Αντιγράφω από τον τοίχο του Ιατρού, Georgios Kontizas, στις 30/11/2025:
Φίλοι μου καλημέρα. Ο ιός της γρίπης κάθε χρόνο μας θυμίζει ότι δεν πρέπει να τον υποτιμάμε. Φέτος όμως κάτι νέο έχει μπει στο παιχνίδι — ένας υποτύπος που ονομάζεται A(H3N2) subclade K, και δείχνει ότι ίσως έχουμε μια πιο απαιτητική και απρόβλεπτη σεζόν γρίπης από ό,τι συνηθίζουμε. Ποιος είναι αυτός ο υπότυπος, τι σημαίνει για εμάς και πόσο μας καλύπτουν τα υπάρχοντα εμβόλια;
Τι είναι ο υπότυπος Κ
Το στέλεχος Κ δεν είναι τελείως καινούργιος ιός· είναι παραλλαγή του γνωστού υπότυπου H3N2, του ιού Α που προκαλεί κάθε χρόνο πολλές περιπτώσεις γρίπης. Αυτό που το διαφοροποιεί είναι ότι έχει μεταλλάξεις στην επιφανειακή πρωτεΐνη του — δηλαδή στα «αντιγόνα» που αναγνωρίζει το ανοσοποιητικό μας. Αυτές οι μεταλλάξεις μπορεί να τον κάνουν πιο ικανό να ξεφεύγει από την ανοσία που έχουμε είτε γιατί εμβολιαστήκαμε είτε γιατί νοσήσαμε στο παρελθόν.
Η εμφάνιση του Κ είναι ταχεία: μέσα σε λίγους μήνες έγινε κυρίαρχη μορφή του H3N2 σε πολλές χώρες, και μάλιστα νωρίτερα από το συνηθισμένο ξεκίνημα της περιόδου γρίπης. Αυτό σημαίνει πως δεν μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι — η σεζόν μπορεί να είναι πιο ασταθής, και να φέρει περισσότερες μολύνσεις από το αναμενόμενο.
Τα εμβόλια του 2025-2026 τι προβλέπουν
Για τη φετινή σεζόν, τα εμβόλια γρίπης που έχουν σχεδιαστεί (όπως προβλέπουν οι αρμόδιες επιτροπές) περιλαμβάνουν ως αντιγόνα μεταξύ άλλων και στέλεχος H3N2. Όμως ο H3N2 που έχει «μπει» στο εμβόλιο πιθανώς να διαφέρει — με βάση αντιγονικές μετρήσεις — από τον υποτύπο Κ που κυκλοφορεί τώρα.
Κατά συνέπεια, η «αντιστοίχιση» μεταξύ εμβολίου και ιού δεν είναι ιδανική. Αυτό δεν σημαίνει ότι το εμβόλιο είναι άχρηστο — ακόμη και με μερική αντιγονική απόκλιση, τα δεδομένα από προηγούμενες σεζόν δείχνουν ότι μπορεί να μειώσει σημαντικά το ρίσκο σοβαρής νόσησης, επιπλοκών ή νοσηλείας.
Το πρόβλημα είναι ότι αυτή τη στιγμή τα δεδομένα για την πραγματική αποτελεσματικότητα του εμβολίου απέναντι στον υπότυπο Κ είναι περιορισμένα. Οι πρώτες ενδείξεις από χώρες όπου ήδη κυκλοφορεί δείχνουν πιθανή μείωση της αποτελεσματικότητας.
Τι σημαίνει αυτό για εμάς
Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι τα εξής:
Ο υπότυπος Κ μπορεί να διαφεύγει σε κάποιο βαθμό από την υπάρχουσα ανοσία.
Η προστασία που παρέχει το εμβόλιο πιθανώς να είναι μειωμένη — όχι μηδενική.
Ακόμη και αν η «προστασία από μόλυνση» δεν είναι μεγάλη, το εμβόλιο μπορεί να αποτρέψει τη σοβαρή νόσηση και τις επιπλοκές.
Η έγκαιρη και σωστή χορήγηση είναι πιο σημαντική από ποτέ.
Γιατί παίζει ρόλο η έγκαιρη επικαιροποίηση και ο σωστός εμβολιασμός
Κάθε χρόνο, ειδικοί οργανισμοί αναλύουν τα στελέχη της γρίπης που κυκλοφορούν και επιλέγουν αυτά που πιθανώς θα κυριαρχήσουν την επόμενη σεζόν. Αυτό γίνεται μήνες νωρίτερα, γιατί χρειάζεται χρόνος για την παραγωγή των εμβολίων.
Όμως αυτή η «πρόβλεψη» δεν είναι τέλεια — η γρίπη μεταλλάσσεται συνεχώς. Ο υπότυπος Κ είναι ακριβώς το παράδειγμα αυτού του φαινομένου. Οι μεταβολές του μπορεί να μειώσουν την προστασία που περιμέναμε από το εμβόλιο.
Για αυτόν τον λόγο οι ειδικοί σήμερα επαναλαμβάνουν ότι ακόμη και αν το εμβόλιο δεν «σαρώνει» ως προς την αποτροπή όλων των κρουσμάτων, παραμένει το πιο αποτελεσματικό όπλο για να αποφύγουμε σοβαρή νόσηση, επιπλοκές και τυχόν νοσηλεία.
Πώς να προστατευθούμε
Με βάση αυτά, τι μπορούμε να κάνουμε;
Να εμβολιαστούμε — το συντομότερο. Η καθυστέρηση μπορεί να αφήσει «κενά» στην προστασία μας όταν ο ιός αρχίσει να κυκλοφορεί μαζικά.
Να θυμόμαστε ότι ο εμβολιασμός δεν σημαίνει ότι δεν θα κολλήσουμε — σημαίνει ότι έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να περάσουμε τη γρίπη πιο ήπια, χωρίς σοβαρές επιπλοκές.
Να τηρούμε τα βασικά μέτρα πρόληψης: αποστάσεις σε χώρους συνωστισμού, καλό πλύσιμο χεριών, χρήση μάσκας σε υψηλό ρίσκο, καλός αερισμός εσωτερικών χώρων.
Ιδιαίτερη προσοχή για ομάδες υψηλού κινδύνου: ηλικιωμένοι, παιδιά, άτομα με χρόνια νοσήματα, ανοσοκατεσταλμένοι.
Προσοχή στη σύμπτωματολογία — ακόμα κι αν έχουμε εμβολιαστεί, η εμφάνιση πυρετού, βήχα, καταρροής, αδιαθεσίας απαιτεί επαγρύπνηση.
Τι δείχνουν οι ειδικοί
Οι επίσημοι φορείς όπως το ECDC και το CDC επισημαίνουν ότι ο υπότυπος Κ αλλάζει τα δεδομένα, αλλά δεν καταργεί την αξία του εμβολιασμού.
Το ECDC τονίζει ότι παρά τις αντιγονικές διαφορές, ο εμβολιασμός παραμένει «σημαντικό εργαλείο» για την πρόληψη σοβαρής νόσησης και την αποσυμφόρηση των συστημάτων υγείας.
Οι πρώτες εκτιμήσεις από χώρες όπου ο υπότυπος Κ έχει ήδη φτάσει είναι μετρημένες — δείχνουν πιθανή μείωση της αποτελεσματικότητας, αλλά όχι κατάργηση της προστασίας.
Τι να περιμένουμε
Αυτή η περίοδος ίσως αποδειχτεί πιο «εύθραυστη» από άλλες. Ο υποτύπος Κ μπορεί να προκαλέσει περισσότερα κρούσματα, και πιθανώς να οδηγήσει σε αυξημένη νοσηρότητα, ειδικά αν πολλοί αποφύγουν τον εμβολιασμό ή αν υπάρχει λόγος ανοσοκαταστολής.
Αλλά δεν είναι ώρα για πανικό — είναι ώρα για δράση. Ο εμβολιασμός, η υγιεινή, η επαγρύπνηση, η έγκαιρη διάγνωση και φροντίδα.
Το μήνυμα προς όλους
Αν δεν έχετε εμβολιαστεί ακόμα, κάντε το τώρα. Αν ανήκετε σε ευάλωτη ομάδα — ηλικιωμένοι, χρόνια νοσήματα, εγκυμοσύνη — ήρθε η στιγμή.
Αν έχετε παιδιά, ακόμη πιο σημαντικό: τα παιδιά μπορεί να μεταφέρουν τον ιό στο σπίτι — ο εμβολιασμός τους, ακόμα κι αν δεν σώσει 100 % από την μόλυνση, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης.
Και για όλους μας: ας μην υποτιμούμε την αξία της βασικής πρόληψης. Πλύσιμο χεριών, καλός αερισμός, αποφυγή συνωστισμού, προσοχή αν έχουμε συμπτώματα.
Το νέο στέλεχος Κ ίσως να φέρει μια πιο «δύσκολη» χρονιά γρίπης — αλλά δεν είναι ιός ανίκητος. Με στρατηγική, ατομική ευθύνη και συλλογική εγρήγορση, μπορούμε να περιορίσουμε τη ζημιά.
Οι ιώσεις κυκλοφορούν πάντα. Αλλά με σωστή θωράκιση — εμβόλιο, υγιεινή, πρόληψη — μπορούμε να προστατεύσουμε εμάς και όσους αγαπάμε.