαλιστών, βλέπε Γεώργιος Γεννηματάς. Το 1977 -στο πλαίσιο του προγράμματος του ΠΑΣΟΚ για την οικονομία και την κοινωνία -που συνέτασσε η, υπό τον Απόστολο Λάζαρη, επιτροπή προγραμματισμού και ανάπτυξης- διατυπώνεται η αρχή για ένα σύστημα Υγείας: Εκεί, γίνεται αναφορά για Κέντρα Υγείας και νοσοκομεία στα οποία θα υπηρετούν γιατροί πλήρους απασχόλησης, ενώ προβλεπόταν και ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού. Αλλά το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν, ακόμα, κυβέρνηση… Πάντα το 1977, έπειτα από τη σύνοδο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) -στην Alma Ata, την ίδια χρονιά- ο Σπύρος Δοξιάδης ξεκίνησε την προσπάθεια για να ανταποκριθεί στις προτάσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας «υγεία για όλους το 2000». Να οργανώσει, δηλαδή, τις υπηρεσίες Υγείας, μέχρι το -πολύ μακρινό για την εποχή εκείνη- 2000. Η προσπάθεια του Δοξιάδη συμπυκνώθηκε στην οργάνωση των υπηρεσιών Υγείας και στη λειτουργία των νοσοκομείων, εστιάζοντας στην πρωτοβάθμια φροντίδα – «πρωτοβάθμια περίθαλψη», όπως την ανέφερε. Γενικότερα, πίστεψε κι αγωνίστηκε για ένα νέο σύστημα Υγείας, αλλά βρήκε αρκετούς πολέμιους. Ακόμα και μέσα στο ίδιο του το κόμμα… Η δεκαετία που γιάτρεψε την Υγεία Φτάνουμε στο 1981, όπου ο Παρασκευάς Αυγερινός δεν μετείχε στις εκλογές εκείνου του Οκτωβρίου, κατά τις οποίες το ΠΑΣΟΚ τα σάρωσε όλα και αναδείχτηκε πρώτο κόμμα, ήρθε η «Αλλαγή» στην Ελλάδα. Παρά το ότι ο Αυγερινός ήταν εξωκοινοβουλευτικός, ο Ανδρέας Παπανδρέου, αναγνωρίζοντας την προσφορά του, τον όρισε πρώτο υπουργό Υγείας. Ο Αυγερινός σήκωσε μανίκια – και δεν αποτελεί κλισέ, αφού με τους συνεργάτες του ρίχτηκε αμέσως στη δουλειά. Η Ελλάδα ερχόταν πιο κοντά στο όραμα του Γεώργιου Γεννηματά. Πέρασαν 13 μήνες και έτσι, τον Δεκέμβριο του 1982, το σχέδιο νόμου για το ΕΣΥ είχε ετοιμαστεί και δόθηκε στους ενδιαφερόμενους προκειμένου να δηλώσουν τις απόψεις τους. Ηταν Φεβρουάριος του 1983 και ο Αυγερινός, στο υπουργικό συμβούλιο, ζήτησε να κατατεθεί στη Βουλή το έτοιμο νομοσχέδιο και να προωθηθεί για ψήφιση. Ομως, αυτό το αίτημα δεν προχώρησε, επειδή υπήρξαν πολλές αντίθετες απόψεις επί του θέματος – εντός και εκτός ΠΑΣΟΚ. Για παράδειγμα, ο Μένιος Κουτσόγιωργας -από την αρχή ήταν αντίθετος- εισηγήθηκε στον Ανδρέα να αδρανοποιηθεί το νομοσχέδιο επειδή «γιατροί, φαρμακοποιοί, φαρμακοβιομήχανοι και πολλοί άλλοι, θα φύγουν από το ΠΑΣΟΚ». Τον Μάρτιο ο Αυγερινός επανήλθε στο αίτημα της κατάθεσης, του ζητήθηκε, όμως, να ετοιμάσει ένα νέο σχετικό σχέδιο, στο οποίο θα συμμετείχαν πρόσωπα που του υποδείχθηκαν. Προς τιμήν του το αρνήθηκε, οπότε ορίστηκαν 15-20 βουλευτές και 2-3 εξωκοινοβουλευτικοί – γιατροί, στην πλειονότητά τους. Να σημειωθεί πως οι περισσότεροι από αυτούς ήταν όχι μόνο αρνητικοί, αλλά εχθρικοί απέναντι στο νομοσχέδιο. Ο Αυγερινός κλήθηκε σε τρεις συνεδριάσεις τους και εκεί του ζήτησαν -επιμόνως- να διαγράψει τα, κατά εκείνους, «ενοχλητικά» εδάφια τού νομοσχεδίου. Ο Παρασκευάς Αυγερινός, βιώνοντας μία από τις πιο μαύρες στιγμές απέναντι στο κόμμα του, επέμεινε ότι το νομοσχέδιο για την Υγεία αποτελεί δέσμευση του ΠΑΣΟΚ, ότι το είχαν εξαγγείλει και δεν μπορούσαν να το πάρουν πίσω, το περιμένει ο ελληνικός λαός και αυτό αποτελούσε πολιτική υποχρέωση για το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα. Του απάντησαν πως «δεν έχουν ωριμάσει ακόμη οι συνθήκες», «θα είναι μεγάλο το κόστος επειδή οι γιατροί δεν θα ξαναψηφίσουν ΠΑΣΟΚ», «δεν θα το στηρίξει ο πολιτικός κόσμος» κ.λπ. Επειτα από δυο μήνες, τον Μάιο του 1983, από την καθυστέρηση της κατάθεσης και τον φόβο απόσυρσης του νομοσχεδίου για το ΕΣΥ, ξεκίνησε μια θύελλα αντιδράσεων: από τον Τύπο, τα εργατικά συνδικάτα, τον υγειονομικό κόσμο, το οργανωμένο ΠΑΣΟΚ, τους συνδικαλιστές του, αλλά και από ισχυρές ομάδες γιατρών που στήριξαν την προσπάθεια δυναμικότατα. Ετσι, κανένας κυβερνητικός ή άλλο στέλεχος δεν μπορούσε, πια, να δικαιολογήσει την καθυστέρηση της κατάθεσης του νομοσχεδίου για το ΕΣΥ. Βρήκαν και καλή δικαιολογία: ότι, επιτέλους, κάμφθηκαν οι αντιρρήσεις από το υπουργείο Οικονομικών! Τον Δεκέμβριο του 1983 ήρθε στη Βουλή και πάρα πολλοί έσπευσαν να το υπερασπιστούν. Ο Γιάννης Αλευράς, όμως, που ήταν τότε πρόεδρος του Κοινοβουλίου, κατέβηκε από την έδρα και ως απλός βουλευτής, όπως είπε, δήλωσε πως «αν ψηφιστεί το άρθρο 16 θα κατεβώ στο πεζοδρόμιο επικεφαλής του τραπεζικού χώρου για την ανατροπή αυτού του νόμου». Αυτό το άρθρο προέβλεπε την ενοποίηση των Ταμείων Υγείας και -όπως και τώρα, έτσι και τότε- το συνδικάτο των υπαλλήλων της Τραπέζης Ελλάδος προάσπιζε τα προνόμιά του… Η επόμενη μέρα της Υγείας Ο Παρασκευάς Αυγερινός έμεινε ως υπουργός Υγείας της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι και τις 17 Ιανουαρίου 1984 – ανάμεσα στα υπόλοιπα είχε προχωρήσει και στη σύσταση του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, αφού είχε καταργήσει το υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών. Ο Γεώργιος Γεννηματάς ήταν ο επόμενος αντίστοιχος υπουργός: Η πρώτη του θητεία έληξε στις 5 Ιουνίου 1985 και αμέσως, την ίδια ημέρα, ξεκίνησε η επόμενη – μέχρι τις 26 Ιουλίου 1985. Με το ξεκίνημά του είχε καταργήσει το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας και προέβη στη σύσταση του υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Εμεινε σε αυτή τη θέση μέχρι τις 5 Φεβρουαρίου 1987. Ο Γεννηματάς θεωρείται «πατέρας» του ΕΣΥ επειδή οι τομές που έκανε στον χώρο της Υγείας ήταν τολμηρές, αλλά και αποτελεσματικές. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε πολλά. Και μόνο το ότι άνοιξαν πολλά νοσοκομεία στην περιφέρεια, ενώ είχαν περίθαλψη και οι φτωχοί άνθρωποι που πέθαιναν στο σπίτι γιατί δεν είχαν χρήματα, ήταν αρκετό. Η προσπάθειά του και, αντίστοιχα, η έλλειψή του σε αυτή τη θέση φάνηκε έναν χρόνο αργότερα, από τη στιγμή που δεν ήταν, πια, υπουργός Υγείας. Το 1988 δεν υλοποιήθηκαν οι διατάξεις για να γίνουν ενιαίες οι μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας, όπως και η δημιουργία των Κέντρων Υγείας αστικού τύπου. Και να φανταστείτε, υπήρχε ομόφωνη αποδοχή από την ολομέλεια του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας των προτάσεων της ειδικής επιτροπής «για την επέκταση του προγράμματος στα αστικά κέντρα και την ένταξη των υπηρεσιών υγείας του ΙΚΑ στο ΕΣΥ». Κι ας υπήρχαν, επίσης, και οι δεσμεύσεις των κομμάτων που συμμετείχαν στην οικουμενική κυβέρνηση, το 1989, για βελτίωση της λειτουργίας των Κέντρων Υγείας. Οι παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας συνεχίστηκαν, ουσιαστικά, με την υιοθέτηση του Ν. 2519/1997 για την «Ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό του Εθνικού Συστήματος Υγείας, οργάνωση των υγειονομικών υπηρεσιών, ρυθμίσεις για το φάρμακο και άλλες διατάξεις». 4 χρόνια αργότερα υπήρξε η υιοθέτηση του Ν. 2889/2001 «Βελτίωση και εκσυγχρονισμός του Εθνικού Συστήματος Υγείας και άλλες διατάξεις» και του Ν. 2955/2001 «Προμήθειες Νοσοκομείων και λοιπών μονάδων υγείας των ΠεΣΥ και άλλες διατάξεις». Ο Ν.2889/01 εισήγαγε σημαντικές τροποποιήσεις στην οργανωτική διάρθρωση του συστήματος Υγείας, αφού προχώρησε και στην ίδρυση των Περιφερειακών Συστημάτων Υγείας (ΠεΣΥ) – δηλαδή, αποκεντρωμένα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που εποπτεύουν όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα του ΕΣΥ. Το ΕΣΥ σήμερα Τι ήθελε ο Γεννηματάς να σημαίνει ΕΣΥ, πέραν της επεξήγησης των αρχικών του; Εθνικό, δηλαδή ολοκληρωμένο σύστημα που θα καλύπτει τις ανάγκες όλων των πολιτών, σε πανεθνικό επίπεδο. Σύστημα, σύνολο μονάδων και υπηρεσιών που θα έχουν λειτουργική σύνδεση μεταξύ τους και συνεργασία, με στόχο την προστασία της υγείας των πολιτών. Υγείας, ένα σύστημα που δεν θα εστιάζει μόνο στην αντιμετώπιση της αρρώστιας, αλλά και στην πρόληψη και στην προαγωγή της υγείας των πολιτών, με κορωνίδα την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Ο ίδιος, είχε πει: «Ναι, μπορούμε. Μπορεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας να ανταποκριθεί, αλλά με την προϋπόθεση ότι είναι πραγματικά εθνικό, ότι είναι σύστημα και ότι είναι υγείας». Το ΕΣΥ, από ένα άκρως λειτουργικό σύστημα δια χειρός Γεννηματά, κατάντησε ένα συνονθύλευμα ασυντόνιστων υπηρεσιών. Την ίδια στιγμή, σήμερα, «ασθενεί» από δεκάδες προβλήματα. Ο ΕΟΠΥΥ παρουσιάζει «μαύρη τρύπα» ύψους 1,8 δισ. ευρώ. Τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας λειτουργούν υπό συνθήκες «ασφυξίας», με «κουρεμένους» προϋπολογισμούς, αποδεκατισμένο προσωπικό – που δεν μπορεί να πάρει ούτε ρεπό- και σοβαρές ελλείψεις σε υλικά. Την τελευταία δεκαετία το προσωπικό στα δημόσια νοσοκομεία και στα Κέντρα Υγείας μειώθηκε κατά 17.000 άτομα, εξαιτίας των συνταξιοδοτήσεων και του «παγώματος» των προσλήψεων. Ναι, το ΕΣΥ βγαίνει στη σύνταξη: Το 70% των γιατρών που στηρίζει το σύστημα όλα αυτά τα χρόνια έχει «γεράσει» βιολογικά και επαγγελματικά και περιμένει την αναγκαστική συνταξιοδότησή του. Την ίδια ώρα, ο αριθμός των ασθενών έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ενώ σε ανοδική τροχιά είναι και ο αριθμός των ανασφάλιστων πολιτών. Οι περισσότερες κλινικές λειτουργούν με διευθυντές και ειδικευόμενους. Σε αυτά, ας προσθέσουμε την ανεξέλεγκτη διαρροή πόρων προς τον ιδιωτικό τομέα μέσω συμβάσεων και από την κοινωνική ασφάλιση, τη σκόπιμη υπερσυνταγογράφηση με ακριβά φάρμακα -«καλώς ήρθες, γενόσημο- την υπερτιμολόγηση των προμηθειών και την κατασπατάληση των υλικών που επιδείνωσαν την οικονομική κατάσταση των νοσοκομείων. Ποιος ξεχνά, επίσης, τα «φακελάκια», τα ράντζα σε διαδρόμους, τα ιατρικά λάθη που στοίχισαν ζωές, τον ανούσιο συνδικαλισμό ή ότι δεν υπάρχουν καύσιμα για να κινηθούν τα ασθενοφόρα; Υπό μια άλλη οπτική, όμως, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τις υπερπροσπάθειες του προσωπικού να παρέχουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας, χωρίς ούτε καν γάζες. Αν κάνετε μια επίσκεψη σε ημέρα γενικής εφημερίας, σε κάποιο δημόσιο νοσοκομείο, θα έρθετε πρόσωπο με πρόσωπο με την αυταπάρνηση πολλών εργαζομένων και την άοκνη προσπάθεια, υπό αντίξοες συνθήκες, να βοηθήσουν τους ασθενείς. Ο Γιώργος Γεννηματάς πέθανε στην Αθήνα -στις 25 Απριλίου 1994- και πολλά νοσηλευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα φέρουν το όνομά του. Ετσι, δεν πρόλαβε να δει ότι σήμερα ελάχιστα έχουν απομείνει ζωντανά από το όραμά του. Θεμελιώδη στοιχεία -που νομοθετήθηκαν εκείνον τον Δεκέμβριο του 1983- δεν εφαρμόζονται πλέον και το ΕΣΥ του νόμου 1397 είναι, πλέον, μακρινό, ανίατο όνειρο. Περαστικά μας…
https://www.protagon.gr/epikairotita/32-xronia-me-ethniko-systima-ygeias-44290000000 (https://www.protagon.gr/epikairotita/32-xronia-me-ethniko-systima-ygeias-44290000000)
-
Του Αλέξανδρου Γιατζίδη M.D.,
Ο Ελληνο-Ιταλικός πόλεμος (1940-1941)
Στον τομέα της Υγειονομικής Υπηρεσίας, εξαιτίας του αγώνα σε ιδιαίτερα ορεινό έδαφος, αρχικά παρουσιάστηκαν πολλές δυσχέρειες και προβλήματα. Από την Έκθεση του Διευθυντή της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου (ΤΣΗ), από τις 18 Δεκεμβρίου 1940 μέχρι τη διάλυσή του, διαβάζουμε:
«… Η φύσις του εδάφους και η τακτική του πολέμου ιδίως με τας αεροπορικός επιδρομάς, ως και αι εκτάσεις των τομέων εκάστης μεραρχίας εκώλυον την ταχείαν και έγκαιρον ιατρικήν περίθαλψιν των τραυματιών και ασθενών …».Στη συνέχεια όμως, για την εξυπηρέτηση των αναγκών του Στρατού ενισχύθηκαν τα στρατιωτικά νοσοκομεία, δημιουργήθηκαν νέα, αναπτύχθηκαν νοσηλευτικοί σχηματισμοί εκστρατείας, ορεινά χειρουργεία, μετακινήθηκαν ανεφοδιαστικά όργανα και συστάθηκαν ειδικά σώματα διακομιδής. Οι διακομιδές πραγματοποιούνταν κατ’ ανάγκη τη νύχτα για την αποφυγή των αεροπορικών επιδρομών, με αποτέλεσμα τις γνωστές δυσμενείς επιπτώσεις για τους διακομιζόμενους και το προσωπικό.
Τέλος, η υγειονομική υποστήριξη των μαχομένων υπήρξε αρκετά ικανοποιητική και με τη βοήθεια του Υπουργείου Εθνικής Πρόνοιας, την εθελοντική προσφορά υπηρεσιών των Αδελφών Νοσοκόμων, του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, διαφόρων οργανώσεων και συλλόγων και τέλος πολλών επώνυμων και ανώνυμων Ελληνίδων.
Ένα άλλο σοβαρότατο πρόβλημα που δημιουργήθηκε και στους δύο αντιμαχόμενους εξαιτίας του ορεινού εδάφους, του ύψους του χιονιού και του πολικού ψύχους που επικρατούσε, ήταν τα κρυοπαγήματα που τις περισσότερες φορές προκαλούσαν μεγαλύτερες απώλειες απ’ αυτές των σκληρών μαχών (25.000 Έλληνες – 22.000 Ιταλοί παγόπληκτοι). Στην Έκθεση της Διευθύνσεως Υγειονομικής Υπηρεσίας του Γενικού Στρατηγείου αναφέρεται συγκεκριμένα:
«… Καθ’ όλον το εξάμηνον διάστημα διεκομίσθησαν εβδομήντα πέντε χιλιάδες (75.000) σχεδόν τραυματίαι, παγόπληκτοι και ασθενείς ήτοι αναλυτικώς τριάκοντα χιλιάδες (30.000) περίπου τραυματιαι, είκοσι πέντε χιλιάδες (25.000) παγόπληκτοι και είκοσι χιλιάδες (20.000) ασθενείς… ».
Από ελληνικής πλευράς, παρά τον αρχικό αιφνιδιασμό, το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με επιτυχία με τη χρήση λιπαντικών ουσιών και ειδικών μάλλινων επιδέσμων και καλτσών, που κατά χιλιάδες οι Ελληνίδες κάθε ηλικίας έπλεκαν και έστελναν στο μέτωπο.
Την περίοδο 1940-41 η κάλυψη του Κεντρικού μετώπου από υγειονομικής πλευράς γινόταν κυρίως από τους υγειονομικούς σχηματισμούς που αναπτύχθηκαν στα χωριά Κοσίνα, Πακομίτι, Κούταλι και Λεσκοβίκι Πρεμετής. Στο χειρουργείο παρέμεναν οι ετοιμοθάνατοι, κατόπιν διαλογής. Οι Α΄ τραυματίες και ασθενείς διακομίζονταν αναλόγως του επείγοντος της θεραπείας στο χειρουργικό χειρουργείο του Β’ Σώματος Στρατού στο Λεσκοβίκι. Οι Β’ ανάγκης διακομίζονταν επίσης στο Λεσκοβίκι και οι Γ’ ανάγκης τραυματίες και ασθενείς στο Νοσηλευτικό κέντρο Ιωαννίνων.
Στις 22 Δεκεμβρίου 1940 στο χωριό Κοσίνα αναπτύχθηκαν το Β1 Πεδινό χειρουργείο, το Β1 Πεδινό νοσηλευτικό τμήμα της XV Μεραρχίας καθώς και το Σ7 Εφεδρο χειρουργικό συνεργείο, στα οποία διακομίζονταν από τους τραυματιοφορείς και τα κτήνη της (μεταγωγικά) οι απώλειες υγείας της, με καιρικές συνθήκες πολύ δυσμενείς και άθλιο οδικό δίκτυο.
Αυτός ο σχηματισμός ήταν ο μεγαλύτερος και ο πιο προωθημένος υγειονομικός σχηματισμός χειρουργικών επεμβάσεων Α’ ανάγκης τραυματιών και ο μεγαλύτερος σχηματισμός διαλογής και διακομιδής προς τους μετόπισθεν υγειονομικούς σχηματισμούς με τελικό προορισμό το νοσηλευτικό κέντρο Ιωαννίνων. Στο χειρουργείο παρέμεναν οι ετοιμοθάνατοι, κατόπιν διαλογής. Οι Α΄ τραυματίες και ασθενείς διακομίζονταν αναλόγως του επείγοντος της θεραπείας στο χειρουργικό χειρουργείο του Β’ Σώματος Στρατού στο Λεσκοβίκι. Οι Β’ ανάγκης διακομίζονταν επίσης στο Λεσκοβίκι και οι Γ’ ανάγκης τραυματίες και ασθενείς στο Νοσηλευτικό κέντρο Ιωαννίνων. Ολες οι μονάδες αντιμετώπισαν σοβαρές δυσκολίες στο ζήτημα της διακομιδής των απωλειών υγείας. Τα δρομολόγια γίνονταν από δύσβατα μέρη και πολλές φορές αποκλείονταν από τα χιόνια.
Άλλος παράγοντας που επέδρασε δυσμενώς στο δύσκολο έργο των διακομιδών ήταν η ιταλική αεροπορία.
Στις 31 Δεκεμβρίου 1940 βομβάρδισε και πυροβόλησε το χωριό Κοσίνα, όπου ήταν ανεπτυγμένοι οι υγειονομικοί σχηματισμοί των I και XV Μεραρχιών.
Το Ελληνικό Ναυτικό το 1940
Κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το Εκπαιδευτικό του Πολεμικού Ναυτικού «Άρης» χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο. Το πλοίο αυτό ναυπηγήθηκε στη Γαλλία το 1926 –27 και ήταν εκτοπίσματος 2.380 τόνων. Διέθετε 110 κλίνες και 3 δωμάτια για τη νοσηλεία Αξιωματικών. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τη νοσηλεία ασθενών των Πολεμικών Πλοίων αλλά και για διακομιδές ασθενών και τραυματιών του Στρατού Ξηράς. Για το λόγο αυτό πραγματοποίησε δύο πλόες από το Μεσολόγγι και διακόμισε περί τους 500 ασθενείς και τραυματίες.
Ένα άλλο Πλωτό Νοσοκομείο, με σημαντική προσφορά, ήταν και το «Αττική», χωρητικότητας 2.561 τόνων και δυνάμεως 362 κλινών. Ωστόσο, η προσφορά αυτή σταμάτησε βίαια, όταν στις 11.25 την νύκτα της 11ηςΑπριλίου 1941 κατευθυνόμενο προς τη Σύρο (με σκοπό να αποβιβάσει το Προσωπικό του εκκενωθέντος Νοσοκομείου Δράμας), πλέοντας κατάφωτο και φέρον τα διεθνή χαρακτηριστικά των Π/Ν στο στενό του Καφηρέα, δέχθηκε επίθεση από γερμανικό βομβαρδιστικό αεροπλάνο. Το αποτέλεσμα ήταν να βυθισθεί και τα θύματα να ανέλθουν σε 27. Αριθμός ναυαγών, χρησιμοποιώντας τις σωστικές λέμβους, αποβιβάσθηκαν σε ακτή της Εύβοιας, ενώ άλλος αριθμός ναυαγών περισυλλέχθηκε, το άλλο πρωί, από το Αντιτορπιλλικό Κουντουριώτης. Διευθυντής του Π/Ν «Αττική» ήταν ο Υποπλοίαρχος Ιατρός Θ. Θωμόπουλος.
Την ίδια τύχη είχε και ένα άλλο Πλωτό Νοσοκομείο, το επίτακτο επιβατηγό «Πολικός», το οποίο είχε χωρητικότητα 870 τόνους και διέθετε 200 κλίνες. Στις 23 Απριλίου του 1941, στο λιμένα της Κορίνθου, δέχθηκε επίθεση από σμήνος γερμανικών αεροπλάνων, χωρίς όμως να βυθισθεί. Κάτι όμως που δεν απέφυγε δύο μέρες αργότερα, στο λιμάνι του Πόρου, όταν εκ νέου βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα και βυθίστηκε.
Αναφέρεται επίσης και το επίτακτο επιβατηγό «Έσπερος», το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο και βυθίστηκε στις 21 Απριλίου 1941 έξω από το Μεσολόγγι. Επίσης και το επίτακτο επιβατηγό «Ελληνίς» χωρητικότητας 876 τόνων που χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο 263 κλινών. Ομοίως και αυτό δέχθηκε αεροπορική επίθεση και βυθίστηκε στις 21 Απριλίου πλησίον της Πάτρας. Αναφέρεται ότι ήταν πλήρες τραυματιών πριν βυθισθεί, αλλά χάρη σε υπεράνθρωπες προσπάθειες, κατόρθωσε να προσαράξει και να αποβιβάσει όλους σχεδόν τους διακομισθέντες τραυματίες, ώστε τελικά οι απώλειες να είναι σχετικά ελάχιστες. Την ίδια επίσης ημέρα, εβλήθη από γερμανικά αεροπλάνα και το Π/Ν «Σωκράτης», το οποίο ευρισκόταν αγκυροβολημένο στον όρμο των Αντικυθήρων, και ήταν κι αυτό ένα επίτακτο επιβατηγό πλοίο, που διέθετε 190 κλίνες.
Τέλος, εκτός από τα ανωτέρω, κατά την περίοδο 1940 – 41 ως Πλωτά Νοσοκομεία αναφέρεται, για ιστορικούς λόγους, ότι χρησιμοποιήθηκαν και τα επίτακτα επιβατηγά πλοία «Άνδρος», «Αρντένα», «Αλμπέρτα», «Πύλαρος», «Τήνος», και «Μοσχάνθη». Συνολικά, η μεταφορική ικανότητα όλων αυτών έφθανε τους 2.220 τραυματίες και ασθενείς, διακομιζομένους σε κλίνες και καθήμενους.
Ο Ερυθρός Σταυρός και οι Νοσηλεύτριες Ερυθροσταυρίτισσες το 1940
Το 1935 ιδρύθηκε το πρώτο Κέντρο Υγείας στην Αθήνα, στην περιοχή Αμπελοκήπων. Πρώτη Διευθύνουσα του Κέντρου τοποθετήθηκε η Ευριδίκη Αποστολάκη, που εκπαιδεύτηκε σαν Επισκέπτρια Αδελφή Υγιεινής στο Παρίσι. Το 1938 ιδρύθηκε στην Υγειονομική Σxολή Αθηνών στους Αμπελοκήπους, η Σxολή Επισκεπτριών Αδελφών και Νοσοκόμων, με πρώτη διευθύνουσα την Ελένη Βασιλοπούλου, την οποία στη συνέχεια διαδέχτηκε η Ευριδίκη Αποστολάκη. Στον πόλεμο του 1940 οι Αδελφές εργάστηκαν υποδειγματικά κάτω από δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες.
Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός παρέχει νοσηλευτική φροντίδα, στελεχώνει νοσοκομειακές μονάδες και σταθμούς πρώτων βοηθειών για την περίθαλψη των τραυματιών, διοργανώνει συσσίτια και διανέμει κουβέρτες και είδη ρουχισμού. Σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, υποκαθιστά, στην ουσία, το κράτος προσφέροντας υπηρεσίες πρόνοιας και διαθέτοντας τις υποδομές του για τη στήριξη του ελληνικού λαού μέσα στις κακουχίες του πολέμου και της επώδυνης Κατοχής.
Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός όπως ήταν φυσικό και όπως προβλέπεται από τις Συμβάσεις της Γενεύης ήρθε συμπαραστάτης και βοηθός στην Υγειονομική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατεύματος. ΄Έθεσε στη διάθεση του μαχόμενου Στρατού, χειρουργεία εκστρατείας, ένα νοσοκομείο διακομιδής, το Νοσοκομείο του στην Αθήνα και το τμήμα του στη Θεσσαλονίκη.
Έγινε ο διαμεσολαβητής της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό προς τον άμαχο πληθυσμό. Συγκρότησε το Σώμα Αδελφών Νοσηλευτικής που πρόσφερε πολύ μεγάλη συνδρομή στη λειτουργία των Νοσηλευτικών Σχηματισμών. Συνολικά διατέθηκαν περίπου 2800 Εθελόντριες Αδελφές και Νοσηλευτικά Στελέχη. Οι υπηρεσίες τους ήταν πολυτιμότατες στη ζώνη των πρόσω όπου οι τραυματίες, οι ασθενείς και οι κρυοπαγημένοι μαχητές έβρισκαν τη θερμή μητρική στοργή και περίθαλψη.
Κυρίες και δεσποινίδες προερχόμενες από το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και αρκετές με πολλές ανέσεις και οικονομική ανεξαρτησία εγκατέλειψαν την άνετη ζωή, παρακολούθησαν ένα ταχύρυθμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και προσέτρεξαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για να απαλύνουν τον πόνο των ηρωικών μαχητών. Ο μικρός αυτός στρατός συναγωνιζόμενος σε ενθουσιασμό, επιμέλεια και εργατικότητα τις μόνιμες Αδελφές του Στρατού νοσήλευσε 55.000 τραυματίες και ασθενείς στρατιώτες κατά τη διάρκεια του πολέμου σε 58 Στρατιωτικά Νοσοκομεία, σε πολυάριθμους Υγειονομικούς Σταθμούς, σε Ορεινά Χειρουργεία του Μετώπου, σε Νοσοκομεία Εκστρατείας, σε Νοσοκομεία Διακομιδής, σε Υγειονομικούς Σιδηροδρομικούς Συρμούς, σε 4 πλωτά Νοσοκομεία, σε Κέντρα Διαλογής, σε Σταθμούς Πρώτων Βοηθειών και Παθητικής Αεράμυνας. Αλλά και στη ζώνη των μετόπισθεν η παρουσία των Εθελοντριών ήταν ουσιαστική σε όλους τους Υγειονομικούς Σχηματισμούς του Στρατού, όπως οι Γωνιές του Τραυματία, το Δέμα του Στρατιώτη, το Γραφείο Αιχμαλώτου και το τμήμα Ψυχαγωγίας του Στρατιώτη.
Την τεράστια ευθύνη της προετοιμασίας του σχεδίου επιστράτευσης των Εθελοντριών και της εφαρμογής του είχαν τα Νοσηλευτικά Στελέχη με κορυφαία την Αθηνά Μεσολωρά. Αν η εργασία του Νοσηλευτικού Προσωπικού είναι τόσο δύσκολη και τόσο απαιτητική σε δυνάμεις, χρόνο και μέσα στους ήσυχους καιρούς ο καθένας μπορεί να φανταστεί τι ηρωισμός χρειάζεται να καλυφθούν οι νοσηλευτικές ανάγκες πολιτών και στρατεύματος σε περιόδους πολέμου κάτω από την απειλή των βομβαρδισμών σε χώρους ακατάλληλους για νοσηλεία ασθενών και τραυματιών και με ελάχιστα μέσα.
Παντού όπου εργάστηκαν οι Αδελφές του Ερυθρού Σταυρού πρόσφεραν με αυταπάρνηση ανεκτίμητες υπηρεσίες, ξαγρύπνησαν, ταλαιπωρήθηκαν, αποκλείσθηκαν από τα χιόνια, δέχθηκαν εχθρικές αεροπορικές επιθέσεις, αιχμαλωτίστηκαν και κάποιες από αυτές έδωσαν και τη ζωή τους. Οι γενναίες αυτές Ελληνίδες Ερυθροσταυρίτισσες αντιμετώπισαν άξια τις οξυμένες νοσηλευτικές ανάγκες πρόσφεραν κουβέρτες για ζεστασιά, σκηνές για στέγαση, τρόφιμα στους πεινασμένους, εμβολιασμοί για πρόληψη, φάρμακα για τους αρρώστους, έδεσαν τραύματα και φρόντιζαν τα κρυοπαγημένα πόδια των ηρώων στρατιωτών.
ΠΗΓΕΣ:
1. ΓΕΣ Η υγειονομική υπηρεσία του Στρατού κατά τον πόλεμο 1940-41
2.Κ. Χατζής, «Στοιχεία από τη δράση της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Π.Ν. κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», Ιατρική Επιθεώρηση Ενόπλων Δυνάμεων, τ.22, 1988, σ. 65 – 93.
3. Της Πόπης Κεσίδου, εθελόντριας του παραρτήματος Λάρισας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού
https://nucleus.gr/%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82/7039/?fbclid=IwAR3Y_4feqfKOpbRNrL4VUYTrh1MLhTsoji2IYyvayc-VYfp_SNa6eoYhITo (https://nucleus.gr/%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82/7039/?fbclid=IwAR3Y_4feqfKOpbRNrL4VUYTrh1MLhTsoji2IYyvayc-VYfp_SNa6eoYhITo)
-
Ο Ε.Σ ήταν ανεπαρκέστατα προετοιμασμένος για το ψύχος και μαντέψτε, ΤΟ ΙΔΙΟ συμβαίνει και σήμερα, τα ατομικά υλικά του Έλληνα στρατιώτη είναι ΑΝΕΠΑΡΚΗ, φτηνά υλικά και ακατάλληλα.
Το ημιάρβυλο που είχαμε εμείς στο Ναυτικό τραγικό, ανεπαρκής πρόσφυση στο κατάστρωμα των πλοίων, ενώ ήταν και βαρύ. Ήθελα να αγοράσω νέα άρβυλα απο υλικό Gore Tex όπως τα στελέχη και μου έλεγαν ότι αυτό δεν... προβλέπεται για τους στρατεύσιμους !
Ακόμα και σήμερα κράνη κατσαρόλες, χωρίς να προσφέρουν επαρκή αντιβαλλιστική προστασία, δεν υπάρχουν σε επαρκείς αριθμούς αλεξίσφαιρα γιλέκα κτλ.
Επαναλαμβάνω, εν έτει 2018 ο Έλληνας στρατιώτης δεν έχει σωστά υλικά, μετά από τόσα δις ευρώ που έχουν δοθεί σε εξοπλισμούς και με το ανθρώπινο δυναμικό πολύτιμο. Τουλάχιστον ας επιτρέπουν στους στρατεύσιμους να προμηθεύονται υλικά του εμπορίου.
Για υλικά περίδεσης να μιλήσουμε ; :-\
-
Ο Αβραάμ Τζακόμπι γεννήθηκε στο χωριό Χαρτούμ κοντά στο Μίντεν της Βεστφαλίας στην Πρωσία στις 6 Μάη 1830 από μια απλή οικογένεια περιορισμένων οικονομικών. Ήταν ένα φιλάσθενο παιδί που πιθανόν υπέφερε από υποσιτισμό και ραχιτισμό. Πατέρας του ήταν ο Eleasar Jacobi που είχε σαν ασχολία το εμπόριο βοοειδών και μητέρα του ήταν η Julie(Abel) Jacobi που εργαζόταν σαν υπάλληλος σε κατάστημα. Η οικογένειά του – όπως και πολλές άλλες εβραϊκές οικογένειες τής τότε γερμανικής κοινωνίας- είχαν αφομοιωθεί πλήρως και είχαν έναν εντελώς κοσμικό τρόπο ζωής.
Είχε ειπωθεί στους γονείς του, να μην χαλάσουν χρήματα για την εκπαίδευσή τού Εϊμπράχαμ, γιατί δεν επρόκειτο να ζήσει πολύ. Η μητέρα του όμως επέμεινε να λάβει την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση. Τον καιρό της αποφοίτησης τού Τζακόμπι το πολιτικό κλίμα ήταν πολύ βαρύ. Βρισκόμαστε στην μεγάλη γερμανική επανάσταση του 1848. Λογοκρισία, διχόνοια μέσα στην κοινωνία, στενή παρακολούθηση των αντιφρονούντων. Οι συλλήψεις είχαν γίνει καθημερινή συνήθεια. Ο Τζακόμπι ανήκε σε μια ομάδα που ακολουθούσε ευλαβικά τον Rudolf Virchow.
Ο Φίρχωφ ο περίφημος κυτταρολόγος, έλεγε ότι η Ιατρική είναι μια κοινωνική επιστήμη και η Πολιτική δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ιατρική σε μεγαλύτερη κλίμακα. Οι γιατροί υποστήριζε ότι είναι οι φυσικοί πληρεξούσιοι των φτωχών! Οι γιατροί οδηγούν τις κοινωνικές αλλαγές.
Το μότο του ήταν: Medical practice – social reform.
Ο Φίρχωφ μίλαγε εκείνη την εποχή για το δικαίωμα κάθε πολίτη για υγιή ύπαρξη και γοήτευε το ιατρικό και όχι μόνον ακροατήριό του.
Ο μεγάλος κυτταρολόγος πίστευε ότι τα κύτταρα είναι ισότιμα εξαρτήματα σε ένα ελεύθερο σώμα, όπως ισότιμοι πρέπει να είναι οι άνθρωποι σε ένα δημοκρατικό κράτος. Η απουσία Δημοκρατίας και οι φτωχές συνθήκες ζωής έλεγε ότι δημιουργούν άρρωστους πληθυσμούς. Καταλαβαίνει ο καθένας πόσο σοβαρός ήταν ο σπόρος του Φίρχωφ στο πνευματικό χωράφι του Τζακόμπι.
Το 1851 πήρε το MD από το πανεπιστήμιο της Βόννης. Φτάνοντας στο Βερολίνο συνελήφθη με την κατηγορία της προδοσίας και με άλλους 11 συντρόφους του, δικάστηκε στην περίφημη δίκη της Κολωνίας. Μετά από δύο χρόνια φυλακής απέδρασε και διέφυγε στην Αγγλία.
Στην Αγγλία φιλοξενήθηκε στο Λονδίνο από τον Καρλ Μάρξ για μια εβδομάδα όπου η έρευνα αγοράς δεν απέδωσε, οπότε και έφυγε για το Μάντσεστερ τόπο διαμονής του Ένγκελς. Εκεί έφτασε με το τραίνο στις 4 τα ξημερώματα, γεγονός που θεώρησε ο Ένγκελς μεγάλη απρέπεια , αποδίδοντας του μάλιστα βαρύτατους χαρακτηρισμούς στον στενό περίγυρό του και δεν τον βοήθησε καθόλου οπότε και αναγκάστηκε να φύγει για τις Η.Π.Α. με την προτροπή του καρδιακού φίλου του Carl Schurz, μια φιλία που κράτησε ολόκληρη τη ζωή τους.
Το 1871 συναντήθηκαν ο 41χρονος Αβραάμ και η 39χρονη γιατρίνα Μαίρη Πούτναμ (Mary Putnam). Ανέπτυξαν μια ασυνήθιστη ερωτοτροπία στα πλαίσια της ιατρικής συνεργασίας τους. Όταν δεν βρίσκονταν, τότε αλληλογραφούσαν καθημερινά στα γερμανικά.
Το 1873 ενώθηκαν με πολιτικό γάμο στο Δημαρχείο της Νέας Υόρκης. Τον μήνα του μέλιτος τον πέρασαν στην λίμνη Τζώρτζ (George) .Η λίμνη αυτή που θεωρείται η βασίλισσα των αμερικάνικων λιμνών, βρίσκεται βορειοανατολικά της Πολιτείας της Νέας Υόρκης σε έναν οδικό άξονα που ξεκινάει από την πόλη της Νέας Υόρκης και φτάνει στο Μόντρεαλ.
Στις πρώτες μέρες της κοινής ζωής τους, ασχολήθηκαν με την διατροφική αξία του μητρικού θηλασμού και την υγιεινή του βρέφους.
Ο γάμος τους στην ουσία ήταν μια ιδεολογική και πολιτική ένωση δύο ανθρώπων που είχαν την αντίληψη ότι η ιατρική έχει την δύναμη να προάγει και να δημιουργεί μεγαλύτερη κοινωνική ισότητα.
Η μεγάλη θητεία του Τζακόμπι στο πανεπιστήμιο Κολούμπια από το 1870 μέχρι το 1902, είναι η πλέον παραγωγική περίοδός του.
Γίνεται ο υπέρμαχος του βρασίματος του γάλατος. Η φράση « Boil the milk until it bubbles » δηλαδή ‘’βράσε το γάλα μέχρι να φουσκώσει’’ αποτέλεσε την προμετωπίδα της εκστρατείας του. Επί των ημερών και μετά από επίμονες και επίπονες προσπάθειες ιδρύθηκαν ξεχωριστά παιδιατρικά τμήματα στα μεγάλα νοσοκομεία της εποχής.
Το 1912 σε ηλικία 82 χρόνων εξελέγη πρόεδρος της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρίας.
Στο μέρος που πέρασε το γαμήλιο ταξίδι του- το Lake George- πέρασε 50 καλοκαίρια σε ένα αγροτόσπιτο που είχε φτιάξει. Αυτό κάηκε το καλοκαίρι του 1918 και ο ίδιος κινδύνεψε να καεί όντας μέσα και κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για να σωθεί. Η ιστορία αυτή του στοίχισε ψυχολογικά πολύ. Πέθανε το επόμενο καλοκαίρι, στις 10 Ιουλίου 1919.
Βιβλιογραφία: - Mary Putnam Jacobi and the politics of medicine in nineteenth century America Carla Bittel - Abraham Jacobi MD father of American Pediatrics and Advocate for Children’s Health B.Lee Ligon Borden PhD
Γρηγόρης Μαρκέτος
Παιδίατρος Διευθυντής ΕΣΥ
Πάτρα
Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΑΥΓΗ στις 27 Οκτώβρη 2018
https://laiki-patrwn.blogspot.com/2018/10/blog-post_28.html?spref=fb&fbclid=IwAR3Si8epvvrw7bHRMz4ASeGnTBFyvbb1DX98arhC6mS-kfg0KdGdgnsACVU (https://laiki-patrwn.blogspot.com/2018/10/blog-post_28.html?spref=fb&fbclid=IwAR3Si8epvvrw7bHRMz4ASeGnTBFyvbb1DX98arhC6mS-kfg0KdGdgnsACVU)
-
09 September 2015
https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/birthsdeathsandmarriages/lifeexpectancies/articles/howhaslifeexpectancychangedovertime/2015-09-09 (https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/birthsdeathsandmarriages/lifeexpectancies/articles/howhaslifeexpectancychangedovertime/2015-09-09)
-
Το άρθρο αυτό το ανέβασα πιο πολύ γιατί έχει ενδιαφέροντα references.
November 03, 2018
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(18)32429-2/fulltext?dgcid=raven_jbs_etoc_email&fbclid=IwAR2d5ErCgDdptJg3E_9neXk0XPR7WsKODJxHVugzLJe2c1-qQKkFfJSYR_4 (https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(18)32429-2/fulltext?dgcid=raven_jbs_etoc_email&fbclid=IwAR2d5ErCgDdptJg3E_9neXk0XPR7WsKODJxHVugzLJe2c1-qQKkFfJSYR_4)
-
16-11-2018
https://www.protagon.gr/themata/o-giatros-tou-polytexneiou-44341727658 (https://www.protagon.gr/themata/o-giatros-tou-polytexneiou-44341727658)
-
18/12/2018
http://glykouli.gr/15548/25-endiaferonta-stoixeia-gia-to-diaviti-i-istoria-tis-nosou-apo-to-1500p-x-mexri-shmera/?fbclid=IwAR0Bh3W5FrFZysGThX4xlgm9j_vLCdAo7IGGgNJN7QOEFn63BHYzJOCrjSw (http://glykouli.gr/15548/25-endiaferonta-stoixeia-gia-to-diaviti-i-istoria-tis-nosou-apo-to-1500p-x-mexri-shmera/?fbclid=IwAR0Bh3W5FrFZysGThX4xlgm9j_vLCdAo7IGGgNJN7QOEFn63BHYzJOCrjSw)
-
18/12/2018
https://www.iatronet.gr/eidiseis-nea/perithalpsi-asfalisi/news/48655/ennea-istorika-nosokomeia-tis-attikis.html (https://www.iatronet.gr/eidiseis-nea/perithalpsi-asfalisi/news/48655/ennea-istorika-nosokomeia-tis-attikis.html)
-
Την παρακάτω ανάρτηση την πήρα από τον τοίχο του Παιδίατρου Antonios Darzentas στο facebook, στις 06/01/2019.
(Η μαμά μου το έλεγε «Βηχολέξ», μόνο που αντί για Ουίσκι έβαζε κονιάκ "Μεταξά". Το μίγμα αυτό το ζέσταινε και πιστέψτε με, έκανε δουλειά. Ή μήπως ήταν η μητρική στοργή που έκανε την περισσότερη δουλειά ; )
Εδώ βλέπετε την αυθεντικη συνταγή Αμερικανού παιδιάτρου το 1962 για τον βήχα η οποία περιλαμβάνει.
1 κουταλιά του τσαγιού Ουίσκι
1 κουταλιά χυμό λεμονιού
1 κουταλιά μέλι
Δοσολογία 1 κουταλιά την ώρα.
Προφανώς μετά από δύο τρεις δόσεις το παιδί είχε γίνει ντιρλα.
Ωραίες εποχές ρε φίλε. Δεν φτιάχνουν τα φάρμακα πια έτσι.
(https://scontent-sof1-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/49836898_2070291599936585_5012630531293052928_n.jpg?_nc_cat=101&_nc_ht=scontent-sof1-1.xx&oh=1ed12f4cf17a0f9dcd8eff0f9fad6e85&oe=5CD02432)
-
http://lykourinos-kavala.blogspot.com/2017/01/1924.html?fbclid=IwAR2OmcYb_0SY0hX3HISEv3J4yF73O102TweqzaPbM2K0UtYcG18FOaCM8KM (http://lykourinos-kavala.blogspot.com/2017/01/1924.html?fbclid=IwAR2OmcYb_0SY0hX3HISEv3J4yF73O102TweqzaPbM2K0UtYcG18FOaCM8KM)
-
Δημοσίευμα στην εφημερίδα «η Αιτωλοακαρνανία»
Τεύχος 1 | Ιούνιος 2018
Ιωάννης Λυκούδης: Ο Μεσολογγίτης ιατρός που θεράπευσε το έλκος και που έχασε το Νόμπελ.
O πρώτος ιατρός στην ιστορία που απέδειξε ότι το έλκος στομάχου δεν είναι ασθένεια, η ανακάλυψη του αντιμικροβιακού σκευάσματος, αλλά και η πίκρα από το χαμένο νόμπελ.
Από την ιστορική πόλη του Μεσολογγίου, ανάμεσα στους φτωχούς αλλά υπερήφανους για την ιστορία τους συμπολίτες του, ξεκίνησε τον μύθο του ο Ιωάννης Λυκούδης, ο πρώτος ιατρός στην ιστορία που απέδειξε ότι το έλκος στομάχου, που ταλαιπωρεί τους ανθρώπους από την εποχή του Ιπποκράτη, δεν είναι ασθένεια (όπως επικρατούσε μέχρι εκείνη την εποχή), αλλά σύμπτωμα που προκαλείται από μικρόβιο.
Ο Μεσολογγίτης γιατρός γεννήθηκε το 1910 στο Μεσολόγγι, καταγόμενος από πολύτεκνη αγροτική οικογένεια. Από την ηλικία των τεσσάρων ετών έμεινε ορφανός και αναγκάστηκε από πολύ μικρός να εργαστεί σε τσαγκαράδικο και καπνοκοπτήριο, παράλληλα με το σχολείο, όπου μελετώντας τα βράδια με λάμπα πετρελαίου διακρίνεται για την ευφυΐα και τις επιδόσεις του και όντας άριστος μαθητής, εισήχθη στη Στρατιωτική Ιατρική Σχολή από όπου αποφοίτησε το 1934.
Ως στρατιωτικός ιατρός υπηρέτησε σε διάφορα μέρη μέχρι που ασθένησε από φυματίωση, αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του υπιάτρου και επέστρεψε στη γενέτειρά του όπου άρχισε να ασκεί την ιατρική.
Ακόμη και σήμερα, στο Μεσολόγγι τον θυμούνται ως ο γιατρός των φτωχών, τους οποίους θεράπευε χωρίς αμοιβή, ενώ κατά τη διάρκεια του B’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η ελονοσία ήταν η μάστιγα του Μεσολογγίου, εκείνος παρασκεύασε μια ενδομυϊκή μορφή κινίνης και έσωσε αρκετό κόσμο από το θάνατο.
Από την άλλη και οι συμπατριώτες του τον τίμησαν, εκλέγοντάς τον δυο φορές στην θέση του δημάρχου της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου, από το 1952 έως το 1959. Μάλιστα, εκείνος τον μισθό του διέθετε σε τοπικό φαρμακείο για να δίνει φάρμακα στους απόρους!
Το ιστορικό της ανακάλυψης
Από το 1875 γίνονταν προσπάθειες να αποκαλυφθεί η αιτιολογία του πεπτικού έλκους. Παρ’ όλα αυτά, η μεγάλη ανακάλυψη θα έρθει από τον Μεσολογγίτη ιατρό, Ιωάννη Λυκούδη, αρκετά χρόνια αργότερα…
Στις αρχές του ‘50 ο Λυκούδης διέγνωσε ότι πάσχει ο ίδιος από έλκος δωδεκαδακτύλου, από το οποίο ταλαιπωρήθηκε πολύ τα επόμενα χρόνια με επεισόδια έντονου πόνου, αλλά και γαστρορραγίες.
Το 1958, πάσχοντας από γαστρεντερίτιδα, χορήγησε στον εαυτό του αντιβιοτικά σκευάσματα και με μεγάλη του έκπληξη διαπίστωσε ότι όχι μόνον θεραπεύτηκε από την γαστρεντερίτιδα, αλλά υποχώρησαν επίσης εντυπωσιακά τα συμπτώματα του έλκους και αραίωσαν οι κρίσεις επανεμφάνισης των συμπτωμάτων.
Τότε για πρώτη φορά άρχισε να σκέφτεται την πιθανότητα το έλκος να οφείλεται σε κάποιο μικρόβιο και ότι, συνεπώς, η χορήγηση της κατάλληλης αγωγής με αντιβιοτικά θα απάλλασσε οριστικά τους ασθενείς από τα βασανιστικά ενοχλήματα και τις επικίνδυνες επιπλοκές του έλκους.
Άρχισε πλέον συστηματικά να χορηγεί στους ασθενείς που έπασχαν από έλκος ένα συνδυασμό αντιβιοτικών σκευασμάτων και πολύ γρήγορα διαπίστωσε το βάσιμο της παρατήρησής του, όταν εκατοντάδες ασθενείς τόσο από την πόλη του Μεσολογγίου όσο και από τις γύρω περιοχές παρουσίασαν πολύ σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων τους.
Το εντυπωσιακό είναι ότι χορηγούσε όχι ένα αντιβιοτικό σκεύασμα, αλλά συνδυασμό διαφορετικών σκευασμάτων, όπως ακριβώς γίνεται και σήμερα με την χορήγηση συνδυασμού δυο τουλάχιστον αντιβιοτικών για την εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού.
Το σκεύασμα αυτό μάλιστα το παρασκεύαζε μόνος του από την ανάμειξη τεσσάρων διαφορετικών αντιβιοτικών ευρέως διαδεδομένων εκείνη την εποχή και το ονόμασε Elgaco από τις λέξεις έλκος, γαστρίτις και κολίτις.
Το χαμένο νόμπελ
Οι προσπάθειές του για την έγκριση του φαρμάκου από το 1960 ήταν άκαρπες. Παρ’ όλα αυτά έφτασε να παρασκευάζει και να χορηγεί καθημερινά 100- 150 και σύμφωνα με το αρχείο του, που διαφυλάσσει μέχρι σήμερα ο υιός του επίσης ιατρός Νίκος Λυκούδης, περιλαμβάνονται 50.000 ασθενείς που έλαβαν το «μαγικό» σκεύασμα!
Αφού έλαβε απορριπτικές απαντήσεις από όλες τις φαρμακευτικές εταιρείες της εποχής, το 1968 έφτασε να καταδικαστεί από το Πειθαρχικό Συµβούλιο του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών διότι: «Κατασκεύαζε και διένειµε µη εγκεκριµένα φάρµακα… Χρησιµοποιούσε τη µέθοδό του για προσέλκυση ασθενών και την πώληση του φαρµάκου του».
Δεν έφτανε όμως μόνον η απαξίωση και η απόρριψη, αλλά ο ιατρός Ιωάννης Λυκούδης, χαρακτηριζόμενος ως τσαρλατάνος και κομπογιαννίτης, αντιμετώπισε τόσο ποινικές διώξεις όσο και την υποχρέωση καταβολής προστίμου 4.000 δραχμών από τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών, με την αιτιολογία ότι η παρασκευή και διακίνηση φαρμακευτικών σκευασμάτων από ιατρούς είναι παράνομη. Μόλις το 2005 ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνῶν προχώρησε στην ακύρωση του προστίμου και την ανάκληση της ποινής.
Μόλις τέσσερα χρόνια μετά το θάνατο του Ελληνα επιστήμονα, το 1994, οι Αυστραλοί ερευνητές John Robin Warren και Barry Marshall, βασιζόμενοι και στις διαπιστώσεις τους Λυκούδη, κατάφεραν να απομονώσουν στο εργαστήριο το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori), αποδεικνύοντας ότι το πεπτικό έλκος, που προσβάλει τους ανθρώπους για πάνω από 11.000 έτη (η πρώτες περιγραφές υπάρχουν στον Ιπποκράτης και τον Αβικέννα!) οφείλεται πράγματι σε μικρόβιο. Για την ανακάλυψή τους αυτοί οι 2 ερευνητές τιμήθηκαν το 2005 με το Nobel Ιατρικής.
Το 1999 δημοσιεύτηκε σε περίοπτη θέση στο The Lancet, στο Department of History μια συνοπτική αλλά περιεκτική περιγραφή της προσφοράς του με τίτλο: «John Lycoudis: an unappreciated discoverer of the cause and treatment of peptic ulcer disease», γραμμένο από τους Φερέτη, Ρήγα και Παπαβασιλείου. Μετά την απονομή του βραβείου Nobel 2005 στους B. Marshall and R. Warren ο Λυκούδης έγινε ευρύτερα γνωστός.
Ο Ιωάννης Λυκούδης πέθανε στο Μεσολόγγι το 1980, πικραμένος για την αντιμετώπιση που είχε από την Πολιτεία και τους συναδέλφους του, αλλά σίγουρος πως αργά η γρήγορα θα αποδειχθεί ότι είχε δίκιο. Είναι χαρακτηριστικό της πίστης του αυτής ότι λίγο πριν πεθάνει, απευθυνόμενος στους δικούς του ανθρώπους, είπε «Να μου το φέρετε στον τάφο μου, όταν ανακαλυφθεί ότι είχα δίκιο».
https://iaitoloakarnania.gr/2018/09/ioannis-lykoydis-o-mesologitis-iatros-poy-therapeyse-to-elkos-kai-poy-echase-to-nompel/?fbclid=IwAR3Fl97H8TWLS2iCxiNU3zozSTrcrdjcTVgCGpSB_6XKMd_D0vScb0t8k0A (https://iaitoloakarnania.gr/2018/09/ioannis-lykoydis-o-mesologitis-iatros-poy-therapeyse-to-elkos-kai-poy-echase-to-nompel/?fbclid=IwAR3Fl97H8TWLS2iCxiNU3zozSTrcrdjcTVgCGpSB_6XKMd_D0vScb0t8k0A)
-
Από ανάρτηση συναδέλφου στο facebook στις 18/03/2019:
Στην 1η εικόνα: Έργο τέχνης του Charles Bell, του 1808, που δείχνει άτυχο στρατιώτη να πεθαίνει από Τέτανο.
Στη 2η εικόνα: Έργο ανθρώπινης "ευφυίας" του 2019, που δείχνει ανεμβολίαστο ασθενή να υποφέρει από Τέτανο!
(https://scontent.fskg3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/54353453_2260470150642767_1695188987179696128_n.jpg?_nc_cat=107&_nc_ht=scontent.fskg3-1.fna&oh=ed9633a675c6bfdf2aab435162862f3b&oe=5D4E6843)
-
The Butchering Art: Joseph Lister's Quest to Transform the Grisly World of Victorian Medicine.
https://www.amazon.com/Butchering-Art-Transform-Victorian-Medicine/dp/0374117292 (https://www.amazon.com/Butchering-Art-Transform-Victorian-Medicine/dp/0374117292)
-
Αντιγράφω από τον τοίχο, στο facebook, συναδέλφου από την Κρήτη ο οποίος εργάζεται, εν έτει 2019, στο Βενιζέλειο:
Ενα φιλμ ντοκουμεντο απο το 1961, για το Βενιζελειο, το οποιο τοτε λειτουργουσε σαν "νοσοκομειο φυματιωντων".
Μετα 7 χρονια λειτουργησε σαν γενικο νοσοκομειο με 200 κρεβατια.
Σημερα διαθετει περιπου 460.
-
https://www.ethnos.gr/ellada/61101_alexandros-o-tragikos-toy-thanatos-apo-dagkoma-mias-maimoys?fbclid=IwAR0h3eaHuSYAWL2c5apcoB23v0ulWj-TlwLRifG2H3YLzjaKQ_VpXNZBC3M (https://www.ethnos.gr/ellada/61101_alexandros-o-tragikos-toy-thanatos-apo-dagkoma-mias-maimoys?fbclid=IwAR0h3eaHuSYAWL2c5apcoB23v0ulWj-TlwLRifG2H3YLzjaKQ_VpXNZBC3M)
-
Άρθρο στα Σουηδικά. Η τεχνική της κολονοσκόπησης και της πολυποδεκτομής γιορτάζουν το 2019 τα 50 χρόνια τους:
04 December 2019. Läkartidningen.
http://www.lakartidningen.se/Aktuellt/Kultur/Kultur/2019/12/50-ar-med-koloskopi-och-polypektomi/ (http://www.lakartidningen.se/Aktuellt/Kultur/Kultur/2019/12/50-ar-med-koloskopi-och-polypektomi/)
-
Αντιγράφω από τον τοίχο φίλης Ιατρού στο facebook:
[ Η ΒΡΕΦΟΔΟΧΟΣ
Συγκλονιστικο!
Από τη «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια»:
"Κιβώτιον ευμέγεθες δυνάμενον να χωρεί έως δύο βρέφη εξηπλωμένα. Το τοιούτον
εντοιχίζεται παρά την εξώθυραν των βρεφοκομείων προς τον σκοπόν να εκτίθενται εν αυτώ
κρυφά τα δι’ ένα οιονδήποτε λόγον απορριπτόμενα ή εγκαταλειπόμενα νεογνά ή βρέφη.
Ως δε ήθελεν αποτεθεί εκεί το παιδίον αυτόματος ηλεκτρικός κώδων αγγέλλει
την πράξιν ταύτην της εγκαταλείψεως"
Στην #μεταπολεμική και κυρίως μετεμφυλιακή Ελλάδα, τα πράγματα από κάθε άποψη δεν ήταν καλά. Μια χώρα προσπαθούσε μέσα από τεράστια οικονομικά προβλήματα να ορθοποδήσει. Ο συντηρητισμός, ειδικά στις επαρχιακές πόλεις, οξυνόταν.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, λοιπόν, υπήρχαν οι νεαρές γυναίκες που γεννούσαν και ερχόντουσαν αντιμέτωπες είτε με την κοινωνική κατακραυγή, είτε με τις οικονομικές δυσκολίες που ήταν εμπόδιο ακόμα και για το να βρεθεί η καθημερινή τροφή για το βρέφος. Εκείνη την περίοδο, λοιπόν, είχε αυξηθεί δραματικά το φαινόμενο της #εγκατάλειψης_βρεφών. Έξω από εκκλησίες, ιδρύματα ή νοσοκομεία.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, στις αρχές της δεκαετίας του 1950 κάθε χρόνο μόνο στο Δημοτικό #Βρεφοκομείο Αθηνών, που τότε βρισκόταν στην οδό Πειραιώς, εγκαταλείπονταν περίπου 650 με 700 βρέφη!
Ο αριθμός είναι τεράστιος για να αποδοθεί σε μόνο μια από τις δυο αιτίες που αναφέρθηκαν νωρίτερα. Παρ’ όλα αυτά, ο αριθμός που προκαλεί ακόμα μεγαλύτερο σφίξιμο στο στομάχι είναι πως #προπολεμικά ο αριθμός αυτός μπορούσε να φτάσει ακόμα και τα 1.200 μωρά ετησίως!
Το τραγικό είναι πως πολλές φορές τα βρέφη έμειναν #απροστάτευτα στο κρύο με τις συνέπειες για την υγείας τους να είναι ολέθριες.
Μέχρι που βρέθηκε μια #λύση η οποία όσο σωτήρια κι αν φαίνεται άλλο τόσο προκαλεί θλίψη.
Εκείνη την εποχή, λοιπόν, αναβίωσε μια μεσαιωνική πρακτική. Η #βρεφοδόχος. Ένα δηλαδή, συνήθως εντοιχισμένο, κιβώτιο που βρισκόταν έξω από κάποιο ίδρυμα και στο οποίο οι μητέρες μπορούσαν να αφήνουν τα μωρά τους προκειμένου, τουλάχιστον, να έχουν άμεση ιατρική φροντίδα και να μην πεθαίνουν μόνα τους, στο δρόμο. Η πλέον γνωστή βρεφοδόχος ήταν εκείνη του Δημοτικού Βρεφοκομείο της Αθήνας στην οδό #Πειραιώς.
Δυστυχώς, ωστόσο, δεν υπήρχε πάντα η καλύτερη δυνατή κατάληξη. Πολλά μωρά πέθαιναν λίγες ημέρες αργότερα είτε γιατί οι μανάδες είχαν αποφασίσει να τα πάνε στο βρεφοκομείο αργά, είτε γιατί σε δύσκολες περιόδους το ίδιο το ίδρυμα δεν είχε τη δυνατότητα να σιτίσει κανονικά τόσα πολλά βρέφη ή να τους παρέχει την απαραίτητη φαρμακευτική φροντίδα. Υπήρχε περίοδος που το ποσοστό θνησιμότητας των βρεφών έφτανε ακόμα και το 80%! Μόνο την τριετία 1947 με 1950, στο δημοτικό βρεφοκομείο Αθηνών, πέθαναν 230 μωρά στο σύνολο.
Φωτο: η βρεφοδοχος στην Πειραιως. Στο πορτακι εγραφε: ο Πατήρ και η Μήτηρ εγκατέλιπον με, ο δε Κύριος προσελάβετο με ]
(https://scontent.fskg3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/79693402_2219618665005299_7707592681261629440_n.jpg?_nc_cat=108&_nc_ohc=soOptxQy2goAQmDDQRuyBP_ugZpqn7d4r50BYGaFdGHqbGLPx2TnLw3kw&_nc_ht=scontent.fskg3-1.fna&oh=b5e95319af887fa99627ece6631c05b3&oe=5E85D53E)
-
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5637673/?fbclid=IwAR2aQJs5CwRu3ljklUVHCZyQE8B4IeXBKOq6p2ar5-Y0gJeSmGbVC9di5PE (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5637673/?fbclid=IwAR2aQJs5CwRu3ljklUVHCZyQE8B4IeXBKOq6p2ar5-Y0gJeSmGbVC9di5PE)
-
Συνέντευξη του Γεράσιμου Ρηγάτου στον flash.gr και τον δημοσιογράφο Γιώργο Κιούση
Από πότε και πού ξεκινά η ιστορία και η εξέλιξη της Ιατρικής; Τι επιτεύγματα μας άφησε η ιατρική των τρωικών πολέμων; τι θεραπευτικές γνώσεις κληρονομήσαμε από το ασκληπικό πάνθεο και τα Ασκληπιεία; Πως η Ιατρική αναπτύχθηκε μέσα από τα Γυμναστήρια (διαιτολογία, άσκηση, μαλάξεις, θεραπευτικές ενέργειες κλπ) και από τις Σχολές των φιλοσόφων που έθεσαν και επέλυσαν θεωρητικά ζητήματα; Απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω δίνει ο Γεράσιμος Ρηγάτος, ογκολόγος γιατρός, άμισθος καθηγητής στο ΕΚΠΑ, λαογράφος και συγγραφέας, με αφορμή το νέο βιβλίο του με τίτλο «Συνοπτική Ιστορία της Ελληνικής Ιατρικής» με υπότιτλο «Από τα προϊστορικά χρόνια ως τον 20ο αιώνα», αναπτύσσεται σε 430 σελίδες, εκδόσεις S&G Solutions (τηλ. 210 7213225). Το νέο του πόνημα αποτελεί τη συνέχεια της μακροσκελούς εργοβιογραφίας του όπου περιλαμβάνονται, εκτός των ιατρικών του βιβλίων, μελέτες για τη λογοτεχνία, για λαογραφικά ζητήματα, θέματα ιστορίας της Ιατρικής, διηγήματα κ.α.
-Ξεκινάμε απο τη Μινωική και τη Μυκηναϊκή εποχή;
«Η διαχρονική εξέλιξη της Ιατρικής. Αρχίζει από τη Μινωική και τη Μυκηναϊκή ιατρική, που όσο κι αν φαίνεται απίθανο έχουν δώσει δείγματα σπουδαίας παρατηρητικότητας και σημαντικού προβληματισμού. Εκτός από την ιατρική των κρητομυκηναϊκών χρόνων εξετάζονται και οι γιατροί της περιόδου, ακολουθώμενοι στη συνέχεια από άλλους μυθικούς θεραπευτές. Συνεχίζουμε με την ιατρική των τρωικών πολέμων, με τις θεραπευτικές γνώσεις και τα επιτεύγματα. Ακολουθεί η εξέταση των αρχαιοελληνικών υγειονομικών θεοτήτων πριν και κατά το Δωδεκάθεο, με έμφαση στο ασκληπικό πάνθεο και στα Ασκληπιεία, καθώς και τα σχετικά με την αμφισβήτηση και τη σάτιρα των ασκληπιείων».
Είχαμε και Σχολεία Ιατρικής Τέχνης;
Η Ιατρική εκτός από τις θεουργικές αντιλήψεις από τις οποίες ξεκινά, αναπτύχθηκε μέσα από τα Γυμναστήρια (διαιτολογία, άσκηση, μαλάξεις, θεραπευτικές ενέργειες κλπ) και από τις Σχολές των φιλοσόφων που έθεσαν και επέλυσαν θεωρητικά ζητήματα. Τα πραγματικά Σχολεία Ιατρικής Τέχνης αναπτύχθηκαν στην πάροδο του χρόνου με συμβολή πολλών, ανάμεσα στους οποίους και κάποιος κορυφαίος, όπως λ.χ. η Σχολή της Κω με κορυφαίο τον Ιπποκράτη, που θεμελίωσε με την επίδραση της φυσικής φιλοσοφίας την επιστημονική ιατρική. Αναφέρουμε και άλλες ιατρικές Σχολές της Αρχαιότητας όπως την Εμπειρική, την Μεθοδική, την Εκλεκτική και άλλες για να φθάσουμε στην γιγάντια φυσιογνωμία του Γαληνού, με το ανεκτίμητο συγγραφικό έργο.
Οι βυζαντινοί ξενώνες;
Περνά από διάφορες φάσεις ήδη από τα χρόνια του Ιουλιανού οπότε ο Αρειβάσιος διασώζει το σύνολο σχεδόν της αρχαίας ιατρικής Γραμματείας. Τα επόμενα χρόνια χριστιανοί ιεράρχες όπως ο Βασίλειος δημιουργούν «Ξενώνες» για νοσηλεία ασθενών αλλά και για σίτιση απόρων και φιλοξενία αστέγων. Στην ιατρική του Βυζαντίου θα διαπρέψουν σημαντικοί γιατροί που θα διασώσουν στα γραπτά τους τις προγενέστερες γνώσεις, ενώ θα προσθέσουν και τις δικές τους εμπειρίες. Από την πλειάδα των βυζαντινών γιατρών θα αναφέρουμε την Μητροδώρα, τον Αλέξανδρο τον Τραλλιανό, τον Παύλο τον Νικαίο και πολλούς άλλους με κορυφαίο της εποχής του τον Μιχαήλ Ψελλό (11ος αι). Η Ιατρική στο Βυζάντιο πριν σβήσει με την Άλωση, είχε φθάσει στην ίδρυση Πανεπιστημιακών Σχολών Ιατρικής, σε ορισμένες από τις οποίες εκπαιδεύονταν και αλλοδαποί (ευρωπαίοι) φοιτητές.
Στην Άλωση καταστράφηκαν ιατρικά χειρόγραφα;
Το ιστορικό γεγονός της Άλωσης θεωρείται τόσο μεγάλης σημασίας που, όπως γράφει ο Κων.Παπαρρηγόπουλος, συναριθμείται με τα μεγάλα γεγονότα του 15ου αιώνα, με τα οποία χωρίζεται η μεσαιωνική ιστορία της Ευρώπης από τη νέα. Εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες, τις αιχμαλωσίες, τις καταστροφές κτηρίων, τη διαρπαγή αποθησαυρισμένου πλούτου κλπ. πρέπει να αναφέρουμε και τις απώλειες μνημείων, μοναδικών έργων Τέχνης και πολύτιμων χειρογράφων. Δυτικές πηγές υπολογίζουν ότι περί τις 120.000 χειρόγραφα βιβλία καταστράφηκαν μόνο από τις βιβλιοθήκες της Κωνσταντινούπολης. Ανάμεσά τους, με βεβαιότητα, υπήρχαν βιβλία από τους αρχαίους Έλληνες γιατρούς αλλά και από βυζαντινούς, πρωτότυπα αλλά και μεταφρασμένα από τα αραβικά, τα περσικά, τα λατινικά κλπ.
Οι πρώτες σπουδές Ιατρικής στην Ευρώπη;
Σκοτάδι, ανελευθερία, βία, θάνατος, αναγκαίος εκπατρισμός, έλλειψη παιδείας. Μόνη θετική αίσθηση η εγκατάσταση λογίων στις χώρες της Δύσης, όπου εκδόθηκαν, μεταφράστηκαν και διδάχθηκαν ελληνικά κείμενα. Ανάμεσά τους και κείμενα των αρχαίων γιατρών. Ήδη από τον 16ο αιώνα υπήρχαν έντυπες μεταφράσεις Ιπποκράτη και Γαληνού και πολύ περισσότερα διαφόρων Ελλήνων συγγραφέων τους επόμενους αιώνες. Θα ακολουθήσουν φιλομαθείς σπουδαστές που θα σπουδάσουν στην Ευρώπη ιατρική ώστε να συμβάλουν στην ελληνική αναγέννηση και στη βελτίωση της κυριαρχούμενης από τους εμπειρικούς ιατρικής.
Μετά την Επανάσταση έρχονται γιατροί στην Ελλάδα;
Αρχίζει μετά το 1821, με την απελευθέρωση. Ήδη σημαντικός αριθμός γιατρών με σπουδές στο εξωτερικό είχε επιστρέψει στην Ελλάδα και υπηρετούσε σε ηγεμόνες, παρέχοντας ταυτόχρονα δωρεάν υπηρεσίες στους φτωχούς. Στη συνέχεια εντάσσονται και υποστηρίζουν την Επανάσταση, επικουρούμενοι και από φιλέλληνες γιατρούς και από αξιόπιστους εμπειρικούς. Μετά την απελευθέρωση ο (και γιατρός) Καποδίστριας ξεκινά την υγειονομική οργάνωση του τόπου. Τα χρόνια του Όθωνα θα θεσπισθεί υγειονομική νομοθεσία, θα ιδρυθεί το Στρατιωτικό νοσοκομείο του Βάιλερ (στον «Μακρυγιάννη»), θα ιδρυθεί Πανεπιστήμιο με Ιατρική Σχολή, θα εκδοθούν ιατρικά περιοδικά, θα συσταθούν ιατρικές εταιρείες κλπ. Αργότερα θα πραγματοποιηθούν και Ιατρικά Συνέδρια.
Είχαμε πρωτογενή έρευνα;
Ακολουθώ την Ιπποκρατική αντίληψη ότι η ιατρική «πάντα πάλαι υπάρχει». Στους πρώτους αιώνες του πολιτισμού η πατρίδα μας είχε στην ιατρική εξέλιξη πρωτοποριακό ρόλο, που με τους αιώνες και εξαιτίας των ιστορικών γεγονότων τον έχασε. Έτσι η «Ιστορία της Ελληνικής Ιατρικής» δεν έχει να παρουσιάσει την πρωτογενή έρευνα των άλλων ευρωπαϊκών λαών. Στον τόπο μας επιστημονικά επιτεύγματα ήταν: η καταπολέμηση των επιδημικών νοσημάτων, η εφαρμογή των εμβολιασμών, η κατασκευή εκσυγχρονισμένων νοσοκομείων, η καθιέρωση των κοινωνικών ασφαλίσεων – και όχι η ανακάλυψη νέων φαρμακευτικών μορίων ή υψηλής τεχνολογίας. Θα εστιάσαμε σ’ αυτά.
Ο 20ος αιώνας;
Είναι το 5ο μέρος του βιβλίου και αναπτύσσεται σε 130 σελίδες. Αναπτύσσουμε τον αντιφυματικό αγώνα (1901 και μετά), τη λειτουργία των σανατορίων, τον ανθελονοσιακό αγώνα (1905 και μετά), καθώς σε πολλές περιοχές η ελονοσία πρόσβαλε ακόμα και το 60% του πληθυσμού. Αναφέρεται η εργασία για την πρόληψη στον ελληνικό στρατό της χολέρας των Βαλκανικών πολέμων, η οργάνωση των υγειονομικών υπηρεσιών για τους πρόσφυγες (1922) και οι ενέργειες μεταξύ των υγειονομικών για υποστήριξη των προσφύγων. Ο αντικαρκινικός αγώνας αρχίζει να οργανώνεται αρκετά πρώιμα, ήδη από το 1924. Ο σπουδαίος ρόλος και η συμβολή του «Κουμιώτη» Γεωργίου Παπανικολάου μπόρεσε να αναπτυχθεί εκτός Ελλάδος προς ευεργεσία ολόκληρου του κόσμου. Η καθιέρωση των Κοινωνικών Ασφαλίσεων αναπτύχθηκε κατά μικρά βήματα και σε μακρό διάστημα, λόγω και της μεσολάβησης πολέμου, κατοχής κλπ.
Ιατρική στον πόλεμο και στην Κατοχή;
Εκτός από τους θανάτους και τους τραυματισμούς έπρεπε να αναγνωρισθούν και να αντιμετωπισθούν και κάποια ειδικά προβλήματα, όπως τα κρυοπαγήματα (συνολικά το ένα τρίτο των απωλειών πολέμου), που άφησαν μεγάλο αριθμό αναπήρων. Αναγνωρίσθηκαν επίσης προβλήματα από την πείνα («οιδηματική νόσος»), δηλητηριάσεις από ακατάλληλα τρόφιμα, αλλά και η ειδική ψυχοπαθολογία της Κατοχής και της πείνας. Η μετακατοχική περίοδος εκτός από τη γενική και την ιατροτεχνολογική πρόοδο, χαρακτηρίζεται και από την ανάπτυξη νέων πανεπιστημίων με ιατρικές σχολές, καθώς και από μετεκπαιδεύσεις των γιατρών πέραν της Ευρώπης, με εισαγωγή νέου πνεύματος και νέων γνώσεων υψηλού επιπέδου.
Ηρωικές στιγμές της περιόδου;
Εκτός από τη συμμετοχή πλήθους γιατρών στις πολεμικές επιχειρήσεις και στη μέχρις αυτοθυσίας παροχή υπηρεσιών θα αναφέρω γεγονός υψηλής ηθικής και επιστημονικής αξίας. Τρεις καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλη της Ακαδημίας, αν και Γερμανοσπουδασμένοι, αρνούνται με προσωπικό τους κίνδυνο την πρόταση Γερμανού αξιωματικού – καθηγητή για την ίδρυση κέντρου βιοϊατρικών ερευνών (ποιος ξέρει τι…) από την Ακαδημία και τις δυνάμεις Κατοχής. Πρόκειται για τους Γεώργιο Ιωακείμογλου, τον Γεώργιο Σκλαβούνο και τον Σπύρ. Δοντά.
Καινοτόμες αλλαγές
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μεμονωμένες καινοτόμες αλλαγές υπήρξαν ήδη από τον 19ο αιώνα, όπως η περιγραφή κάποιων συνδρόμων από Έλληνες γιατρούς εντός της Ελλάδας. Τον 20ο αιώνα βεβαίως σημειώθηκαν και άλλα βήματα προόδου. Στο ειδικό κεφάλαιο του βιβλίου περιλαμβάνονται μερικές δεκάδες γιατρών που, είτε από την Ελλάδα είτε από το εξωτερικό, συνέβαλαν στην ανάπτυξη της παγκόσμιας ιατρικής. Από αυτούς που έζησαν και έδρασαν στον τόπο μας ενδεικτικά αναφέρουμε τον Σκεύο Ζερβό, τον Ιωαν.Λυκούδη, τον Μιχ.Πετζετάκη, τον Ν.Πρωτονοτάριο, τον Φαιδ.Φλέσσα και άλλους. Ακόμα και εκείνων που τα ονόματα δεν είναι γνωστά στο ευρύ κοινό, τα επιτεύματά τους είναι γνωστά. Από τους Έλληνες που έδωσαν στο εξωτερικό τους καρπούς του ερευνητικού τους μόχθου αναφέρουμε τον Γεωργ.Κοσκινά, τον Γεώργιο Κοτζιά, τον Κων.Οικονόμου, τον Γ.Παπανικολάου, τον Γρηγ.Ροσόλυμο κ.α.
Οι νέες τεχνολογίες;
Είμαι πολύ αισιόδοξος. Υπάρχει σημαντικός αριθμός ικανών γιατρών, με άριστη εκπαίδευση, με εμβάθυνση στις νέες τεχνολογίες, με μεγαλύτερες ευκολίες στην εξεύρεση χρηματοδότησης. Γι αυτό πιστεύω πως ο ιστορικός του μέλλοντος θα μπορέσει να επεκταθεί και σε πεδία που οι παλαιότεροι δεν είχαμε να εξετάσουμε…
https://www.flash.gr/culture/1569150/gerasimos-rigatos-iatriki-apo-tin-archaiotita-isame-simera?fbclid=IwAR3Ug1SrTCGdC_tRkI8nTNcToFfFYv45mgX3eRBvHAdBhJ4s4IA-zG9HvcU#.Xh7fxVLOr4U.facebook (https://www.flash.gr/culture/1569150/gerasimos-rigatos-iatriki-apo-tin-archaiotita-isame-simera?fbclid=IwAR3Ug1SrTCGdC_tRkI8nTNcToFfFYv45mgX3eRBvHAdBhJ4s4IA-zG9HvcU#.Xh7fxVLOr4U.facebook)
-
https://medicalxpress.com/news/2020-03-coronavirus-black-death-havent.html?fbclid=IwAR2wb-071EBiAiciQ-8kT1OmXgZb5OOKnpMas7rSbiRY0fbPtY_ML92wWaM (https://medicalxpress.com/news/2020-03-coronavirus-black-death-havent.html?fbclid=IwAR2wb-071EBiAiciQ-8kT1OmXgZb5OOKnpMas7rSbiRY0fbPtY_ML92wWaM)
-
https://www.protagon.gr/apopseis/pws-o-kapodistrias-ekleise-tis-ekklisies-kai-nikise-tin-epidimia-44342021929 (https://www.protagon.gr/apopseis/pws-o-kapodistrias-ekleise-tis-ekklisies-kai-nikise-tin-epidimia-44342021929)
-
https://www.protagon.gr/apopseis/mia-karantina-kai-mia-epidimia-prin-400-xronia-44342030865 (https://www.protagon.gr/apopseis/mia-karantina-kai-mia-epidimia-prin-400-xronia-44342030865)
-
10-04-2020
https://www.in.gr/2020/04/10/plus/features/ispaniki-gripi-pandimia-kai-o-ios-pou-mas-ksegymnonei/ (https://www.in.gr/2020/04/10/plus/features/ispaniki-gripi-pandimia-kai-o-ios-pou-mas-ksegymnonei/)
-
19-04-2020 Καθημερινή.
https://www.kathimerini.gr/1074405/gallery/epikairothta/ellada/oi-epidhmies-poy-dokimasan-th-sygxronh-ellada (https://www.kathimerini.gr/1074405/gallery/epikairothta/ellada/oi-epidhmies-poy-dokimasan-th-sygxronh-ellada)
-
(https://scontent.fskg3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/94883029_2936437569778713_9121037264137224192_o.jpg?_nc_cat=107&_nc_sid=110474&_nc_ohc=ADpXp4eAlOcAX8KPhQh&_nc_ht=scontent.fskg3-1.fna&oh=e994013eb3e01838f4d9e65ecf65b746&oe=5ECD3F12)
-
Ο θρυλικός παιδίατρος Άσπεργκερ είχε στείλει εκατοντάδες παιδιά στο θάνατο επί Χίτλερ!
http://www.docmed.gr/o-thrylikos-pediatros-aspergker-iche-stili-ekatontades-pedia-sto-thanato-epi-chitler/?fbclid=IwAR3LI1ujEurDgTCxO_jyh_oRwdlO9kG8msJ3Fe13nLE6Cqq05d_qw75kvoE (http://www.docmed.gr/o-thrylikos-pediatros-aspergker-iche-stili-ekatontades-pedia-sto-thanato-epi-chitler/?fbclid=IwAR3LI1ujEurDgTCxO_jyh_oRwdlO9kG8msJ3Fe13nLE6Cqq05d_qw75kvoE)
-
Τα τελικά στάδια του τετάνου στα οποία ο ασθενής μπαίνει σε σπασμούς και σπάει τη δική του σπονδυλική στήλη.
Ο Σκωτσέζος χειρούργος και ανατόμος Sir Charles Bell ζωγράφισε αυτή την τρομακτική σκηνή αφού παρατήρησε στρατιώτες που είχαν μολυνθεί από τέτανο στη Μάχη της Κορούννα το 1809. Bell είναι διάσημος για την ανακάλυψη της διαφοράς μεταξύ των αισθητηριακών νεύρων και των κινητικών νεύρων στο νωτιαίο μυελό, και για πρώτη φορά περιγράφει τι αργότερα έγινε γνωστή ως ′′ παράλυση του Μπελ."
Όταν ένα άτομο έχει μολυνθεί από C. τετάνι, τα βακτήρια αντλούν την Τετανοσπασμίνη, μία από τις ισχυρότερες τοξίνες στον κόσμο, η οποία μπλοκάρει την απελευθέρωση ανασταλτικών νευροδιαβιβαστών που εργάζονται στους μυς. Ως αποτέλεσμα αυτού του αποκλεισμού, τα νεύρα πυρπολούν συνεχώς και το σώμα μπαίνει σε μια αγωνιώδη στάση γνωστή ως οπισθότονος, που φαίνεται παραπάνω.
Ένα εμβόλιο για τον τέτανο δεν αναπτύχθηκε μέχρι το 1924. Χρησιμοποιήθηκε ευρέως τη δεκαετία του 1940 για να αποτρέψει τον τέτανο σε στρατιώτες κατά τη διάρκεια του Β ' Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτός ο πίνακας τώρα κατοικεί στην Αίθουσα Χειρουργών στο Εδιμβούργο.
(https://scontent.fskg3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/115806799_4649845908388960_339220652238339856_n.jpg?_nc_cat=103&_nc_sid=8024bb&_nc_ohc=jSTa4TGDiq0AX8_qxG7&_nc_ht=scontent.fskg3-1.fna&oh=5dd025f2dfc0d05d448fe01442bf9deb&oe=5F43071C)
-
Ενδιαφέρουσα σελίδα στο facebook για όσους ενδιαφέρονται για την Ιστορία της Ιατρικής.
The Chirurgeon's Apprentice
-
Αν τα υπαίθρια σχολεία γίνανε πράξη σε βορειευρωπαϊκούς χειμώνες, γιατί να μην μπορούν να γίνουν πράξη και στην Ελλάδα;
02/09/2020
https://www.protagon.gr/themata/pws-ta-sxoleia-eginan-ypaithria-stin-pandimia-tis-fymatiwsis-44342111804 (https://www.protagon.gr/themata/pws-ta-sxoleia-eginan-ypaithria-stin-pandimia-tis-fymatiwsis-44342111804)
-
Αντιγράφω από τον τοίχο του στο facebook μια δημοσίευση του Καρδιολόγου Θανάση Δρίτσα στις 23/10/2020:
Προσφάτως ανεχώρησε για την άλλη ζωή ένας εκλεκτός γιατρός καρδιολόγος, ο (αείμνηστος) υποστράτηγος εν αποστρατεία Γρηγόρης Σκαμπαρδώνης (1935-2020). Πέραν της σταδιοδρομίας του ως (στρατιωτικού) γιατρού υπήρξε πνευματική μορφή, λόγιος, εμπνευσμένος συγγραφέας, άριστος χειριστής της ελληνικής γλώσσας, λάτρης της πολυγλωσσίας με ενδιαφέροντα σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Είχα την μεγάλη τύχη να τον γνωρίσω και να με εμπνεύσει ιδιαίτερα ως Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής του 401 ΓΣΝΑ κατά τη διάρκεια μέρους της στρ. θητείας μου (1986-1987) ως Δόκιμου τότε Έφεδρου Αξιωματικού Ιατρού στο 401 ΓΣΝΑ. Ο ευγενής και πλήρης σεβασμού τρόπος προσέγγισης των ασθενών του αλλά και η διαρκής του ανησυχία για την μετάγγιση της γνώσης στους νεότερους γιατρούς, μέσα από εκρηκτικά ενδιαφέροντες κλινικού προβληματισμού διαλόγους κατά την καθιερωμένη επίσκεψη, πιστεύω έγινε το έναυσμα τότε ώστε να αγαπήσω με πάθος την καρδιολογία. Ξεχώριζε (ιδιαίτερα για τον χώρο της υγείας στο στρατιωτικό περιβάλλον της εποχής) και για την ακαδημαϊκή του δραστηριότητα ο Γρηγόρης Σκαμπαρδώνης. Είχε μετεκπαιδευτεί στις ΗΠΑ και δημοσιεύσει μάλιστα επιστημονική εργασία με αντικείμενο την πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδος στο περίφημο ιατρικό περιοδικό Circulation (1973) η οποία αναφέρθηκε αρκετά συχνά μεταξύ ερευνητών (υψηλού citation impact). Στην εκπαιδευόμενη μάλιστα τότε ομάδα μας των νεαρών γιατρών, υπό τον Σκαμπαρδώνη, ανήκε και ο αείμνηστος σπουδαίος συνάδελφος και φίλος Νίκος Πρωτονοτάριος (1956-2014) που τότε μόλις είχε καταγράψει και μελετούσε, ήδη συστηματικά, τα πρώτα περιστατικά της μυοκαρδιοπάθειας που στη συνέχεια της αποδόθηκε ο διεθνής όρος Νόσος της Νάξου. Μαζί με τον Σκαμπαρδώνη ο Πρωτονοτάριος είχαν μάλιστα περιγράψει την χαρακτηριστική κλινική εικόνα και τα ευρήματα των διαγνωστικών εξετάσεων σε περιστατικό της Νόσου της Νάξου στο βρετανικό περιοδικό British Heart Journal (1986) σε δημοσίευση τύπου case report. Η σύνθεση της τότε Καρδιολογικής Κλινικής του 401 ΓΣΝΑ υπήρξε μοναδική με ποιοτικά μόνιμα κορυφαία στελέχη όπως οι καρδιολόγοι αρχίατροι Θανάσης Ηλιάδης, Παύλος Γκεζερλής, Δημήτρης Σακελλαρόπουλος, Στέλιος Σιμιτσής, Χρήστος Γαλάνης. Ο Σκαμπαρδώνης μετά την αποστρατεία του (1989) ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την Ιστορία της Ιατρικής, συνέγραψε πολλά σχετικά άρθρα και υπήρξε επιμελητής έκδοσης του περιοδικού Ιστορίας της Ελληνικής Ιατρικής Δέλτος. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έδωσε μάχη με δύσκολη χρόνια ασθένεια την οποία αντιμετώπισε με αισιοδοξία, ψυχραιμία, υψηλής αίσθησης χιούμορ και αστείρευτη πνευματικότητα. Συγκινήθηκα ιδιαίτερα όταν παρέλαβα στο Ωνάσειο πριν από τρία χρόνια (2017) το αυτοβιογραφικό του πόνημα με τίτλο "Λήθης Αντίδοτο" με μια ιδιόχειρη συγκινητική αφιέρωση σε εμένα. Του τηλεφώνησα αμέσως, είχα να ακούσω την ευγενή χροιά της φωνής του πολλές δεκαετίες και η επικοινωνία μας ήταν αυτονόητα εξαιρετικά φορτισμένη συγκινησιακά. Μου δήλωσε ότι δεν με ξέχασε ποτέ από την εποχή της θητείας μου και παρακολουθούσε πάντα με περηφάνεια την πρόοδο μου στην επιστήμη αλλά και στην τέχνη της μουσικής. Δεν υπάρχει κάτι περισσότερο συγκινητικό και τιμητικό από το να μην σε έχει ξεχάσει ο Δάσκαλος σου, ιδιαίτερα μια προσωπικότητα με τα χαρίσματα του Γρήγορη Σκαμπαρδώνη. Δεν σταμάτησα να του αναφέρω κατά την τηλεφωνική μας επικοινωνία πόσο καταλυτικό ρόλο έπαιξε εκείνος αλλά και η καρδιολογική κλινική του 401 ΓΣΝΑ εκείνης της εποχής. Το αυτοβιογραφικό του πόνημα, Λήθης Αντίδοτο-Αναμνήσεις ενός στρατιωτικού γιατρού (εκδόσεις Οροπέδιο) είναι γραμμένο σε υπέροχα ελληνικά, είναι ευανάγνωστο, αναδεικνύει θαυμάσια τον λογοτέχνη-ιστορητή Γρήγορη Σκαμπαρδώνη, περιέχει σημαντικές πληροφορίες για την στρατιωτική ελληνική ιατρική αλλά και τον χαρακτήρα της Ελλάδας από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι σήμερα μέσα από τη ευαίσθητη ματιά του συγγραφέα. Πολύτιμη εμπειρία για όλους η ανάγνωση του βιβλίου πιστεύω, ιδιαίτερα όμως για όσους γιατρούς διαθέτουν ακόμη πνευματικότητα, ελληνική παιδεία και κυρίως ώτα ακουόντων. Ανήκει στους τελευταίους (πιστεύω) εκπροσώπους της γενιάς των σπουδαίων κλινικών γιατρών, παράλληλα και ιατροφιλοσόφων, ο αείμνηστος Γρηγόρης Σκαμπαρδώνης. Μας λείπουν αφάνταστα σήμερα τέτοιου πνευματικού ύψους κλινικοί γιατροί. Ακολουθεί στο εγγύς μέλλον η γενιά γενόσημων και απρόσωπων γιατρών (βλέπε όπως τα γενόσημα φάρμακα) τύπου copy-paste των κατευθυντήριων οδηγιών και της επερχόμενης ρομποτικής post covid εποχής. Αιώνια σου ή μνήμη Γρήγορη Σκαμπαρδώνη.
(https://scontent.fskg3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/122321839_10221205461739839_2117548534906750134_o.jpg?_nc_cat=106&ccb=2&_nc_sid=730e14&_nc_ohc=ujk4VKyp4mwAX_XkPUs&_nc_oc=AQmBYfKPt8Z00l00sqnaayhSCHXt4DScgcfbBsQMwpPIcX5BmENqB4OsWkiXc4XObQbPS1RokSU8jqEvbDEUlhTX&_nc_ht=scontent.fskg3-1.fna&oh=65c910881fd1812216a524566de1035a&oe=5FB933EE)
-
22-11-2020
Τουλάχιστον 250.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει στις ΗΠΑ από την πανδημία COVID-19 από τον Φεβρουάριο του 2020 έως σήμερα και οι φορείς δημόσιας υγείας των ΗΠΑ επισημαίνουν ότι η πιο θανατηφόρα περίοδος της πανδημίας μπορεί να μην έχει έλθει ακόμα. O αριθμός είναι εντυπωσιακός, ειδικά αν συγκριθεί με άλλες επιδημίες και πολέμους στην ιστορία των ΗΠΑ. Οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Μαλανδράκης, Ιωάννης Ντάνασης, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τη σχετική δημοσίευση στη Washington Post.
Πάνω από 58.000 Αμερικανοί έχασαν τη ζωή τους κατά τη δεκαετία των πόλεμων του Βιετνάμ, δηλαδή το ένα τέταρτο των θανάτων της πανδημίας ως τώρα.
Κατά τον πόλεμο της Κορέας 37.000 Αμερικανοί έχασαν τη ζωή τους, το ένα έβδομο δηλαδή των θυμάτων της πανδημίας.
Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, οι ΗΠΑ θρήνησαν 405.000 νεκρούς. Η πανδημία έως τώρα έχει φτάσει τα δύο τρίτα των θανάτων αυτών, ενώ πολλοί από τους νεκρούς της COVID-19 είχαν πολεμήσει εναντίων των Ναζί.
Σε δύο χρόνια πολέμου κατά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο καταμετρήθηκαν 116.000 θάνατοι, δηλαδή λιγότεροι από τους μισούς νεκρούς της πανδημίας στις ΗΠΑ.
Ωστόσο, η πιο θανατηφόρα σύρραξη στην ιστορία των ΗΠΑ είναι ο Εμφύλιος Πόλεμος, κατά τον οποίο οι νεκροί υπολογίζονται από 600.000 έως 850.000. Κατ αντιστοιχία, η πανδημία έχει κοστίσει 30% σε ανθρώπινες ζωές συγκριτικά με αριθμούς τέτοιας κλίμακας.
Κατά την τρομοκρατική επίθεση στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 περίπου 3.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη Νέα Υόρκη, την Ουάσιγκτον και στο Σανκσβιλ. Έως σήμερα, τη μέρα της πανδημίας με τους περισσότερους θανάτους (18 Σεπτεμβρίου) ο αριθμός των νεκρών ανήλθε σε 3.660.
Τη δεδομένη χρονική στιγμή ο ημερήσιος αριθμός θανάτων είναι 1.894, αλλά μέχρι το τέλος του μήνα οι αρχές δημόσιας υγείας φοβούνται ότι η ημερήσια θνητότητα στις ΗΠΑ θα ξεπερνά τους 2.403 νεκρούς, που είναι ο αριθμός των νεκρών κατά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ στις 7 Δεκεμβρίου 1941.
Τέσσερις πανδημίες έχουν καταγραφεί στην ιστορία των ΗΠΑ. Το 2009 η πανδημία Η1Ν1 ήταν υπεύθυνη για το θάνατος 12.469 ανθρώπων. Το 1968 η ινφλουένζα τύπου Α σκότωσε 100.000 ανθρώπους, και τη διετία 1957-58 116.000 ανθρώπους.
Το πιο θανατηφόρο γεγονός από όλα ήταν η πανδημία της «ισπανικής» γρίπης το 1918, όπου έχασαν τη ζωή τους 675.000 Αμερικάνοι.
Σύμφωνα με ένα από τα πιο συντηρητικά μοντέλα, οι θάνατοι στις ΗΠΑ αναμένεται να φτάσουν τις 438.000 μέχρι την 1η Μαρτίου 2021, δηλαδή να ξεπεράσουν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
http://metarithmisi.gr/post/39858/hpa-apologismos-thanaton-stin-pandimia-sygkritika-me-tous-polemous (http://metarithmisi.gr/post/39858/hpa-apologismos-thanaton-stin-pandimia-sygkritika-me-tous-polemous)
-
06/12/2020
Κοινωνικές και πολιτικές αντιδράσεις στις κρατικές πολιτικές για την αντιμετώπιση των επιδημιών: ιστορική αναδρομή
του Νίκου Μπιλανάκη.
Η επιδημία αποτελεί αποδιοργανωτικό παράγοντα που μπορεί να καταστήσει περισσότερο ευδιάκριτους τους ουσιαστικούς αρμούς της κοινωνίας, τις δυναμικές γραμμές πού τη διαπερνούν, τους διοικητικούς μηχανισμούς και τις σχέσεις μεταξύ τών επί μέρους εξουσιών που την συνέχουν, την εικόνα πού έχει μια κοινωνία για τον εαυτό της. Ας δούμε πιο συγκεκριμένα, πως αντέδρασε η νεότερη ελληνική κοινωνία και τα πολιτικά κόμματα, στις υγειονομικές πολιτικές που άσκησε η εκάστοτε διοίκηση του κράτους σε κάποιες από τις μεγάλες επιδημίες που έζησε η χώρα μας.
Το 1837, όταν η πανώλη χτύπησε την Ελλάδα, αρχικά στον Πόρο, η Καποδιστριακή διοίκηση επιχείρησε να επιβάλλει αποκλεισμό (lockdown) του πληθυσμού. Αυτό όμως επιχειρήθηκε με υπερβολική βιαιότητα και είχε ως αποτέλεσμα, ο πολύς κόσμος να αντιδράσει και να παραβιάσει συστηματικά τις υγειονομικές ρυθμίσεις. Το ίδιο έγινε και στη Μάνη και στη Ρούμελη, που εξαπλώθηκε η επιδημία αργότερα, και μάλιστα οι κάτοικοι εκεί αντέδρασαν ακόμα πιο σθεναρά. Οι αντιθέσεις των τοπικών πληθυσμών στην επιχειρούμενη κρατική υγειονομική πολιτική απέκτησαν πολύ γρήγορα οξύτατες πολιτικές διαστάσεις, και άρχισε να εκφράζεται μέσα από αυτή την αντίθεση, η αρνητική στάση των ελλήνων έναντι των βαυαρών και των συνεργατών τους, που κατείχαν τις διοικητικές θέσεις του κράτους.
Όσον αφορά την ευλογιά, η βαυαρική κυβέρνηση είχε υποχρεώσει με νόμο, από το 1835, κάθε άτομο του ελληνικού βασιλείου να εμβολιαστεί, διαφορετικά αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει δεκτό στο σχολείο ή να ασκήσει νόμιμα οποιαδήποτε επιτήδευμα. Όμως, οι νόμοι αυτοί αποδείχθηκαν ανεπαρκείς αφού οι κάτοικοι του ελληνικού βασιλείου τους ακύρωσαν, αρνούμενοι να εμβολιασθούν αυτοί και τα παιδιά τους. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην Γαλλοκρατούμενη Κέρκυρα, γύρω στα 1850, στην προσπάθεια των αρχών μα υποχρεώσουν διά της βίας σε υποχρεωτικούς εμβολιασμούς, ξεσηκώθηκε θύελλα αντιδράσεων και η άρνηση των Ελλήνων να συμμορφωθούν στις διαταγές έλαβε μορφή αντίστασης προς τον ξένο κατακτητή. Και αυτό, παρά την υπέρ του εμβολιασμού σύμφωνη γνώμη των ελλήνων ιατρών εκείνου του καιρού. Το 1864, όταν η ευλογιά είχε απλωθεί σε όλο το κράτος και κανένα προληπτικό ή κατασταλτικό μέτρο δεν είχε επιτύχει, η κυβέρνηση προσέτρεξε ακόμη και στην Ιερά Σύνοδο για να πείσει τους Έλληνες να εμβολιαστούν, αλλά μήτε οι απειλές της Ιεράς Συνόδου φάνηκαν να τους πείθουν. Έτσι, ενώ στη Δυτική Ευρώπη, η ευλογιά δια του εμβολιασμού εξαφανίζεται στις δεκαετίες του 1850-1860, στην Ελλάδα θα περιμένουμε πολλές δεκαετίες ακόμα, μέχρι το 1924, για να επιτευχθεί η εξάλειψη της ευλογιάς.
Το 1854 ήρθε η επιδημία της χολέρας στην Ελλάδα. Την εμφάνιση της την έκανε αρχικά μεταξύ των γαλλικών στρατευμάτων που είχαν καταλάβει τον Πειραιά. Επειδή δεν ήταν δυνατό να τεθεί σε καραντίνα ο κατοχικός αυτός στρατός, η νόσος γρήγορα διαδόθηκε στα νησι, στην Αθήνα και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η επιδημία αυτή ανέδειξε με έντονο τρόπο τη σχέση φτώχειας και ασθένειας, αφού στα θύματα της επιδημίας συγκαταλέγονταν αποκλειστικά σχεδόν οι φτωχοί. Ενώ όμως στη Δυτική Ευρώπη, όπου ξέσπασε επιδημία χολέρας, οι φτωχοί αντέδρασαν δυναμικά και μερικές φορές βίαια εναντίον εκείνων πού θεώρησαν υπεύθυνους για τή δοκιμασία τους (π.χ. στο Παρίσι νωρίτερα, το 1832), στην Ελλάδα δεν παρατηρήθηκαν ανάλογα φαινόμενα. Στη Σύρο μάλιστα, αντίθετα απ ότι συνέβη στην Αθήνα που σημειώθηκε κάποια κοινωνική αγανάκτηση, όταν συνέβησαν θύματα, έστω και λίγα, και μεταξύ των ηγετικών ομάδων, αυξήθηκε ο φόβος των πολιτών γιατί «απώλεσαν και την τρεφομένην ελπίδα, ότι [ή επιδημία] δεν διαβαίνει τάς βαθμίδας τών μεγάλων οικιών».
Η ισπανική γρίπη που χτύπησε το 1918, απείλησε όλη την χώρα, και ιδιαίτερα τους κατοίκους των λαϊκών, πολυπληθών περιοχών της. Πολλές δεκάδες θύματα της γρίπης καταγράφηκαν όμως και σε λιγότερο φτωχές και πυκνοκατοικημένες περιοχές, απόδειξη ότι ο ιός δεν εξαίρεσε κανένα, αφού πολλοί άνθρωποι, των οποίων τα επαγγέλματα τους κατατάσσουν στα μεσαία ή και στα ανώτερα στρώματα, μολύνθηκαν και πέθαναν και αυτοί. Η αδυναμία θεραπείας της ισπανικής γρίπης που σημειώθηκε εκείνη την εποχή δεν οδήγησε πάλι σε πολιτικές αντιπαραθέσεις αλλά κλόνισε την πίστη των ανθρώπων στην ιατρική, δημιουργώντας έντονη δυσαρέσκεια για το ότι η ιατρική επιστήμη δεν μπόρεσε να βοηθήσει τον πληθυσμό. Όπως σχολίαζε ο αρθρογράφος της «Ακροπόλεως» εκείνων των ημερών: «Τίποτα άλλο δεν είναι εις θέσιν να κάμη η Ελληνική Επιστήμη. Α, λησμονήσαμε μίαν δόξαν της. Ο ιατρός Χρ. Κορύδαλος ανακάλυψεν ότι η γρίππη γράφετται με ένα πη διότι η λέξις παράγεται από τον γρύπον, το ψαράδικο δίκτυο».
Μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα, οι λοιμώδεις ασθένειες (η φυματίωση, ο τυφοειδής πυρετός, η ευλογιά, η χολέρα, η ελονοσία) προξενούσαν πολύ περισσότερους θανάτους από ότι νοσήματα όπως οι καρδιοπάθειες τα εγκεφαλικά, οι καρκίνοι ή τα τροχαία, όπως συμβαίνει στις μέρες μας. Εκείνο που ενδιέφερε το ελληνικό κράτος, από το 1830 έως τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα, στον υγειονομικό τομέα, ήταν κυρίως η αποτροπή της εκδήλωσης μεγάλων επιδημιών από λοιμώδεις παράγοντες. Την αδυναμία ή την αδιαφορία του κράτους να παρέμβει αποφασιστικά στο χώρο της υγειονομικής πολιτικής επέτρεπε η γενικευμένη πεποίθηση του κοινωνικού σώματος εκείνης της εποχής ότι η υγεία και η ασθένεια αποτελούσαν ένα ατομικό πρόβλημα, που θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί αποκλειστικά από το άτομο και την οικογένεια του ή το πολύ-πολύ, και από ένα σημείο και πέρα, με τη συνδρομή της εκκλησίας και των φιλανθρωπικών πρωτοβουλιών. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, όμως, η στάση του ελληνικού κράτους αλλάζει. Σταδιακά, όλο και περισσότερο, αυξάνονται οι παρεμβάσεις του στον υγειονομικό τομέα, η υγεία αρχίζει να θεωρείται δημόσιο αγαθό και επιβάλλεται η κοινωνική προστασία της. Ως εκ τούτου αρχίζει να σημειώνεται όλο και μεγαλύτερη πολιτική αντιπαράθεση των κομμάτων όσον αφορά την υλοποίηση των υγειονομικών πολιτικών.
Ένα πρώτο παράδειγμα εμπλοκής πολιτικών κομμάτων στην αντιμετώπιση μιας επιδημίας, συνιστά η ελονοσία. Αν και η ελονοσία στην Ελλάδα ήταν από την αρχαιότητα μια ενδημική νόσος, οι σοβαρές προσπάθειες αντιμετώπισης της άρχισαν τα μέσα του 20ου αιώνα. Ιδιαίτερα μετά το 1945, θα αρχίσει μιά προσπάθεια των ελληνικών αρχών και της U.N.R.R.A., ενός διεθνή οργανισμού υπό την εποπτεία των Ηνωμένων Εθνών, που θα διαρκέσει έως το 1949, παρουσιάζοντας ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον αφού πρόκειται για μία παρέμβαση ιατρικού χαρακτήρα που πραγματοποιείται εν μέσω εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα. Για το Δημοκρατικό Στρατό, η UNRRA αντιπροσώπευε το δυτικό «κρυφό» σύμμαχο της κυβέρνησης και ως εκ τούτου πολύ εύκολα έφταναν να υποθέσουν, ότι μια πτήση αεροπλάνου με σκοπό τον ψεκασμό κάποιων εκτάσεων, ενδεχομένως, να μην έχει μόνο αυτόν τον επιστημονικό χαρακτήρα. Από την άλλη, η κυβέρνηση πολύ εύκολα προέβαινε σε εκκαθαρίσεις υπαλλήλων από τις κρατικές υπηρεσίες που κατηγορούνταν ότι είχαν αριστερή ιδεολογία. Έτσι, ενώ οι κεντροδεξιές και φιλομοναρχικές εφημερίδες έβαλλαν κατά της UNRRA, χαρακτηρίζοντάς την άντρο κομμουνιστών και κατασκόπων, στον αντίποδα, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, μέσω της εφημερίδας του, έγγραφε ότι η Κυβέρνηση μάλλον θα προτιμούσε η UNRRA να στελεχώνεται από φιλομοναρχικούς ή, ακόμα χειρότερα, από πρώην συνεργάτες των Γερμανών. Το κλίμα ήταν εκρηκτικό αφού πλέον είχε χαθεί κάθε ίχνος ψυχραιμίας και από τις δύο πλευρές, ενώ οι κατηγορίες που εξαπολύονταν εκατέρωθεν ξεπερνούσαν κάθε όριο. Η απομάκρυνση της UNRRA και η σταδιακή υιοθέτηση του όλου προγράμματος από τις ελληνικές υγειονομικές αρχές, οδήγησε σταδιακά τον επιπολασμό της νόσου σε αμελητέα ποσοστά και το 1974 η Ελλάδα έλαβε πιστοποίηση «χώρας ελεύθερης από την ελονοσία» από τον ΠΟΥ, κάτι που είχε ήδη σημειωθεί σε άλλες χώρες, σε παγκόσμιο επίπεδο. Σήμερα εκείνος ο ιός της ευλογιάς φυλάσσεται μόνο σε εργαστήρια των ΗΠΑ και της Ρωσίας.
Με το πέρασμα των χρόνων, τα πολιτικά κόμματα προσπαθούν όλο και πιο ευδιάκριτα να εκμεταλλευτούν ή να υποδαυλίσουν τις αντιδράσεις που δημιουργούνται στις κοινωνίες -που έχουν καταστεί πλέον ωριμότερες- από τις υγειονομικές κρίσεις των επιδημιών, προς όφελος τους. Έτσι, μόλις το 2009, στην επιδημία της νέας γρίπης (πανδημία της γρίπης Η1Ν1) διαβάζουμε σε εφημερίδες της εποχής ότι ο αρχηγός της τότε μείζονος αντιπολίτευσης κ. Γιώργος Παπανδρέου “κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι έχει δώσει όλο το βάρος στην επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος, αντί να προετοιμαστεί ουσιαστικά για την αντιμετώπισή του” ενώ ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Ευάγγελος Αντώναρος ανταπαντώντας του καταλόγισε ανευθυνότητα «στην προσπάθειά του να εκμεταλλευτεί το κάθε τι, ακόμη και μια πανδημία, η οποία πλήττει όλες χώρες του πλανήτη, για δικά του μικροκομματικά οφέλη, διαβεβαιώνοντας παράλληλα πως η πολιτεία έχει επεξεργαστεί κι έχει πλήρες σχέδιο αντιμετώπισης όλων των ενδεχόμενων συνεπειών της επιδημίας”.
Συμπερασματικά, η γεωγραφικά και κοινωνικά κατακερματισμένη ελληνική κοινωνία των πρώτων δεκαετιών μετά την επανάσταση του 1821 δεν αντιδρά στις επιδημιολογικές κρίσεις ενοποιημένα αφού δεν έχει ακόμα αποκτήσει συνείδηση κοινωνικού σώματος. Οι αντιδράσεις της, όσες υπάρχουν, απευθύνονται στην εκάστοτε κυρίαρχη εξουσία (πότε των Βαυαρών, άλλοτε των αποικιοκρατών Εγγλέζων και άλλοτε των πλουσίων κλπ). Στα τέλη του 19ου αιώνα, η αργοπορημένη δημιουργία του ιατρικού σώματος στην Ελλάδα θα επιτρέψει να κατευθυνθούν στους γιατρούς, οι αντιδράσεις της κοινωνίας. Στα μέσα του 20ου αιώνα, οι συνθήκες εμφυλίου που τότε επικρατούσαν στην ελληνική ιστορία, παραμορφώνουν και δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση των ιατρικών κρίσεων (π.χ. αντιμετώπιση της ευλογιάς). Στο μεταξύ, η υιοθέτηση της άποψης από την κοινωνία ότι η υγεία δεν αποτελεί ατομικό αλλά δημόσιο αγαθό, θα επιτρέψει έκτοτε την μεγαλύτερη εμπλοκή των πολιτικών κομμάτων στις υγειονομικές πολιτικές κρίσεις και την προσπάθεια εκμετάλλευσης της όποιας αναδυόμενης κοινωνικής δυσαρέσκειας προς όφελος τους.
http://metarithmisi.gr/post/40027/koinonikes-kai-politikes-antidraseis-stis-kratikes-politikes-gia-tin-antimetopisi-ton-epidimion-istoriki-anadromi (http://metarithmisi.gr/post/40027/koinonikes-kai-politikes-antidraseis-stis-kratikes-politikes-gia-tin-antimetopisi-ton-epidimion-istoriki-anadromi)
-
25-11-2019
https://www.in.gr/2019/11/25/plus/features/sanatorio-h-istoria-tou-diasimou-egkataleleimmenou-ktiriou-tis-parnithas/?fbclid=IwAR3TMCVkhdDTq-cn9NFBsD81p1_kfZvTOPCqOkk96hXRiPUPXZqWTTFMNq4 (https://www.in.gr/2019/11/25/plus/features/sanatorio-h-istoria-tou-diasimou-egkataleleimmenou-ktiriou-tis-parnithas/?fbclid=IwAR3TMCVkhdDTq-cn9NFBsD81p1_kfZvTOPCqOkk96hXRiPUPXZqWTTFMNq4)
-
Το ξέρατε ότι τα «πάρτι Covid» έχουν ιστορικό προηγούμενο; Ότι ογκώδεις κοινωνικές ταραχές και όχλοι ασθενών κατέστρεψαν ολόκληρα νοσοκομεία στη Ρωσία του 1830, όταν ο Τσάρος, προκειμένου να σταματήσει την προερχόμενη από την Κεντρική Ασία χολέρα, ξεθεμελίωνε δρόμους, κατέστρεφε γέφυρες κι έδινε (ματαίως) διαταγή σε 60.000 στρατιώτες να εμποδίσουν τη μετακίνηση ανθρώπων από και προς τα αστικά κέντρα;
Στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επισκόπηση των πανδημιών που έχουν πλήξει ιστορικά την ανθρωπότητα, ο Christian W. McMillen περιγράφει πώς η ιστορία επηρεάζεται από τις πανδημίες αλλά και πώς οι κοινωνικές συμπεριφορές επηρεάζουν την εξέλιξη των πανδημιών. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα από ιατρική άποψη έτσι κι αλλιώς, η μελέτη των πανδημιών παρέχει και απρόσμενες ανακαλύψεις για τον πολιτισμό και την πολιτική.
Από την πανώλη του Ιουστινιανού (που σκότωσε εν μία νυκτί πάνω από δέκα χιλιάδες ανθρώπους στη βυζαντινή Κωνσταντινούπολη) μέχρι την επιδημία του Έμπολα το 2014, ο McMillen διατρέχει τις σημαντικές πανδημίες της ανθρώπινης ιστορίας (πανώλη, φυματίωση, ελονοσία, ευλογιά, χολέρα, γρίπη και HIV/AIDS), εξηγώντας πώς τα ξεχωριστά βιολογικά χαρακτηριστικά κάθε ασθένειας επηρέασαν την εξάπλωση της πανδημίας της. Αναλύει επίσης τις εκάστοτε κρατικές αντιδράσεις –όπως καραντίνα, απομόνωση, ταξιδιωτικούς περιορισμούς και άλλες μορφές κοινωνικού ελέγχου– και δίνει ιδιαίτερη προσοχή στη μετα-πανδημιακή ανάπτυξη της δημόσιας υγείας και την έκρηξη της ιατρικής έρευνας. Γράφοντας τον Δεκέμβριο του 2016 και αξιολογώντας τη σχέση ανάμεσα στη φτώχεια, τις ασθένειες και τη γεωγραφία των επιδημιών, ο McMillen προέβλεψε την ανάγκη να μάθουν οι κυβερνήσεις από προηγούμενες εμπειρίες και να συνεργαστούν παγκοσμίως και προληπτικά για την αποτροπή μελλοντικής επιδημίας. Δυστυχώς δεν εισακούστηκε.
https://www.public.gr/product/books/greek-books/anthropology-social-sciences/politics/pandimies/prod12190222pp/ (https://www.public.gr/product/books/greek-books/anthropology-social-sciences/politics/pandimies/prod12190222pp/)
-
https://www.123sonography.com/blog/celebrity-case-reports-part-2-josef-stalin-dangerous-patient?fbclid=IwAR1_COyHd0fcnLsLIkRXo_lrqsAzrs8r9zBMxW3IvSXCQtOFubIw2hLrW9c (https://www.123sonography.com/blog/celebrity-case-reports-part-2-josef-stalin-dangerous-patient?fbclid=IwAR1_COyHd0fcnLsLIkRXo_lrqsAzrs8r9zBMxW3IvSXCQtOFubIw2hLrW9c)
-
Διαταγές του Στρατιωτικού Διοικητή Ανατολικής Μακεδονίας Αρ. Κουβέλη για την αντιμετώπιση της επιδημίας του εξανθηματικού τύφου στην Καβάλα και την ενδοχώρα (τέλη 1918 – αρχές 1919):
Οι κάτοικοι είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλονται σε “αποφθειρίαση” (=καταπολέμηση της ψείρας) και να φανερώνουν όσους πάσχουν από την αρρώστια.
Απαγορεύεται η μετακίνηση στρατιωτικών ή πολιτών από την Ανατολική Μακεδονία, εάν δεν έχουν βεβαίωση ότι υποβλήθηκαν σε απολύμανση ή αποφθειρίαση.
Σε όλους τους εργασιακούς χώρους (καταστήματα, υπηρεσίες, εταιρείες, βιομηχανίες, καπνεργοστάσια, τελωνεία, ξενοδοχεία κ.ά.) οι ιδιοκτήτες και οι διευθυντές υποχρεούνται να φροντίζουν για την αποφθειρίαση του προσωπικού και να αναφέρουν καθημερινά στην Αστυνομία την υγιεινή κατάσταση των υπαλλήλων τους.
Τα ξενοδοχεία, πανδοχεία, παντοπωλεία και οινοπνευματοπωλεία όπου εμφανίζονται κρούσματα της ασθένειας θα παραμένουν κλειστά μέχρι την απολύμανσή τους.
Απαγορεύεται η πώληση ή ενοικίαση μεταχειρισμένων ενδυμάτων, εκτός κι αν έχουν απολυμανθεί.
Οι παραβάτες των διαταγών θα παραπέμπονται στο Στρατοδικείο και θα καταδικάζονται σε ποινή φυλακίσεως μέχρι 5 ετών.
Από την επιδημία εξανθηματικού τύφου προσεβλήθησαν 1.318 άνθρωποι (647 στην Καβάλα, 222 στη Δράμα, 310 στις Σέρρες, 139 στο Σιδηρόκαστρο), από τους οποίους πέθαναν οι 168 (86 στην Καβάλα, 28 στη Δράμα, 42 στις Σέρρες, 12 στο Σιδηρόκαστρο).
Τα έγγραφα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους - Αρχεία Ν. Καβάλας, "Αρχείο Ι.Μ. Μητροπόλεως Ελευθερουπόλεως, 1907-1957")
Περισσότερα για την επιδημία και την αντιμετώπισή της: «Κατόπιν εξαπλώσεως εξανθηματικού τύφου εν Καβάλλα… (12 Φεβρουαρίου 1919)»,
https://lykourinos-kavala.blogspot.com/2019/02/12-1919.html.
(https://scontent.fskg3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/89499377_2400231856743362_8366297229740212224_o.jpg?_nc_cat=111&ccb=1-3&_nc_sid=730e14&_nc_ohc=wftKKyMN_1cAX9C11-a&_nc_ht=scontent.fskg3-1.fna&oh=5641da41a4f0dd773a7d90a86205931a&oe=607507F9)
-
26-03-2021
ΠΙΣ: 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση- Ο ΠΙΣ θυμίζει τις επιδημίες της εποχής και τους πρώτους που βοήθησαν στη δημιουργία οργανωμένου συστήματος Υγείας.
Ο εορτασμός των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση σε μία σύγχρονη συγκυρία πανδημίας, μάς φέρνει στο νου ότι η ιστορία όντως επαναλαμβάνεται και στα θέμα υγείας… Για την εποχή της Επανάστασης, υπάρχουν πολλές γραπτές μαρτυρίες ότι έκαναν την εμφάνισή τους επιδημίες ειδικά στην Πελοπόννησο όπου έλαβαν χώρα οι περισσότερες μαζικές κινήσεις στρατευμάτων. Πανώλη, τύφος, δυσεντερία, ακόμα και χολέρα και ευλογιά παρουσίασαν περιοδικά πολλές εξάρσεις αποδεκατίζοντας χωριά και στρατούς.
Τη διαφορά στην έλλειψη ιατρικής βοήθειας στον ελληνικό πληθυσμό, έκανε ο Καποδίστριας, ο οποίος είχε σπουδάσει Ιατρική και άρα ήταν ευαισθητοποιημένος στα θέματα αυτά.
Ο Καποδίστριας δημιούργησε το πρώτο “λοιμοκαρθατήριο” για τις κοινότητες που πλήττονταν από επιδημίες στην Πελοπόννησο ενώ επί των ημερών του ιδρύθηκε στον Πόρο το πρώτο ναυτικό νοσοκομείο. Σε αυτό, διορίστηκε ως πρώτος διευθυντής ο Χρονίας Δροσινός.
Στη συνέχεια ο Καποδίστριας ίδρυσε τον πρώτο προσφυγικό καταυλισμό της χώρας στον οικισμό Πρόνοια στο Ναύπλιο για να βοηθήσει στη στεγάσει και περίθαλψη των προσφύγων από άλλες περιοχές της σημερινής Ελλάδας που έσπευδαν στο απελευθερωμένο Ναύπλιο.
Η ίδρυση ενός υποτυπώδους πρώτου νοσοκομείου στο Ναύπλιο για την αντιμετώπιση ασθενών και τραυματιών έγινε κιόλας τον Μάρτιο του 1823 μόλις απελευθερώθηκε η πόλη.
Έτσι είχαμε στο πρώτη πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους το Α’ Εθνικό Νοσοκομείο Ναυπλίας ή Νοσοκομείο του Κανονοστασίου των Πέντε Αδελφών και το Εθνικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ναυπλίας. Πρώτος γιατρός του πολιτικού νοσοκομείου, ήταν ο Γερμανός Φρειδερίκος Βολόης, Ενώ το 1825 γιατρός του νοσοκομείου διορίστηκε ο επίσης Γερμανός Η. Treiber, ο οποίος έγινε και διευθυντής στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης. Στη συνέχεια προσλήφθηκε και δεύτερος γιατρός, ο Ηπειρώτης Λουκάς Βάγιας, γιατρός του Αλή Πασά και του Βύρωνα.
Το παράδειγμα του Καποδίστρια παίρνει ιδιαίτερη αξία στις ημέρες μας καθώς αναδεικνύει την δυνατότητα που έχει μια οργανωμένη Πολιτεία να βοηθήσει στην υγειονομική κάλυψη των πολιτών ακόμα και με πενιχρά οικονομικά ή και επιστημονικά μέσα.
Χρόνια πολλά!
Για το Δ.Σ. του Π.Ι.Σ.
Ο Πρόεδρος Ο Γενικός Γραμματέας
Δρ Αθανάσιος Α. Εξαδάκτυλος Δρ Γεώργιος Ι. Ελευθερίου
Πλαστικός Χειρουργός Αγγειοχειρουργός
Στην εικόνα ειναι το λοιμοκαθαρτήριο Σύρου
http://www.docmed.gr/pis-200-chronia-apo-tin-elliniki-epanastasi/?fbclid=IwAR3h08bjaes0FhV17yThL_EUJXEvKZv-bhxPztrVGFF6VuOJJPZQJzqGG2o (http://www.docmed.gr/pis-200-chronia-apo-tin-elliniki-epanastasi/?fbclid=IwAR3h08bjaes0FhV17yThL_EUJXEvKZv-bhxPztrVGFF6VuOJJPZQJzqGG2o)
-
Η συγκλονιστική ιστορία της Φυματιούπολης λίγα χιλιόμετρα απ’ το κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Γράφει ο Ιωάννης Καλλιαρέκος.
Η Φυματιούπολη του Σανατορίου Ασβεστοχωρίου αναπτύχθηκε στη σκιά του ομώνυμου Σανατορίου στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Το Σανατόριο Ασβεστοχωρίου ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1920, δεκα τρία χιλιόμετρα μακριά από κέντρο της Θεσσαλονίκης μεταξύ του Ασβεστοχωρίου και του Χορτιάτη.
https://mikropragmata.lifo.gr/guest_posts/i-sygklonistiki-istoria-tis-fymatioupolis-liga-chiliometra-ap-to-kentro-tis-thessalonikis/ (https://mikropragmata.lifo.gr/guest_posts/i-sygklonistiki-istoria-tis-fymatioupolis-liga-chiliometra-ap-to-kentro-tis-thessalonikis/)
-
«Θεραπευτήριο Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ 1881-2021»: Ένα λεύκωμα αφιερωμένο στους αφανείς ήρωες της Ιατρικής
http://www.docmed.gr/therapeytirio-o-eyaggelismos-1881-2021-ena-leykoma-afieromeno-stoys-afaneis-iroes-tis-iatrikis/?fbclid=IwAR2TfOX9dykS4gwu8VX87ANxFfrJeB94Ki_owfZsg8RaLCh4crZuLpW6xXY (http://www.docmed.gr/therapeytirio-o-eyaggelismos-1881-2021-ena-leykoma-afieromeno-stoys-afaneis-iroes-tis-iatrikis/?fbclid=IwAR2TfOX9dykS4gwu8VX87ANxFfrJeB94Ki_owfZsg8RaLCh4crZuLpW6xXY)
-
https://www.protagon.gr/anagnwstes/emvolia-pws-allaksan-ti-moira-twn-anthrwpwn-mesa-stous-aiwnes-44342276375 (https://www.protagon.gr/anagnwstes/emvolia-pws-allaksan-ti-moira-twn-anthrwpwn-mesa-stous-aiwnes-44342276375)
-
Αν δεν ήταν τραγικό θα ήταν αρκούντως κωμικό να βλέπεις αστοιχείωτους ανθρώπους να κοροϊδεύουν τα σύγχρονα εμβόλια, ότι τάχα θα μας αλλάξουν DNA, όπως κάποιοι την εποχη του Τζένερ που οι γελοιογραφίες δείχνανε τους εμβολιασμένους να μεταμορφώνονταιι σε κάθε λογής ζώο...
-
https://www.protagon.gr/themata/o-anthrwpos-pou-iksere-apo-ti-pethane-o-andreas-44342050171 (https://www.protagon.gr/themata/o-anthrwpos-pou-iksere-apo-ti-pethane-o-andreas-44342050171)
-
Με τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, διεξάγεται διεθνές συνέδριο με θέμα: «200 Χρόνια Νεότερης Ελληνικής Ιατρικής», στις 23 και 24 Σεπτεμβρίου 2021 στο κεντρικό κτήριο του ΕΚΠΑ (Προπύλαια).
Το συνέδριο πραγματοποιείται με υβριδικό τρόπο (δια ζώσης και μέσω διαδικτύου) και η παρακολούθησή του είναι δωρεάν.
Στο πρόγραμμα του συνεδρίου συμμετέχουν 188 εξέχουσες προσωπικότητες των επιστημών, διακεκριμένοι Ακαδημαϊκοί και ερευνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Μέσα από 93 ομιλίες και διαλέξεις στα πλαίσια 32 συνεδριών, θα προβληθούν τα κυριότερα επιτεύγματα της ελληνικής ιατρικής επιστήμης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και θα αναδειχθούν οι σημαντικότεροι Έλληνες επιστήμονες που συνέβαλλαν στη θεμελίωση και εξέλιξη της ιατρικής γνώσης. Η εκδήλωση αποτελεί το κορυφαίο επιστημονικό γεγονός των εορτασμών των 200 χρόνων της νεότερης ελληνικής ιατρικής και εντάσσεται στο πρόγραμμα επετειακών δράσεων του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με την υποστήριξη της «Πρωτοβουλίας 1821-2021», και διοργανώνεται από το Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής και Ιατρικής Ηθικής, της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ.
Το πρόγραμμα επισυνάπτεται.
-
25-09-2021
https://korinthia.net.gr/2021/09/25/51385/?fbclid=IwAR1p1UTUUY25wy4iPsVeUo48YBKUULxh_yEoeQG9-Bol2_k9u7fkpcgAf4A (https://korinthia.net.gr/2021/09/25/51385/?fbclid=IwAR1p1UTUUY25wy4iPsVeUo48YBKUULxh_yEoeQG9-Bol2_k9u7fkpcgAf4A)
-
Η Δισουλφιράμη ήταν (και εξακολουθεί να είναι) ένα φάρμακο κατά της ψώρας. Γύρω στο 1945 όμως ένας Δανός Ιατρός ο EriK Jacobsen (που του άρεζε να δοκιμάζει στον εαυτό του κάθε φάρμακο πριν το δώσει σε ασθενής του !!!) ανακάλυψε ότι όποτε έπαιρνε per os Δισουλφιράμη γινόταν χάλια σε περίπτωση που μετά από αυτό έπινε την παραμικρή ποσότητα αλκοόλ. Έτσι η Δισουλφιράμη έγινε και φάρμακο κατά του αλκοολισμού με το όνομα Antabus (από το Ελληνικό "Αντί" και το Αγγλικό "Abuse").
Στην Ελλάδα το φάρμακο αυτό δεν έκανε ποτέ καμιά μεγάλη καριέρα, ως φάρμακο κατά του αλκοολισμού τουλάχιστον.
http://acshist.scs.illinois.edu/bulletin_open_access/v33-2/v33-2%20p82-88.pdf?fbclid=IwAR2CJ_c2L71VLkL4fVR-XRNA2ir4Atp5RPcIbprvTUwokA0SUAuzvjYcNvM (http://acshist.scs.illinois.edu/bulletin_open_access/v33-2/v33-2%20p82-88.pdf?fbclid=IwAR2CJ_c2L71VLkL4fVR-XRNA2ir4Atp5RPcIbprvTUwokA0SUAuzvjYcNvM)
-
Ιανουάριος 2008.
https://intermedjournal.files.wordpress.com/2008/04/interviewgr-01.pdf?fbclid=IwAR2SFIPXqethrBNTe4cYomlReiZqNnsJE_87FjEMMiV4ldFwQt0LnfW2pco (https://intermedjournal.files.wordpress.com/2008/04/interviewgr-01.pdf?fbclid=IwAR2SFIPXqethrBNTe4cYomlReiZqNnsJE_87FjEMMiV4ldFwQt0LnfW2pco)
-
02-10-2021
https://www.i-diakopes.gr/eidiseis-live/o-giatros-protypo-pou-anakalypse-ton-ypoulo-echthro-pou-skotone-tous-neous-tis-naxou/?fbclid=IwAR0oSYfPqvJHfijW-IzE726oaEz41VyYS1vuqd-D4er2jRMvZiQkJmvjyVc (https://www.i-diakopes.gr/eidiseis-live/o-giatros-protypo-pou-anakalypse-ton-ypoulo-echthro-pou-skotone-tous-neous-tis-naxou/?fbclid=IwAR0oSYfPqvJHfijW-IzE726oaEz41VyYS1vuqd-D4er2jRMvZiQkJmvjyVc)
-
https://www.protagon.gr/themata/flashback/44341442275-44341442275 (https://www.protagon.gr/themata/flashback/44341442275-44341442275)
-
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CF%89%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CF%8E%CE%BD (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CF%89%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CF%8E%CE%BD)
-
https://www.kathimerini.gr/culture/561543391/finlandoi-sta-farsala-kai-stin-athina-toy-1897/ (https://www.kathimerini.gr/culture/561543391/finlandoi-sta-farsala-kai-stin-athina-toy-1897/)
-
http://www.docmed.gr/emvolio-kai-quot-arnites-quot-to-proto-kai-kyriolektika-sotirio-emvolio/?fbclid=IwAR25Rcc0ZTSgcGRc9KOGoL0qVz861goZewhSH1ZYQsPrpWOgU9IT-_s3KUg (http://www.docmed.gr/emvolio-kai-quot-arnites-quot-to-proto-kai-kyriolektika-sotirio-emvolio/?fbclid=IwAR25Rcc0ZTSgcGRc9KOGoL0qVz861goZewhSH1ZYQsPrpWOgU9IT-_s3KUg)
-
Καθημερινή, 31/10/2021
https://www.kathimerini.gr/culture/561564052/mpikame-se-epochi-neas-nosirotitas/ (https://www.kathimerini.gr/culture/561564052/mpikame-se-epochi-neas-nosirotitas/)
-
Drei Professoren Vaterland verloren. ( Καθηγηταί τρεις, και εχάθει η Πατρίς...)
(https://scontent.fath2-1.fna.fbcdn.net/v/t39.30808-6/261549054_2345696705565447_8224827137884987517_n.jpg?_nc_cat=103&ccb=1-5&_nc_sid=dbeb18&_nc_ohc=tLwdWJIzfkcAX9XxU2H&_nc_ht=scontent.fath2-1.fna&oh=57e04726600700f61eb0d3825da38b45&oe=61A7BB08)
Αντιγράφω από το facebook:
Γεννήθηκα μια εποχή που κάπνιζαν όλοι. Γύριζα απ το σχολείο σπίτι μου και έμπαινα μέσα σε εναν τεκε αφου και ο πατέρας μου και η μάνα μου κάπνιζαν και όσοι ήταν στο σπιτι. Το τσιγάρο τότε έκανε κάλο. Ναι καλά ακούσατε.Οι ειδικοί έλεγαν οτι το τσιγάρο κάνει κάλο. Η βιομηχανίες τσιγάρων ανθούσαν και οι διαφημίσεις τους ήταν παντού. Σε κάθε εκπομπή ολοι με ενα τσιγάρο στο χέρι. Σε κάθε ταινία ή σειρά παλι με ενα τσιγαράκι. Συνεντεύξεις, φωτογραφίσεις διασήμων, τους έβλεπες πάντα με ενα τσιγάρο. Στο ταξί εννοείτε κάπνιζε όποιος ήθελε το ίδιο και στα λεωφορεία. Ακόμα και στο σχολείο οι καθηγητές μας έμπαιναν μέσα, άναβαν ενα τσιγαράκι να πάνε τα φαρμάκια κάτω (ατάκα που έλεγαν συχνά) και ταυτόχρονα μας έκαναν και μάθημα. Από τασάκια άλλο πράγμα. Κάθε σπίτι είχε καμιά δεκαριά,μερικά μεταλλικά σε ασημί χρώμα και άλλα με μια διαφήμιση είτε του ούζου 12 είτε οτι βρήκαν να τσουρνέψουν απ τα καφενεία της εποχής. Βέβαια υπήρχαν και άλλα τασάκια: φλιτζάνια, ποτήρια και το κλασσικό πλαστικό πιάτο που είχε μείνει η στάμπα απο το τσιγάρο που το έκαψε και παρόλα αυτα απ το πιάτο αυτο τρώγαμε ολοι. Μια εποχή που το κάθε αυτοκίνητο είχε ΕΞΙ τασάκια. Ένα κατω απ το κασετόφωνο, τέσσερα στις πόρτες και ενα ανάμεσα στα δυο μπροστινά καθίσματα στην πίσω πλευρά. Ο μόνος που δεν κάπνιζα απ την γειτονιά μου ήμουν εγω. Οι ειδικοί οι επιστήμονες και κάποιοι γιατροί ελεγαν οτι το τσιγάρο κάνει καλο, σκοτώνει ακόμα και τον καρκίνο (Ευτυχώς αυτό ήταν αρκετά χρόνια πριν γεννηθώ). Τότε ήμουν μικρός και οτι έκαναν οι πολλοί μου φαινόταν φυσιολογικό.
-
Αμαλία Φλέμινγκ, η Κωνσταντινουπολίτισσα που σπούδασε γιατρός μετά τη λεηλασία της κλινικής του πατέρα της.
http://constantinoupoli.com/%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CF%86%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CE%B9%CE%BD%CE%B3%CE%BA-%CE%B7-%CE%BA%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CF%84/?fbclid=IwAR0pzx7M9DHdeWAS9ZuiM2llXYT4Fp6icOfIo48vVWAPleaJV5Baq5xjuBo (http://constantinoupoli.com/%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CF%86%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CE%B9%CE%BD%CE%B3%CE%BA-%CE%B7-%CE%BA%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CF%84/?fbclid=IwAR0pzx7M9DHdeWAS9ZuiM2llXYT4Fp6icOfIo48vVWAPleaJV5Baq5xjuBo)
-
https://www.paidiatros.com/ygeia/paediatricians/paediatric-issues/history-vaccines (https://www.paidiatros.com/ygeia/paediatricians/paediatric-issues/history-vaccines)
-
https://fanpage.gr/afieromata/nikos-protonotarios-o-giatros-poy-elyse-to-mystirio-tis-nosoy-poy-skotone-toys-neoys-sti-naxo-2/?fbclid=IwAR1BkH3urhrYGlwMI5wNg8TXiBWwzGJ7o3J3I8Th5r4vhIZdh9EcCDMDRHg (https://fanpage.gr/afieromata/nikos-protonotarios-o-giatros-poy-elyse-to-mystirio-tis-nosoy-poy-skotone-toys-neoys-sti-naxo-2/?fbclid=IwAR1BkH3urhrYGlwMI5wNg8TXiBWwzGJ7o3J3I8Th5r4vhIZdh9EcCDMDRHg)
-
Το 1915. Γουδή. Το Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία».
Ιδρύθηκε το 1896 και τέθηκε σε λειτουργία το 1901. Είναι το μεγαλύτερο παιδιατρικό νοσοκομείο της χώρας και ένα από τα μεγαλύτερα παιδιατρικά νοσοκομεία της Ευρώπης με επτακόσιες πενήντα (750) κλίνες νοσηλείας. Δέχεται παιδιά ηλικίας μέχρι 14 χρόνων και σε ειδικές περιπτώσεις παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας.
Διαθέτει τμήματα όλων των ιατρικών ειδικοτήτων, παθολογικών και χειρουργικών. Λειτουργούν εκατόν-δέκα (110) κλίνες εντατικής θεραπείας και αυξημένης φροντίδας παιδιών και νεογνών και εξειδικευμένα και μοναδικά τμήματα, όπως η Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών, τα Τμήματα Αιματολογίας/Ογκολογίας, το Παιδοκαρδιολογικό Τμήμα, το Αιμοδυναμικό Εργαστήριο και τα Παιδοκαρδιοχειρουργικά Τμήματα και η Μονάδα Νευρομυικών Παθήσεων.
Ο Εργαστηριακός Τομέας περιλαμβάνει εργαστήρια ορισμένα εκ των οποίων είναι μοναδικά και πραγματοποιούν άκρως εξειδικευμένες και πρωτοποριακές εξετάσεις.
Στο νοσοκομείο λειτουργεί η Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, το Χωρέμειο Ερευνητικό Εργαστήριο της Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, το Εργαστήριο Ιατρικής Γενετικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και η Παιδοψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Επίσης στις εγκαταστάσεις του Νοσοκομείου φιλοξενείται το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού.
Κείμενο από: http://www.paidon-agiasofia.gr.
Ο Σπετσιώτης έμπορος και πλοιοκτήτης Δημήτριος Γουδής είναι εκείνος για τον οποίον ονομάσθηκαν τα κτήματα και η περιοχή Γουδή.
Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου.
Φωτογραφικό Αρχείο: Μουσείου Μπενάκη
Φωτογράφος άγνωστος
Δείτε φωτογραφίες εδώ: https://iloveoldathens.blogspot.com/2018/12/1896_24.html?fbclid=IwAR2PelJSVjfjTuG26saezoWIL4ooC16N6sSCf3qqq4jKwh858yyU8A996Sw (https://iloveoldathens.blogspot.com/2018/12/1896_24.html?fbclid=IwAR2PelJSVjfjTuG26saezoWIL4ooC16N6sSCf3qqq4jKwh858yyU8A996Sw)
-
https://popup.gr/diafora/441-ellenit-xalkida-chernobyl-ellada?fbclid=IwAR1HaEKyRM-XC2lUnondTkqVQBirG3Fb4bdabQTryiihzp_iLaFV32l0YVE (https://popup.gr/diafora/441-ellenit-xalkida-chernobyl-ellada?fbclid=IwAR1HaEKyRM-XC2lUnondTkqVQBirG3Fb4bdabQTryiihzp_iLaFV32l0YVE)
-
Μαρίνος Γερουλάνος
Αναμνήσεις 1867-1957
Σελίδες από την ιστορία της νεώτερης ιατρικής στην Ελλάδα
Εκδόσεις Καστανιώτη.
https://www.public.gr/product/books/greek-books/anthropology-social-sciences/biographies/anamniseis-1867-1957/0140414 (https://www.public.gr/product/books/greek-books/anthropology-social-sciences/biographies/anamniseis-1867-1957/0140414)
-
30 χρόνια στο Δρομοκαΐτειο: ένας ψυχίατρος αφηγείται τη ζωή του δίπλα στα πιο εύθραυστα πρόσωπα
https://www.lifo.gr/now/greece/trianta-hronia-sto-dromokaiteio-enas-psyhiatros-afigeitai-ti-zoi-toy-dipla-sta-pio?utm_medium=Social&utm_source=Facebook&fbclid=IwAR0becDICLOV3HflX8nXHU_d8oKFyj30LLsabMF73ra2_Wsy6tvqYRGrWK8#Echobox=1675196935 (https://www.lifo.gr/now/greece/trianta-hronia-sto-dromokaiteio-enas-psyhiatros-afigeitai-ti-zoi-toy-dipla-sta-pio?utm_medium=Social&utm_source=Facebook&fbclid=IwAR0becDICLOV3HflX8nXHU_d8oKFyj30LLsabMF73ra2_Wsy6tvqYRGrWK8#Echobox=1675196935)
-
Καθημερινή, 05/02/2023
Ηλίας Μαγκλίνης
Στα τέλη του 1908, ο Γάλλος συνθέτης Κλοντ Ντεμπισί αρρώστησε σοβαρά. Πήρε έξι χρόνια στους γιατρούς για να διαγνώσουν καρκίνο του παχέος εντέρου.
Πώς αντιμετώπιζε τότε η ιατρική μια τόσο σοβαρή νόσο; Με δίαιτα, σωματική άσκηση, ακτινοθεραπείες, αλλά και με σειρά επώδυνων θεραπειών που έφεραν τον μεγάλο μουσικό στα όρια της τρέλας. Οπως έγραφε σε επιστολές του, μονάχα η μορφίνη, η κοκαΐνη και «μια ποικιλία από άλλα τέτοια θαυμάσια ναρκωτικά» τον ανακούφιζαν – με τίμημα όμως την προσωρινή απώλεια της διαύγειας. «Σε διαβεβαιώ», έγραφε σε φίλο του, «ότι τρεις ενέσεις μορφίνης την ημέρα σε μετατρέπουν σε όρθιο πτώμα και εκμηδενίζουν τη θέλησή σου» (δανειζόμαστε πολύτιμες πληροφορίες από το εξαιρετικό μουσικοφιλικό σάιτ interlude.hk).
Ελλείψεις σε τρόφιμα, καύσιμα, καθώς και η εκτίναξη των τιμών εξαιτίας του πολέμου, κατέστησαν τη ζωή της οικογένειάς του πολύ δύσκολη. «Δεν είμαι», έγραφε, «παρά ένα μικρό έρημο άτομο που συντρίβεται εξαιτίας αυτού του τρομακτικού κατακλυσμού».
Ο Ντεμπισί μπήκε το 1916 στο χειρουργείο για να υποστεί μια ιδιαιτέρως επώδυνη επέμβαση. Κι ωστόσο, μόλις ανέλαβε άρχισε πάλι να γράφει. «Εχω πάρει την απόφαση να αγνοώ την υγεία μου και να πάψω να είμαι σκλάβος αυτής της καθ’ όλα τυραννικής νόσου. Θα δούμε. Εάν είμαι καταδικασμένος να χαθώ σύντομα, τουλάχιστον να προσπαθώ κάθε μέρα να πράττω το καθήκον μου».
Τότε έγραψε τη Σονάτα υπ’ αριθμ. 3 για βιολί και πιάνο, η πρεμιέρα της οποίας έγινε στις 5 Μαΐου του 1917, με τον ίδιο στο πιάνο(!). «Το έργο αυτό δεν δημιουργήθηκε τόσο για μένα όσο για να προσφέρω έστω και μια μικρή, ελάχιστη απόδειξη ότι η γαλλική σκέψη δεν θα καταστραφεί… σκέφτομαι τη νεολαία της Γαλλίας να σφαγιάζεται τόσο παράλογα… αυτό που γράφω είναι μια μυστική αφιέρωση σε εκείνη».
Ο Ντεμπισί πέθανε στις 25 Μαρτίου του 1918. Το γερμανικό πυροβολικό έβαλε κατά του Παρισιού. Σύμφωνα με το interlude.hk, κηδεύτηκε ταπεινά, σχεδόν μυστικά, εξαιτίας των συνθηκών. Η πομπή των μόλις 20 ατόμων διέσχισε προσεκτικά τους έρημους δρόμους του Παρισιού.
Ο κύριος Γκρι κρατάει στα χέρια του το cd που κυκλοφόρησε τον περασμένο Νοέμβριο με δύο ορχηστρικά έργα του Ντεμπισί. Την περίφημη «Θάλασσα» και τη Σουίτα υπ’ αριθμ. 1 για ορχήστρα, έργο χαμένο επί σχεδόν έναν αιώνα. Ανακαλύφθηκε το 2013 και εδώ το ερμηνεύει η εκπληκτική Les Siecles υπό τη στιβαρή διεύθυνση του Φρανσουά-Χαβιέ Ροτ.
Ο υποβλητικός, αισθαντικός Ντεμπισί, ο πρώτος, όπως λένε, ambient συνθέτης, βρίσκει εδώ την ιδανική γέφυρα για να φτάσουν ώς εμάς οι αξεπέραστες μουσικές του ατμόσφαιρες.
https://www.kathimerini.gr/culture/562262992/toylachiston-na-prospatho-kathe-mera-na-pratto-to-kathikon-moy/ (https://www.kathimerini.gr/culture/562262992/toylachiston-na-prospatho-kathe-mera-na-pratto-to-kathikon-moy/)
-
https://www.in.gr/2023/03/16/life/stories/thliveri-alitheia-gia-tin-ygieini-sti-viktoriani-epoxi/ (https://www.in.gr/2023/03/16/life/stories/thliveri-alitheia-gia-tin-ygieini-sti-viktoriani-epoxi/)
-
https://www.mixanitouxronou.gr/giatreyan-ta-traymata-me-avga-raki-krasi-kai-moychla-oi-empeirikoi-giatroi-ton-lavomenon-agoniston-toy-1821/ (https://www.mixanitouxronou.gr/giatreyan-ta-traymata-me-avga-raki-krasi-kai-moychla-oi-empeirikoi-giatroi-ton-lavomenon-agoniston-toy-1821/)
-
https://www.who.int/campaigns/75-years-of-improving-public-health/milestones#year-1945 (https://www.who.int/campaigns/75-years-of-improving-public-health/milestones#year-1945)
-
https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/i-synarpastiki-istoria-ton-romeikon-nosokomeion-mpaloykli-poy-kaikan-stin-poli?utm_medium=Social&utm_source=Facebook&fbclid=IwAR3egUe4zym0QYnAq-bnMYwVKDCigaA3Yhg59wUhoJ9G7_sd6aszLfrekn0#Echobox=1681483729 (https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/i-synarpastiki-istoria-ton-romeikon-nosokomeion-mpaloykli-poy-kaikan-stin-poli?utm_medium=Social&utm_source=Facebook&fbclid=IwAR3egUe4zym0QYnAq-bnMYwVKDCigaA3Yhg59wUhoJ9G7_sd6aszLfrekn0#Echobox=1681483729)
-
(https://scontent.fskg3-1.fna.fbcdn.net/v/t39.30808-6/344712328_620937629604730_1432581317853242251_n.jpg?_nc_cat=106&ccb=1-7&_nc_sid=5cd70e&_nc_eui2=AeFQdRnbHa1yoIuXMkL0Wkn-iTL9mSFG-J6JMv2ZIUb4noJAsUS4dt3-TLglM0_BkI8&_nc_ohc=bTTVvG9CipYAX-HBlmU&_nc_ht=scontent.fskg3-1.fna&oh=00_AfC5lHPMq7GDgqIb2TVXiUtBs2JK3ApXoPed2EtVGidiag&oe=6455804C)
-
Έζησε πριν 2.500 χρόνια και όμως τα περισσότερα από τα αποφθεύγματά του ισχύουν ακόμη και τώρα !!!
25 Σπάνια αποφθέγματα του Ιπποκράτη για τις ασθένειες και την υγεία που πρέπει να γνωρίζουμε!
https://www.youtube.com/watch?v=jDyrQZGYwtw (https://www.youtube.com/watch?v=jDyrQZGYwtw)
-
https://www.in.gr/2023/05/08/life/stories/anatrixiastiki-agnosti-istoria-tis-lovotomis-tis-evitas-peron/ (https://www.in.gr/2023/05/08/life/stories/anatrixiastiki-agnosti-istoria-tis-lovotomis-tis-evitas-peron/)
-
https://www.protagon.gr/themata/o-giatros-tou-polytexneiou-44341727658
-
Καθημερινή 03/01/2024
https://www.kathimerini.gr/investigations/562763446/sta-ichni-enos-fymatikoy-enan-aiona-meta/
-
Τμήμα ψυχιατρικού φακέλου του 1970 που αφορούσε δεκάχρονο αγόρι.
(https://scontent.fskg3-1.fna.fbcdn.net/v/t39.30808-6/419071225_889081286354638_9034006710862220328_n.jpg?_nc_cat=104&ccb=1-7&_nc_sid=5f2048&_nc_eui2=AeGe59_4ElusmxZy4cfQqMx3PnenKpnQ76k-d6cqmdDvqZ0WCim7O64KKkaecYzfCNM&_nc_ohc=dGYksttjuEAAX90VKDT&_nc_ht=scontent.fskg3-1.fna&oh=00_AfAnBZaKNI7iT1i9BfB6lJaGE_N0ejLtHP-jc5kiGVpD5g&oe=65ED1F9E)
-
Υλοποιείται το Μουσείο Ιστορίας της Ιατρικής του ΑΠΘ.
θα στεγαστεί σε χώρο 200 τετραγωνικών, στο υπόγειο του κτιρίου Βασικών Επιστημών του Τμήματος Ιατρικής, κάτω από το Εργαστήριο Ανατομίας, ενώ τα έργα ανακατασκευής αναμένονται να αρχίσουν το προσεχές φθινόπωρο..
Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/ylopoieitai-to-mouseio-istorias-tis-iatrikis-tou-apth (https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/ylopoieitai-to-mouseio-istorias-tis-iatrikis-tou-apth)