Forum Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας
ΠΦΥ -Εκπαίδευση => Συζητήσεις πάνω σε ιατρικά θέματα => Μήνυμα ξεκίνησε από: Argirios Argiriou στις 11 Απριλίου 2009, 13:14:03
-
Του Αργύρη Αργυρίου
Γενικού - Οικογενειακού Ιατρού
argiriou.se
Το παρακάτω κείμενο δεν διεκδικεί το αλάθητο και ούτε και είναι κάποιο ολοκληρωμένο επιστημονικό άρθρο.
Γράφτηκε πιο πολύ για να θυμάμαι εγώ ο ίδιος τι αποκόμισα μετά από προσεκτική συλλογή πληροφοριών για ένα θέμα το οποίο βρίσκεται στην γκρίζα ζώνη μεταξύ Ιατρικής και Νοσηλευτικής. Για αυτό φοβάμαι ότι δεν το κατέχουν και πολλοί, καλά:
Την σωστή χρήση των αντιθρομβωτικών περικνημίδων μετά από μια εν τω βάθει θρόμβωση κάτω άκρου. Οι περικνημίδες αυτές αν φοριούνται σωστά ελαττώνουν κατά 50% την πιθανότητα να πάθει ο Ασθενής μεταθρομβωτικό σύνδρομο και για αυτό η σωστή χρήση τους είναι παρόλα αυτά πολύ σημαντική (1)(2). Επίσης οι περικνημίδες αυτές μπορούν να προλάβουν εν τω βάθει θρόμβωση των κάτω άκρων (7).
Τις παρακάτω πληροφορίες (που είναι ένα μίγμα από πρακτικές και επιστημονικές πληροφορίες ) τις συνέλεξα στις 06/04/2009 από τον έμπορο ορθοπαιδικών και άλλων Ιατρικών ειδών στην Καβάλα Παύλο Βρεττό αλλά και από το εβδομαδιαίο Σουηδικό Ιατρικό περιοδικό Läkartidningen καθώς και από την βάση δεδομένων www.pubmed.org αλλά και ψάχνοντας Σουηδικές Επίσημες πηγές (π.χ. επιτροπές κατευθυντήριων γραμμών διαφόρων Νομών στην Σουηδία μέσω του www.google.se .Τα link από τα διάφορα άρθρα και άλλες πηγές τα παραθέτω παρακάτω παρόλο που μερικά από αυτά είναι στα Σουηδικά.
Οι κάλτσες οι αντιθρομβωτικές είναι διαφορετικές από αυτές για τους κιρσούς. Είναι πιο λεπτές (δεν σφίγγουν τόσο όσο για τους κιρσούς) και μπορούν να πλένονται κάθε μέρα προσεκτικά στο χέρι ή σε πλυντήριο σε 40 βαθμούς περίπου (5)(6). Όταν τις φοράμε είναι συχνά πιο εύκολο να χρησιμοποιούμε πλαστικά γάντια από αυτά που έχουμε όταν πλένουμε πιάτα, γιατί μπαίνουν τότε πιο εύκολα και δεν καταστρέφονται. Όταν φορεθεί η κάλτσα δεν πρέπει ποτέ να να γυρίζουμε την πάνω άκρη της για να μην κόψουμε την κυκλοφορία του αίματος. Αν μας φαίνεται ότι η πάνω άκρη της κάλτσας έχει φτάσει πολύ ψηλά καλύτερα να ξαναφορέσουμε την κάλτσα από την αρχή (5) (6).
Πριν δοκιμάσουμε τις κάλτσες πρέπει να δούμε αν μπορούμε να ψηλαφίσουμε τον σφυγμό σε κάποια από τις αρτηρίες των κάτω άκρων ποδιών και αν τις ψηλαφούμε δεν υπάρχει πρόβλημα αλλιώς πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. (Αν ο κνημο-βραχιόνιος δείκτης είναι <0,5 ή η αρτηριακή πίεση στα σφυρά είναι <80 mm Hg τότε πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί πριν αποφασίσουμε να βάλουμε ελαστική κάλτσα γιατί μπορεί να υπάρχει κίνδυνος αρτηριακής ανεπάρκειας) (4).
Οι κάλτσες αυτές κοστίζαν το 2009 που πρωτοέγραψα αυτό το κείμενο περίπου 40 ευρώ το ζευγάρι και το ΙΚΑ πλήρωνε κάτι. Ο ΟΓΑ τίποτε. Ενώ στον ΟΠΑΔ μπορούσαν να κάνουν δαπάνη.
Στις 19/02/2021 που ξαναρώτησα σε μαγαζί, οι αντιθρομβωτικές κάλτσες πληρώνονται εξ' ολοκλήρου από την τσέπη του ασθενούς. Αυτές που είναι μέχρι το γόνατο κοστίζουν γύρω στα 15 € ενώ αυτές που είναι μέχρι το ριζομήριο γύρω στα 25 €.
Έχει βασικά δύο είδη αντιθρομβωτικών καλτσών : του κάτω γονάτου, και του ριζομηρίου. Ο Γιατρός για να τις παραγγείλει γράφει:
Ελαστική Περικνημίδα Κάτω Γόνατος αντιθρομβωτική
ή
Ελαστική Περικνημίδα ριζομηρίου αντιθρομβωτική
(ανάλογα αν θέλουμε ή κάλτσα να φτάνει μέχρι μέχρι το γόνατο ή μέχρι τους βουβώνες αντίστοιχα).
Φοριούνται σχεδόν πάντα αμφοτερόπλευρα και τις πιο πολλές φορές στην Καβάλα τουλάχιστον προτιμούν αυτές τις κάλτσες που φτάνουν μέχρι τους βουβώνες ενώ στην Σουηδία προτιμούν αυτές που φτάνουν μέχρι και το γόνατο (3) (4).
Αν η διαφορά μεταξύ της διαμέτρου της γάμπας ή του μηρού, μεταξύ των δύο κάτω άκρων δεν είναι πολύ μεγάλη αρκεί να πάρει κανείς ζευγάρια κάλτσες του ίδιου μεγέθους (γιατί κάθε μέγεθος έχει ένα φάσμα διαμέτρων του κάτω άκρου για τις οποίες, διαμέτρους, είναι κατάλληλο). Αν όμως η διαφορά είναι πολύ μεγάλη ίσως χρειαστεί να πάει κανείς σε άλλες εναλλακτικές λύσεις (π.χ. αγοράζεις δύο ζευγάρια κάλτσες διαφορετικού μεγέθους, το ένα ζευγάρι για το ένα πόδι και το άλλο για το άλλο).
Σύμφωνα με Σουηδική πηγή (3) τις αντιθρομβωτικές ελαστικές περικνημίδες κάτω γόνατος τις χρησιμοποιούμε για περιπτώσεις μετά από πληγή λόγω φλεβικής ανεπάρκειας των κάτω άκρων, η οποία πληγή έχει όμως ήδη επουλωθεί, καθώς επίσης και σε περιπτώσεις εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης. Σύμφωνα με την ίδια Σουηδική πηγή αντιθρομβωτικές ελαστικές περικνημίδες ριζομηρίου χρησιμοποιούμε μόνο σε περιπτώσεις ασθενών με λυμφοίδημα και μερικές φορές μετά από εγχείρηση κιρσών καθώς και σε ασθενείς με εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση που φτάνει μέχρι ψηλά. Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο στην οξεία φάση έχουμε άλλου είδους κάλτσες (akutstödstrumpa) και μετά πηγαίνουμε στις ελαστικές αντιθρομβωτικές κάλτσες 2ου βαθμού (πίεση 25 – 35 mmHg ) μόλις ελαττωθεί το πρήξιμο (3). Στην Σουηδία τουλάχιστον υπάρχουν διάφοροι τύποι καλτσών ανάλογα με το πόσο σφικτές είναι. Έτσι εκεί έχουμε την κλάση 1 (15 - 20 mm Hg) για την πρόληψη θρομβώσεων, την κλάση 2 (25 - 35 mm Hg) που τις δίνουμε σαν θεραπεία συμπίεσης μετά από εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση κάτω άκρων ή μετά από πληγή λόγω φλεβικής ανεπάρκειας, η οποία πληγή όμως έχει επουλωθεί και η κλάση 3 (35 - 45 mg Hg) όταν η κλάση 2 δεν αρκεί (4)(5). Υπάρχει τέλος και η κλάση 4 (>49 mm Hg) για περιπτώσεις λυμφοιδήματος ή ελεφαντίασης (5).
Για να μετρήσουμε το μέγεθος που πρέπει να έχει η κάλτσα του Ασθενούς κάνουμε μετρήσεις σύμφωνα με το παρακάτω σχέδιο που το παραθέτω σε pdf. Θέλουμε να ξέρουμε επίσης και το ύψος του ασθενούς γιατί υπάρχουν και κοντά και ψηλά μοντέλα καλτσών. Μερικά καταστήματα στέλνουν υπαλλήλους τους στο σπίτι και παίρνουν αυτοί τα μέτρα. Είναι καλό αυτός που παίρνει τα μέτρα να είναι αρκετά έμπειρος (4).
Οι κάλτσες αυτές πρέπει να φοριούνται για τουλάχιστον 2 χρόνια (μερικές φορές και εφ΄όρου ζωής). Να υπολογίζει κανείς ότι οι κάλτσες διατηρούν τις ελαστικές ιδιοτητές τους όπως τις θέλουμε για περίπου 6 μήνες οπότε μετά την παρέλευση αυτού του διαστήματος πρέπει να πάρουμε καινούριες (4). Τις κάλτσες τις φορά ο ασθενής το πρωί μόλις σηκωθεί και τις βγάζει το βράδυ πριν πέσει για ύπνο.
Κανονικά πρέπει να έχει κανείς τουλάχιστον δύο ζευγάρια τέτοιες κάλτσεις (όταν πλένουμε την μια να βάζουμε την άλλη).
1) BMJ 2003;326:1180-1184 (31 May).
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,31.msg5521.html#msg5521
2) Prandoni P, Lensing AW, Prins MH, Frulla M, Marchiori A, Bernardi E, et al. Below-knee elastic compression stockings to prevent the post-thrombotic syndrome: a randomized, controlled trial. Ann Intern Med 2004;141(4):249-56.
http://www.annals.org/cgi/content/abstract/141/4/249
3) ABC omDjup ventrombos
läkartidningen nr 13 2006 volym 103
http://209.85.129.132/search?q=cache:QdewJ_183ggJ:www.lakartidningen.se/store/articlepdf/3/3636/LKT0613s1031_1034.pdf+strumpor+djupventrombos&cd=2&hl=sv&ct=clnk&gl=se&lr=lang_sv
4) Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τις αντιθρομβωτικές κάλτσες κ.λ.π. από τον Νομό Dalarna στην Σουηδία.
http://209.85.129.132/search?q=cache:zb8cyVsftcQJ:www.ltdalarna.se/upload/vard_och_halsa/professionen/dalabensar/Flik%25204.doc+djupventrombos+strumpor&cd=5&hl=sv&ct=clnk&gl=se&lr=lang_sv
5) Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τις αντιθρομβωτικές κάλτσες κ.λ.π. από τον Νομό Kalmar στην Σουηδία.
http://www.ltkalmar.se/lttemplates/Page____9106.aspx
6) http://www.stodstrumpor.se/index.htm
7) Elastic compression stockings for prevention of deep vein thrombosis
http://www.cochrane.org/reviews/en/ab001484.html
Δείτε επίσης κείμενο με Πρωτόκολλο για τη διευθέτηση της Εν Τω Βάθει Φλεβικής Θρόμβωσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, του νομού Östergötland της Σουηδίας:
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,1616.0.html
-
How to put on compression stockings.
Compression stockings: technical aids.
-
Youtube: How to put on Compression Socks - Care Pharmacy.
-
Τα ίδια πράγματα δείχνει και αυτό το βιντεάκι, το οποίο είναι όμως λίγο πιο προσεγμένο από το προηγούμενο.
Youtube: How to Put on Compression Wear
-
BMJ 2018; 361 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.k1604 (Published 02 May 2018)
Cite this as: BMJ 2018;361:k1604
What you need to know:
The cornerstone of treatment for venous leg ulcers is compression therapy, but dressings can aid with symptom control and optimise the local wound environment, promoting healing
There is no evidence to support the superiority of one dressing type over another when applied under appropriate multilayer compression bandaging
When selecting a dressing, look at the wound bed, edge and surrounding skin and decide on the goal of the dressing: for example, if there are signs of localised infection consider an antimicrobial dressing, if there is heavy exudate consider an absorbent dressing
https://www.bmj.com/content/361/bmj.k1604 (https://www.bmj.com/content/361/bmj.k1604)
Εδώ να αναφέρω κάτι σημαντικό: Οι αντιθρομβωτικές κάλτσες είναι καλές αν δεν έχουμε κάποια πληγή στο άκρο πόδι ή στην κνήμη. Αν όμως έχουμε πληγή είναι προτιμότερο να επιλέξουμε να κάνουμε επίδεση των άκρων ποδιών και των κνημών με ελαστικό επίδεσμο. Αν επιλέξουμε, λοιπόν, να μην φορέσουμε ελαστικές κάλτσες, αλλά να κάνουμε επίδεση των άκρων ποδιών και των κνημών με ελαστικό επίδεσμο, τότε ξεκινούμε την επίδεση από την βάση των δακτύλων των ποδιών με περιστροφικές κινήσεις προς τα πάνω προς τις κνήμες δηλαδή, με κατεύθυνση το γόνατο. Όχι πάρα πολύ σφικτά για να μην κόψουμε και την κυκλοφορία του αίματος αλλά ούτε και πάρα πολύ χαλαρά. Και αφού αφού φτάσουμε μέχρι λίγο κάτω από το γόνατο στερεώνουμε τον ελαστικό επίδεσμο όχι με αγκράφες (γιατί κινδυνεύουμε να τραυματίσουμε το δέρμα και συνήθως αυτοί οι ασθενείς είναι πολύ πιο ευαίσθητοι σε τέτοιους τραυματισμούς) αλλά με κολλητική ταινία τύπου χανσαπλάστ. Σε περίπτωση που ο ασθενής έχει πληγή τότε το καλύτερο είναι να επιδέσουμε εκεί που είναι η πληγή με υγρό επίδεσμο ψευδαργύρου, π.χ. Varolast Plus της Hartmann, και μετά από πάνω να κάνουμε την επίδεση με τον ελαστικό επίδεσμο, και τότε μπορεί κανείς να αφήσει μια τέτοια επίδεση έως και 1-3 εβδομάδες ! (Αν και στην αρχή, τουλάχιστον, πρέπει να ελέγχουμε την πληγή αρκετά πιο συχνά.) Υπάρχει βέβαια και η λύση με το τριπλό στρώμα δηλαδή επίθεμα Duoderm σε άμεση επαφή με την πληγή, μετά από πάνω Varolast Plus, και τέλος πάνω από το Varoplast Plus, ελαστικό επίδεσμο.
Επιπλέον βιβλιογραφία:
SÅR - Vård av patienter med ben-, fot- och trycksår, Christina Lindholm, Studentlitteratur, Lund, Sverige 1995 ( Πολύ καλό βιβλίο αλλά στα Σουηδικά δυστυχώς).
Leg Ulcers, Diagnosis and Treatment, Gunnel Eriksson, Astra Pain Controll AB, Södertälje, Sverige, 1994.
Wound Management and Dressings, Stephen Thomas, The Pharmaceutical Press, London, England, 1990.
-
Μεγάλη γκάμα, και αρκετές πληροφορίες για τις διάφορες αντιθρομβωτικές κάλτσες που κυκλοφορούν στην Ελλάδα μπορεί να βρει κανείς από το παρακάτω online κατάστημα,
ειδικά εάν πάει κανείς πάνω αριστερά, στο κεφάλαιο "Ελαστικές θεραπευτικές - κάλτσες - καλσόν" ή στο κεφάλαιο "Κάλτσες - Καλσόν πρόληψης/ 70-140 den :
https://www.medical-shop.gr/ (https://www.medical-shop.gr/)
-
Γνωστές μάρκες αντιθρομβωτικών καλτσών είναι
η Ελβετική Sigvaris www.sigvaris.com (http://www.sigvaris.com)
η Σουηδική Mabs www.mabs.se (http://www.mabs.se)
αλλά και η Ελληνική Varisan www.varisan.gr (http://www.varisan.gr)
-
Den, mmHg ή kPa – Πόσο ισχυρή είναι η κάλτσα που χρησιμοποιώ;
Τέσσερις τάξεις για τη σωστή πίεση
Η τάξη συμπίεσης περιγράφει το επίπεδο πίεσης μιας κάλτσας συμπίεσης στην περιοχή του αστραγάλου. Οι κάλτσες συμπίεσης διακρίνονται σε τέσσερις τάξεις συμπίεσης (CCL), η πίεση των οποίων ορίζεται εντός επακριβών παραμέτρων: από CCL Ι με ελαφρά πίεση ως τάξη συμπίεσης IV με πολύ ισχυρή πίεση.
Τάξη Συμπίεσης Ισχύς Συμπίεσης Συμπίεση που εκφράζεται σε μονάδες kPA Συμπίεση που εκφράζεται σε μονάδες mmHg
I ελαφρά 2,4 έως 2,8 18 έως 21
II μέτρια 3,1 έως 4,3 23 έως 32
III ισχυρή 4,5 έως 6,1 34 έως 46
IV πολύ ισχυρή 6,5 και πάνω 49 και πάνω
https://ofa-medicineproducts.gr/syxnes-erwthseis/den-mmhg-h-kpa/ (https://ofa-medicineproducts.gr/syxnes-erwthseis/den-mmhg-h-kpa/)